CHP’nin Anayasa’nın 67. Maddesinin yeni teklifte 19. Maddenin ‘e’ fıkrasına ilişkin düzenlemenin sonradan eklendiğine ilişkin iddialara TBMM Başkanı İsmail Kahraman, “Her aşaması kayıt altında olan bu işlemler sırasında teklifte herhangi bir değişiklik yapılmamıştır” açıklaması yaptı.
AKP ve MHP kanadından resmi bir açıklama yapılmayan düzenleme, baskın bir seçimde seçim kanunlarında bir değişiklik açısından sorularla gündemde. Teklifin, komisyon ve genel kurul aşamasında bazı maddelerinde önerge ile değiştirilip değiştirilmeyeceği şimdilik belli değil.
CHP, Anayasa Komisyonu’nda da görüşme takviminin açıklanması beklenen AKP ve MHP’nin mutabakatıyla hazırlanan Anayasa değişiklik teklifinin TBMM Başkanlığı’na sunulan ve kamuoyu ile paylaşılan meninde 67. Maddenin çıkarılmasının öngörülmesine rağmen Anayasa Komisyonu’na sevk edilen metinde çıkarılmaktan vazgeçildiği iddialarını gündeme taşıdı. Genel Kurul’a uzanan tartışmada, devreye giren Kahraman, oturumu yöneten HDP’li Pervin Buldan aracığıyla “Her aşaması kayıt altında olan bu işlemler sırasında teklifte herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Zaten Başkanlığımızın bu yönde bir yetkisi de bulunmamaktadır" açıklaması yaptı.
Seçim yasası değişikliği mi?
AKP ve MHP kanadından resmi bir açıklama yapılmazken, maddi bir hata yönünde yapılan yorumlar dikkat çekti. Teklifin ilk aşamalarında, Anayasanın ‘seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları’ başlıklı 67. maddenin kaldırılması hükmü yer aldı. Ancak söz konusu maddenin yanlışlıkla metne konduğu söylendi.
67. maddenin seçimlere bir yıl kala seçim yasalarında değişiklik yapılamayacağına ilişkin hükmünün 3 Kasım 2019 yılında yapılacak seçim için uygulanmaması öngörüldü.
CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, basına yaptığı açıklamada, “İki metne karşılaştırma yaptığımızda 19. Maddenin e fıkrasında bir değişiklik olduğunu gördük. Önceki metinde anayasanın 67. Maddesi Seçme seçilme hakkı Tamamen anayasadan çıkarılması öngörülüyordu. 67. Maddenin geri konulduğu görülüyor.
AKP tek başına kanun değişikliği yapabilir
Anayasanın seçme seçilmeye ilgili maddesinin son fıkrasını değiştiriyor. Bir seferlik geçersiz kılıyor. Ne diyor; bundan sonra yapılacak ilk genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi bakımından uygulanmaz. Buradaki şüphe şudur. 3 kasım 2019 AKP’nin resmi Bayramı'nın günü iktidara gelmişlerdi o gün MHP için en acı günü baraj altı kalmışlardı . AKP, MHP’yi o günde seçim yapmaya ikna ederken zımnen o güne kadar seçim yaşayacağız diyor. Ama bu maddedeki değişiklik. Bu sene eylül ayında seçim de yapsa temmuz ayında seçim de yapsa temmuz ayında yapabileceği değişikliklerin uygulanmasını getiriyor. Bir baskın secimde bugün MHP ile mutabakatları olmayan pek çok yasal değişiklik. Burada Anayasa değişikliğini MHP ile yapıp daha sonra iç tüzüğü kanun değişikliğini tek başına yapacak AKP iradesi var” .
TBMM Genel Kurulu’nda oturumu yöneten Buldan’ın okuduğu İsmail Kahraman’ın açıklaması şöyle:
"Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, 10 Aralık 2016 Cumartesi günü Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Sayın İsmail Kahraman'a sunulmuştur. Söz konusu teklif, aynı tarihte gereği için Genel Sekreterliğe havale edilmiş ve Genel Evrakta kayıt altına alınarak bir evrak numarası verilmiştir.
Teklif, her kanun tasarı ve teklifi için gerçekleştirilen rutin inceleme aşamasından geçtikten sonra 12 Aralık Pazartesi günü Sayın Meclis Başkanının imzasıyla Anayasa Komisyonuna havale edilmiştir. Yine her kanun tasarı ve teklifi gibi havale işleminden sonra teklif "tbmm.gov.tr" İnternet sitesinden erişime açılmıştır.
Her aşaması kayıt altında olan bu işlemler sırasında teklifte herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Zaten Başkanlığımızın bu yönde bir yetkisi de bulunmamaktadır."
Anayasa 67 ne diyor?
MADDE 67. – Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir.
(Değişik: 23.7.1995-4121/5 md.) Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler.
(Değişik: 17.5.1987-3361/1 md.; 23.7.1995-4121/5 md.) Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir.
Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir.
(Değişik: 23.7.1995-4121/5 md.; 3.10.2001-4709/24 md.) Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askerî öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy kullanılması ve oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilir ve görevli hâkimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır.
(Ek: 23.7.1995-4121/5 md.) Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir.
(Ek: 3.10.2001-4709/24 md.) Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.