T24 - 120 akademisyenin katkı verdiği anayasa raporunda yargı bağımsızlığının korunması gerektiği belirtilirken aynı şekilde yargının da hesap verebilir olmasına vurgu yapıldı.
SABANCI Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nin (İPM) hazırladığı “Anayasa Platformu Aracılığı ile Türkiye’nin Denge ve Denetleme Sisteminin Güçlendirilmesi” başlıklı çalışma kamuoyuna açıklandı. Prof. Fuat Keyman’ın direktörlüğünde, Prof. Ersin Kalaycıoğlu, Prof. Ali Yaşar Sarıbay ve Prof. Mithat Sancar tarafından 120 katılımcının katkısı ile hazırlanan raporda yargı, yasama ve siyasi parti seçim sistemi alanında yapılması gereken 100 reform önerisi teker teker sıralandı.
HSYK’nın yapısı değiştirilmeli
Pakette Anayasa’nın yargı bağımsızlığını güvence altına alan 138 ve 139’uncu maddelerinin aynı şekilde yeni anayasaya aktarılabileceği desteklenen fikirler arasında yer aldı. Alman anayasasından ilhamla, 138. maddeye, “insan onuruna, temel hak ve özgürlüklere, uluslararası insan haklarına, çağdaş ve evrensel demokrasi ilkelerine göre hüküm verirler” şeklinde bir ekleme yapılıp yapılamayacağı tartışıldı. HSYK konusuna geniş yer ayıran İPM, hakimler ile savcıların ayrı kurulları olması gerektiğini belirterek şunu önerdi: “Yargı bağımsızlığının sağlanabilmesi için, savcıların hakimlerle aynı Kurul içinde yer alması uygulamasından vazgeçilmesi gerekmektedir. HSYK’nın yeniden yapılandırılmalı ve ayrı kurullar oluşturulmalı.”
Hakimleri halk da değerlendirmeli
İPM’nin önerilerinde yargı denetimineilişkin şu başlıklar yer aldı:
-Bir denetleme sistemi kurulacaksa bunu tayin ve terfileri yapan kurumdan başka bir kurum yapmalı.
-Adaletin arka planda kalmasına neden olduğu için, not sisteminden vazgeçilmeli.
-Disiplinle ilgili konular için bağımsız komisyonlar kurulmalı.
-Yargı kararları erişime açılmalı, internette açıklanırken altına isteyenlerin yorum yazabileceği bir bölüm konabilir.
-Halkın hakimleri değerlendirebilmesi için ilke, davranış, etik kodları belirlenmeli.
-Yargı kararları açık ve eleştirilebilir olmalı. Hesap verilebilirlik ve şeffaflık yargı üzerindeki müdahaleleri de görünür kılacaktır. Yargının belli bir zihniyetin egemenliği altına girmesi sonucunu doğuran her türlü düzenleme ve uygulama, yargının siyasallaşmasına, dolayısıyla tarafsızlığını yitirmesine yol açar.
-Duruşmalar görüntülü ve sesli olarak kayda geçmeli.