İç savaş kargaşasından yararlanıp Arap yarımadasının güney ucuna yerleşmeye çalışan El Kaide, 2016 yılının Haziran ayında internet üzerinden bir video yayınladı. Cihatçıların gücü gösterilmek isteniyordu. Ancak internetteki görüntülerde bir başka manzara daha dikkat çekti. Görüntüler, cihatçıların akıllara durgunluk verecek ölçüde silahlanmış olduğunu gösteriyordu.
El Kaide üyelerinin elindeki silahlar arasında Alman şirketi Heckler & Koch lisansıyla Suudi Arabistan'da imal edilen G3, G36, MG3 ve MG4'ler de bulunuyor. Silahların yayılmasının önlenmesini şart koşan uluslararası anlaşmalara göre Alman menşeli makineli tüfeklerin terör örgütünün eline geçmemesi gerekirdi.
Yemen'de bunun neden önlenemediğini ve diğer Avrupa ülkelerinde üretilen silahlara da örgütün nasıl ulaşabildiğini ortaya çıkaran Ürdün merkezli Araştırmacı Gazetecilik İçin Arap Muhabirler (ARIJ) adlı gazeteciler grubu Deutsche Welle'ye silah transferinin dökümünü çıkardı.
Yemen'de patlatılan silahların birçoğu, bu silahlara sahip olmaması gereken gruplarca kullanılıyor. Uluslararası yasalar bu silahların adresini kesin bir şekilde tarif ediyor. Silahların üçüncü gruplara verilmesini anlaşmalar kesinlikle yasaklıyor.
Karaborsa takviyesi
Silahlar El Kaide'nin eline nasıl geçti? Taiz'deki nizami hükümet kuvvetlerinin komutanı Tuğgeneral Muhamed el Mahmudi resmi yollardan ithal edilen silahların önce Yemen Devlet Başkanı Abed Rabbo Mansur Hadi'nin birliklerine dağıtıldığını ve çok düşük maaşla geçinmek zorunda olan askerlerden bazılarının silah ve cephaneyi sattıklarını söyledi. Bu silahlar daha sonra doğrudan ya da dolaylı yollardan üçüncü kişiler aracılığıyla El Kaide ve diğer terör örgütlerinin eline geçiyor.
Heckler & Koch şirketi Ürdünlü araştırmacı gazetecilerin Yemen'deki düzensiz silah ticaretiyle ilgili sorusunu yanıtsız bıraktı. Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanlığı da Almanya'dan gönderilen silahların Yemen'de kullanıldığına dair ellerinde güvenilir bilgi olmadığını ancak ihbarın ciddiyetle takip edileceğini duyurdu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) adına araştırma yapan uzmanlar heyetinin koordinatörü Ahmed Himmich karaborsa silah ticaretinin Yemen'de yaygın olduğunu ve Yemen hükümetinin denetleyemediği grupların bulunduğunu söyledi.
Himmich söz konusu grupların sonunda karaborsaya düşen ya da yaptırım uygulanan grupların eline geçen silahlar da dâhil olmak üzere yoğun askeri destek aldığını BM Güvenlik Konseyi'ne rapor etmişti.
Avrupa malı silahlar
Bu gruplar arasında El Kaide ile işbirliği yapan Ebu Fadıl el Abbas Tugayı da bulunuyor. Bu grubun elinde Rus lisansıyla Ürdün'de imal edilen RPG-32 tipi lazer güdümlü tüfeklerin de olduğu belgelenmişti.
İnternette militan grupların hazırladığı sayısız video kayıtları dolaşıyor. Görüntülerdeki silahlar Avrupa silah fabrikalarının reklam spotlarını andırır nitelikte. FN Herstal adlı Belçika şirketinin silah ve askeri teçhizatıyla İsviçre ordusu için özel olarak imal edilen el bombaları da bariz bir şekilde görülebiliyor.
Belçika hükümeti ARIJ'ın sorularına yanıt vermezken, İsviçre hükümete aktarılan bilgilerin araştırılacağını duyurdu. Yemen'deki bazı terörist gruplar İspanyol silahları da kullanıyorlar. İmalatçı şirket ve Madrid yönetimi Ürdünlü araştırmacı gazetecilere söz konusu silahlar hakkında bilgi vermedi.
ARIJ'ın hazırladığı doküman silahların büyük bölümünün Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri üzerinden "sirkülasyona" sokulduğunu gösteriyor. Silah gönderen ülkeler arasında İran'ın da adı geçiyor. Ahmed Himmich bu silahların dört ya da beş ülkeden satın alınıp İran'a gönderildiğini ve İran'ın ithal ettiği insansız hava araçları ile hava araçları yakıtını Yemen'e gönderdiğini Güvenlik Konseyi'ne sunduğu raporda belirtmişti.
Avrupa: Farklı standartlar
Yemen'e Batı Avrupa kadar Avrupa'nın güneyindeki ülkelerden de bol miktarda silah gönderiliyor. Bu silahlar Sırbistan ve Bulgaristan'da imal ediliyor. Balkan Araştırmacı Gazetecilik Ağı (Birn) üyesi Lawrence Marzouk, Balkan ülkelerinden bol miktarda silah gönderilmesinin nedenini şöyle açıklıyor:
"Britanya ya da ABD menşeli silahların IŞİD ve benzeri terör örgütlerinin eline geçmesi bu ülkelerin başını epey ağrıtır. Ama bunu yapmak Sırbistan, Bulgaristan ve diğer Doğu Avrupa ülkeleri için çok daha kolay."
Sonuç; Yemen'deki savaşın sona ermemesinde Avrupa'dan Yemen yönündeki silah akışının kesilmemesinin de payı olduğu söylenebilir.
Kersten Knipp, DW
© Deutsche Welle Türkçe