Özel arazileri “yurt savunması” ve “kamu yararı” gibi hallerde kamulaştırabilme olanağı sağlayan ve 2004 yılında yalnızca 2 olan acele kamulaştırma sayısının 2013’te 250’ye ulaştığı belirlendi. Cumhuriyet yazarı Çiğdem Toker’in aktarımına göre, 2014’ün ilk sekiz ayında, göl, baraj ve yol için yapılan kamulaştırmalara 1.8 milyar lira ödendi. Son olarak Soma’nın Eynez Köyü'nde kurulması planlanan kömürlü termik santralinin inşa edileceği alanda bulunan Zeytinlikler tartışmalı bir “acele kamulaştırma” kararı ile devlet bünyesine geçirilmiş ardından söz konusu arazideki zeytinler gece yarısı dozerlerle sökülmüştü.
Çiğdem Toker’in Cumhuriyet gazetesinde “Parayı Veren Doğayı Katleder” başlığıyla (20 Eylül 2014) yayımlanan yazısının ilgili bölümü şöyle:
Savaş hali veya doğal afet zamanlarında başvurulabilen bu istisnai yol; bütün faydasına iktidarın karar verdiği bir “yatırım ihtiyacı” sloganıyla, ülkenin doğal varlıklarını yok etmeye yeminli bir canavar gibi ilerliyor.
Resmi Gazete kararlarını tarayarak ulaştığım veriye göre, 2004 yılında sayısı yalnızca 2 olan “acele kamulaştırma” kararı, 2013’te 250’ye ulaşmış.
Sihirli kavram “kamu yararı"
Ülkenin her köşesinde, beşer-onar megavatlık elektrik üretilmesinin; derelerin kurutulması, bin yıllık ağaçların kesilmesinden daha faydalı olduğuna, bazen Maliye, çoğunlukla da EPDK karar veriyor.
Lisansını daha önce almış şirket lehine, “parasını sen ödeyeceksin” diyerek karar veriliyor. (Şirket ile devlet, daha sonra tarifeler üzerinden kendi aralarında mahsuplaşacak.)
Bu karar Bakanlar Kurulu’na gittikten sonra, bir ilkokul öğrencisinin dahi daha özenli çizeceği iki-üç çizgiden ibaret koordinat-harita, âdet yerini bulsun diye “eklenerek “Resmi Gazete’de yayımlanıyor.
Kararı Resmi Gazete’de çıkan şirket, kamu görevlileriyle, tarlasına, ağacına dalacağı köye gidip köylülerle “uzlaşma” toplantıları yapıyor.
Bilirkişilerin tahmini kamulaştırma bedeli saptamasıyla da paralar hak sahiplerinin hesabına yatırılıyor.
Uzlaşmak mı? Hiçbir önemi yok.
Olsa Soma Yırca’daki zeytinliklere gece yarısı greyderle girer miydi şirket?
***
Bütçede kamulaştırma giderleri, birbirine zıt iki konuda fikir verir:
- Altyapı yatırımları,
- Doğanın tahribatı.
Rakamların büyüklüğüne göre de ülkenizde yatırımlar artmış diye sevinebilir yahut doğal güzellikler ve kaynaklar geri gelmeyecek biçimde gitti diye üzülebilirsiniz.
Bu yılın sekiz ayında, göl, baraj ve yol için yapılan kamulaştırmalara ödenen para 1.8 milyar lira. Bu tutarlar, bütçede kaydedilen DSİ, Karayolları gibi devlet kurumlarının ödediği kamulaştırma giderini ifade ediyor.
Ama asıl büyük tahribat, bütçede görünmeyen, muhtemelen de hiçbir zaman göremeyeceğimiz “acele kamulaştırma”larda saklı.
Parayı verenin düdüğü çaldığı...