Çin'de insanların yemesi için üretildiği belirtilen yapay marul ve lahana haberleri sahte çıktı. Bu yapılan plastik sebzelerin aslında sadece vitrin için olduğu açıklandı.
Teyit.org'un haberine göre, bir süredir sosyal medyada ve çeşitli haber sitelerinde paylaşılan videonun Çin'de insanların yemesi için üretilen yapay marul ve lahanayı gösterdiği iddia edildi.
"Hamarat Hatun" isimli sayfa tarafından 17 Eylül 2019'da Facebook'ta paylaşılan videoda "Ne yediğimize dikkat edelim" ifadesiyle, yapay marulların insanların yemesi için üretildiği belirtildi. Söz konusu video şimdiye kadar 2.8 milyon kez görüntülendi ve 15 bin kez paylaşıldı. Ayrıca Milliyet gazetesinin internet sitesinde yer alan haberde de, gıda boyası ve çeşitli sıvılarla yapay marul ve beyaz lahana üretildiği ifade edildi.
Ancak video Çin'de insanların yemesi için yapay marul ve lahana üretildiğini göstermiyor. Videoda yer alan sahte marul ve lahanalar, insanların yemesi için değil, vitrinde sergilenmek üzere üretilmiş. Sahte yiyeceklerin vitrinde sergilenmesi, Japon ve Çin yemek sektöründe oldukça yaygın bir uygulama.
"Shokuhin sample"
Hatalı bilgiyi saptamanın en yaygın yollarından biri olan tersine arama yöntemi ile, iddia konusu videodan alınan ekran görüntüleri aratıldığında karşımızda yabancı medyada Uzak Doğu yemek sektöründeki "shokuhin sample" (numune yiyecek) uygulamasıyla alakalı haberler karşımıza çıkıyor. First We Eat isimli internet sitesinde yer alan yazıda, Japonya'da numune yiyecek yapımının sanat olarak görüldüğü bilgisi yer almakta. Yazıda aynı zamanda yapım aşamasını da gösteren görsel ve videolar da bulunmakta. Kullanılan görsel ve videoların söz konusu iddiada kullanılan videolar ile aynı olması, iddianın yanlış olduğunu gösteriyor.
Aljazeera isimli haber sitesinde yer alan "Japonya'nın ‘sahte' yemek sanatı" başlıklı haberde Uzak Doğu restoranlarında görülen el yapımı yemek modellerinin, son yüzyılda Japon yemek sektörünün bir parçası olduğu belirtilmiş. Aynı zamanda Noriyuki Mishima isimli modelleme ustasının ifadelerine de yer verilmiş:
Söz konusu iddianın doğru olmadığı, BuzzFeed internet sitesinde yer alan yazıda da belirtilmiş. Yazıda müşterilerin siparişlerine karar vermelerini kolaylaştırmak için numune yapay yiyecek sergilenmesinin Çin ve Japon restoranlarında 1920'li yıllardan beri yaygın olarak gerçekleştirildiği ifade edilmiş.
Yapay yiyecek siparişlere daha kolay karar verilebilmesi için
Fakat dünyanın geri kalan yerlerinde numune yapay yiyeceklerin sergilenmesi uygulaması yaygın olmadığı için, video yanlış bir bilgiyle ilişkilendirilmiş ve sosyal medyada "Çin yapay yiyecek satıyor" şeklinde sunulmuş.
Amerika'da bir doğrulama platformu olan Snopes da yayımladığı analizde söz konusu iddianın doğru olmadığını belirtti. Yayımlanan analizde plastikten üretilen yapay yiyeceklerin üretim süreci ve amacına yer verilmiş. Çeşitli video ve görseller ile üretilen yapay yiyeceklerin pazara sunulmadığı; menüde yer alan yiyecekleri üç boyutlu sergileme amaçlı kullanıldığı belirtildi.
Sonuç olarak, videonun Çin'de insanların yemesi için üretilen yapay marul ve lahanayı gösterdiği iddiası doğru değil. Sahte yiyecekler, Çin ve Japon restoranlarında müşterilerin siparişlerine kolay karar verebilmeleri için görsel amaçlı kullanılıyor. Video, yanlış bilgi türlerinden "hatalı ilişkilendirme"ye örnek olarak gösterilebilir.