Almanya'da Türkler ile ilgili çifte vatandaşlık tartışmaları, Türkiye'deki 16 Nisan referandumunun ardından yeniden alevlendi. Başını Hristiyan Birlik partilerinin (CDU/CSU) çektiği politikacılar çifte vatandaşlığa son verilmesini talep ediyor. Son olarak CDU'lu İçişleri Bakanı Thomas de Maiziere, çifte vatandaşlığın 'en fazla iki nesille' sınırlandırılmasından yana olduklarını, detaylar üzerinde çalışıldığını açıkladı. Sosyal Demokrat Parti (SPD), Sol Parti ve Yeşiller ise çifte vatandaşlığın kaldırılmasına karşı.
Almanya'da vatandaşlıkla ilgili son yasal durum ne?
Almanya'da 1913 yılından kalma, vatandaşlığı kan bağına dayandıran yasa 2000 yılında Sosyal Demokrat Parti - Yeşiller koalisyonu tarafından değiştirilmiş, yasada 'doğum yeri' esas alınarak "En az sekiz yıldır Almanya'da yaşayan ve süresiz oturma iznine sahip olan ebeveynlerin çocuklarının Alman vatandaşı olacağı" karara bağlanmıştı. Vatandaşlığa başvuru için gerekli Almanya'da oturma süresi ise 15 yıldan sekiz yıla indirilmişti. 2008 yılında yapılan reformla Alman vatandaşlığına başvurmak isteyenlerden, yeterli Almanca bilgisini kanıtlaması ve vatandaşlık testini başarıyla sonuçlandırması koşulu getirildi.
Kimler çifte vatandaş olabiliyor?
Anne ya da babasından biri Alman vatandaşı olan çocuklar doğumla birlikte otomatikman Alman ve diğer ülke vatandaşlığını alabiliyor. 2014 Aralık ayından beri geçerli yasal düzenleme uyarınca en az sekiz yıldır Almanya'da yaşayan yabancı uyruklu ebeveynlerin çocukları da çifte vatandaş olabiliyor. 18-23 yaşları arasında iki ülke vatandaşlığından birini seçme zorunluluğunun kaldırılmasının ardından bu çocuklar sekiz yıldır Almanya'da yaşıyor olmaları ya da altı yıl Almanya'da okula gitmiş olmaları koşuluyla iki ülke vatandaşlığını da koruyabiliyor.
Almanya'da çifte vatandaşlığa sahip kaç Türk var?
Almanya'da 2011 yılında yapılan genel nüfus sayımında ilk kez Alman vatandaşlarına başka pasaport sahibi olup olmadıkları da soruldu. Buna göre 9 Mayıs 2011 itibariyle Almanya'da 4 milyon 300 bin kişi Alman pasaportunun yanında başka pasaporta da sahip. Bunlar arasında 530 bini Türk, 690 bini Polonya ve 570 bini de Rus pasaportu taşıyor. Almanya'da Alman pasaportuna sahip olmayan 1,5 milyon Türk vatandaşı yaşıyor. Çoğu süresiz oturum iznine sahip. Sadece Alman pasaportuna sahip Türklerin sayısı ise 800 bin. Alman Federal İstatistik Dairesi'nin Almanya çapında toplam hane sayısının yüzde 1'inde düzenlediği mikro-sayım sonuçlarına göreyse 2015 itibariyle ülkede çifte vatandaşlığa sahip toplam bir milyon 793 bin kişi bulunuyor. Çifte vatandaşlar arasında 246 bin kişiyle Türkler başı çekiyor.
Çifte vatandaşlık kaldırılırsa Türkler ne yapacak?
Stern TV'nin Alman ve Türk vatandaşlıklarına sahip 150 kişiyle yaptığı ankete göre 22 Mart itibariyle yüzde 69'luk kesim çifte vatandaşlığın kaldırılması ve seçim yapmak zorunda kalması durumunda Türk pasaportundan vazgeçeceğini belirtiyor. Ankete katılanların yüzde 31'i ise Alman pasaportunu bırakacağını söylüyor.
Türkiye'deki referandum ile çifte vatandaşlık tartışmalarının ne ilgisi var?
Almanya'da başını muhafazakar partilerin çektiği kesim, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a verilen oyların Türkiye'de demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü alanlarında kaydedilen gerilemenin desteklenmesi anlamına geldiğini savunarak bunun Almanya'nın değerleriyle bağdaşmadığını vurguluyor.
Türkiye'deki 16 Nisan Anayasa değişikliği referandumunda resmi olmayan sonuçlara göre Almanya'da sandık başına giden Türk seçmenin yüzde 63,07'si 'Evet' oyu kullandı. Almanya'da kayıtlı 1 milyon 430 bin 127 seçmenden 695 bin 435'i, yani yüzde 48'i sandık başına gitti. Anadolu Ajansı'nın referandum sonucu verilerine göre 'Evet' oyu kullananların sayısı 412 bin 149.
Partilerin konumu
Eylül ayındaki meclis seçimleri öncesinde çifte vatandaşlık Almanya'da seçim kampanyalarına malzeme haline geldi. Sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisi, Türkiye'deki referandumun hemen ardından çifte vatandaşlığın kaldırılması çağrısı yaparak 'özgürlükten yana olmayanların özgürlüğün kısıtlandığı yere gitmesi gerektiğini' belirtti. Hristiyan Demokrat Birlik partileri de çifte vatandaşlığın şimdiki haliyle devam etmemesinden yana. CDU ve CSU'dan önde gelen politikacılar Alman vatandaşlık yasasında değişikliklere gidilmesini ve çifte vatandaşlığa sınırlamaların artırılmasını talep ediyor. SPD, Yeşiller ve Sol Parti ise çifte vatandaşlık hakkının korunmasından yana.
Alman toplumu ne düşünüyor?
Alman kamu yayın kuruluşu ARD'nin 21 Nisan'da açıkladığı son anketlere göre Almanların yüzde 58'i çifte vatandaşlığa karşı. Çifte vatandaşlığı savunanların oranı ise yüzde 35. Aynı ankette yüzde 64'lük kesim Türkiye'nin AB üyelik müzakerelerinin durdurulmasından yana görüş belirtiyor. Türkiye'nin AB üyelik sürecini savunanların oranı ise yüzde 28.
© Deutsche Welle Türkçe
DW/BK/HS