Çocukluk çağını iyi ve mutlu bir ortamda geçirebilmek için neler gerekir? Neyse ki diğer birçok ülkenin aksine Almanya'da çocukların temel ihtiyaçları karşılanabiliyor. Karınları doluyor, barınacak dört duvarları oluyor, ilaç ve doktor masrafları karşılanıyor, ücretsiz eğitimden yararlanabiliyorlar. En temel ihtiyaçları karşılanabilmesi Almanya düzeyindeki bir ülke için normal sayılıyor. Almanya'daki her çocuk Bangladeş ya da Burkina Faso'daki yoksul akranlarına göre çok daha iyi şartlarda yaşayabiliyor.
Ancak Almanya'da fakirlik içinde yetişen çocukların arttığı da bir gerçek. Bertelsmann Vakfı'nın son araştırmasına göre Almanya'daki sosyal yardıma muhtaç ailelerde yetişen çocuk sayısı 2 milyonu buluyor. 5 yıl önceki araştırmaya göre cüzi de olsa yoksulluk çeken çocukların sayısı artmış durumda. Ebeveyni işsiz olduğu için ailesinin devletin sosyal yardımına muhtaç olan ailelerin çocukları Almanya'da yoksul sayılıyor. Araştırma, Federal İş Kurumu ve yoksulluğun çocuk ve gençler üzerindeki etkilerini konu alan uzun süreli bir çalışmanın verilerine dayanarak hazırlandı.
Odasız, sağlıksız
Dünyanın en zengin ülkelerinden birinde ‘çocuklar arasındaki yoksulluk' ne anlama geliyor? Bertelsmann Vakfı'nın aile politikası uzmanı Anette Stein yoksul çocukların birçok şeyden mahrum kaldıklarını söylüyor.
Mahrumiyet evde başlıyor. Yoksul çocukların yalnız kalıp, örneğin ders çalışabilecekleri kendi odaları olmuyor. Sebze ve meyve yerine hazır yemek yedikleri için sağlıklı beslenemiyorlar. Hali vakti yerinde olan ailelerin çocuklarına göre daha fazla hastalanıyorlar. Yoksul ailelerin çocukları aynı zamanda ‘sosyal tecride' de maruz kalıyor, okul gezilerine katılamıyor, spor kulüplerine devam edemiyor ya da müzik dersi alamıyorlar.
Yoksulluk kısırdöngüsü
Bütün bu olumsuz faktörler eğitime de yansıyor ve düzenli geliri olan ailelerin çocuklarına göre eğitim biyografileri de bozuluyor.
‘Yoksul doğan, yoksul kalır' sözü her zaman geçerli olmasa da yoksulluğun çocuklar için büyük bir handikap olduğu inkar edilemez. Gerçi yoksul anne babalar da çocuklarının en iyi şekilde yetişmesine özen gösteriyorlar. Çoğu ailelerde ise yoksulluk pekleşiyor. Çocuğun yoksulluk içinde geçirdiği süre ne kadar uzarsa, geleceği üzerindeki olumsuz etkileri de o kadar artıyor. Sosyal yardımla geçinen ailelerin çocukları çoğu zaman yüksek öğrenimden de mahrum kalıyorlar.
Bertelsmann Vakfı'nın araştırmasına göre yoksulluktan en çok sadece anne ya da baba tarafından yetiştirilen çocuklarla iki ve daha fazla kardeşi olan çocuklar etkileniyor. Ailenin nerede yaşadığı da önemli rol oynuyor. Almanya'nın güneyinde yaşayan çocuklar arasındaki yoksulluğun, sanayi altyapısını kaybeden Kuzey Ren Vestfalya'da yaşayan çocuklara göre daha az olduğuna dikkat çekiliyor.
Almanya'nın doğusundaki her beş çocuktan biri yoksulluk içinde büyüyor. Bu oran başkent Berlin'de üçte bire kadar çıkıyor. Bavyera ve Baden-Württemberg eyaletlerinde ise sadece her on çocuktan biri yoksulluk nedeniyle sıkıntı çekiyor.
Kendini çocuğun yerine koymak
Bertelsmann Vakfı'nın aile politikası uzmanı Anette Stein devlete büyük görev düştüğünü, aile politikasının en güncel konular olduğunu ve yoksul çocuklara daha fazla yardım ulaştırmak için adımlar atıldığını, ancak başlatılan uygulamaların sonuçsuz kaldığının anlaşıldığını söylüyor. Sosyal yardımın, yoksul ailelerin çocuklarının ihtiyaçlarına göre hesaplanması gerektiğini vurgulayan Stein, “Çocukların yuva ve ilkokula gidebilmesi yetmiyor, onların kültürel ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmak zorunda. Yoksul çocuklara yapılacak yardımı onların açısından değerlendirmek zorundayız”, diyor.
Almanya gibi zengin bir ülkede yoksul çocukların artması yeni bir gelişme değil. Bertelsmann Vakfı'nın araştırması, devletin şimdiye kadar aldığı önlemlerin sonuç vermediğini gösteriyor. Çocuk parası olarak adlandırılan yardımların ihtiyaca göre ve temel ihtiyaçları geniş anlamda karşılayacak şekilde saptanmasını talep eden Alman sosyal yardım kuruluşlarının ortak çalışması da aynı sonuca varıyor.
Çocukluğu mutlu geçirmenin ailenin maddi durumuyla doğrudan bağlantılı olduğu söylenmezse de, yoksul çocuklar sağlıklı beslenme, spor kulübü üyeliği, piyano dersi, özel etüt, yabancı ülkelerde staj ve ailecek tatil gibi avantajlardan mahrum kalıyorlar.
Alman Çocuklara Yardım Kurumu Başkanı Thomas Krüger, Maliye Bakanı Wolfgang Schäuble'nin ‘çocuk parasının' 2 Euro arttırılmasını öngören planının hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini söylüyor.