Neresinin daha kötü olduğunu bilmiyor. Yunanistan mı yoksa Arnavutluk mu? Albana Sako 12 yıl Yunanistan'da yaşamış ve çalışmış. Bir aydır da Arnavutluk'ta, doğduğu kent olan Fier'de iş arıyor. Çocuğunu tek başına yetiştiren annenin arayışları şimdiye dek sonuçsuz kalmış. Fier'de de iş bulmak zor ve kiralar da yüksek. 32 yaşındaki Albana Soko oğluyla şu anda ailesinin yanında kalıyor.
Yunanistan'daki birçok Arnavut göçmen aynı ikilemi yaşıyor. Yunanistan'daki ekonomik krizden Arnavutların geçimini kazandığı branşlar yoğun olarak etkilenmiş. Arnavutların büyük bir bölümünün çalıştığı inşaat sektörü felce uğramış durumda. Ülkede ev işleri için yardımcı arayanların sayısı da hayli geriledi.
Yunanistan'daki Arnavut Dernekleri Federasyonu Birliği Başkanı Etmond Guri, "Özellikle kadınlar hiçbir güvenceleri olmadan ev işlerinde çalışıyordu. İnsanlar, ev ve araba almak amacıyla bankalardan kredi çektiği için şimdi çok zor durumda. İşlerini kaybettiler, ama kredi ödemeleri devam ediyor" diye Yunanistan'daki durumu özetliyor.
"İstihdam piyasası küçük"
Yunan medyasında yer alan verilere göre, Yunanistan'da 90'ların başından beri ülkeye göç eden yaklaşık 600 bin Arnavut çalışıyor. Ancak Tiran'daki Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü'nün verilerine göre, yaklaşık 180 bin göçmen krizden sonra Arnavutluk'a geri döndü. Geri dönen göçmenler, memleketinde bir iş bulmayı ya da elinde kalan birikimiyle yeni bir iş kurmayı hedefliyor.
Ama zor durumdaki Arnavutluk geri dönenlere perspektif sunamıyor. Arnavutluk'un güneyindeki Gjirokaster kentinin Belediye Başkanı Yardımcısı Odise Kote, Arnavutluk'ta işsizlik oranının yüksek olması nedeniyle geri dönenlerin entegrasyonunun zor olduğunu söylüyor. Kote, "İstihdam piyasası küçük ve kapasitesinin üzerinde, yenileri için yer yok" diye sözlerini sürdürüyor.
Yunanistan'daki krizin Arnavutluk ekonomisine de olumsuz etkileri olduğuna dikkat çeken Kote, onlarca Yunan-Arnavut ortaklık şirketinin iflas ettiğini ya da iflasın eşiğine geldiğini, ayrıca iki ülke arasındaki ticaretin de yüzde 55 oranında gerilediğini ifade ediyor.
İş bulmak için tanıdık gerekiyor
Resmi rakamlara göre Arnavutluk'taki işsizlik oranı yüzde 14. Gerçekte ise bu rakamın çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. Etmond Guri, Arnavutluk'taki istihdam piyasasının kişisel ilişkiler üzerinden işlediğini anlatıyor. Guri, "Geri dönenlerin burada özel bir ilişki ağı yok, burada iş bulmanın ana kriteri ise bu" diyor. Ayrıca rüşvet vakalarına da dikkat çeken Guri, Arnavutluk'ta iş bulmak için yetkililere 3 bin ela 5 bin euro arasında ödemek gerektiğinin konuşulduğunu belirtiyor.
Yıllardır Yunanistan'da göçmen olarak yaşayan Albana Sako'nun ise memleketindeki kişisel ilişkileri oldukça zayıflamış. Yunanca aksanıyla Arnavutça konuşan 11 yaşındaki oğlu da diğer öğrenciler konuşmasıyla dalga geçtiği için okula gitmek istemiyormuş.
Arnavutluk'taki düşük maaşlar ve erkek kardeşlerinin de kabullenmek zorunda kaldığı kötü çalışma koşulları da Albana Sako'nun cesaretini kırıyor. Sako, "Bir inşaatta ayda 250 euro karşılığında çalışıyorlar. Şefleri önce bir 50 euro verip, gerisini de parası olursa veriyor" diyor.
Yunanistan'a geri dönüş
Bu zor koşullar karşısında Albana Sako, Yunanistan'a geri dönmeye karar vermiş. Sako, "En azından haftada üç kere yarım gün ev işlerinde çalışıp karnımı doyurabilirim. Arnavutluk'ta bu mümkün değil" diyor.
Memleketinde aradığını bulamayan Arnavut göçmenlerin çoğu, krize rağmen Yunanistan'a geri dönme kararı almış. Arnavut Dernekleri Federasyonu Birliği Başkanı Etmond Guri de Tiran'ı hiçbir girişimde bulunmamakla eleştiriyor. Ancak yeni Arnavut hükümetinin çabalarına rağmen geri dönenler için değişen bir şey olmamış.
Gjirokastra Belediye Başkanı Yardımcısı Kote de yetersizlikleri kabul ederek "Yunan krizi Arnavutluk'u hazırlıksız yakaladı. Bu yüzden ayrıntılı bir planımız yok" şeklinde konuşuyor.