ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Yaptırım Koordinatörü Büyükelçi James O'Brien, Türkiye'nin Rusya'ya yaptırım kararlarına uymasını beklediklerini, bunların delinmesine destek verilmesi durumunda, yaptırım adımları ya da ihlali durduracak başka adımları atabileceklerini söyledi.
O'Brian, aralarında DW Türkçe muhabirinin de bulunduğu, uluslararası basın kuruluşlarından gazetecilere, Rusya'ya yaptırımlarla ilgili son gelişmeler hakkında bilgi verdi, ardından soruları cevapladı.
ABD'nin Ukrayna'da sivil altyapıyı hedef alan Rusya'ya yönelik bugün çok kapsamlı yeni yaptırımlar açıkladığını anlatan büyükelçi, uygulanan yaptırımlardan sonuç aldıklarını vurguladı.
Rusya'nın askeri malzeme, mühimmat yapımı ve tedariğinde zora girdiğini, savaş alanında gücünü yitirmekte olduğunu söyleyen O'Brian, mali yaptırımlar nedeniyle de finansal sorunlar yaşamaya başladığını, ayrıca 900 bin Rus vatandaşının savaş nedeniyle ülkelerinden kaçtığını söyledi.
ABD'nin Yaptırım Koordinatörü O'Brian, yaptırımlar konusunda Türkiye'den beklentiler ve Ankara ile Moskova arasındaki ilişkiler hakkında da değerlendirmelerde bulundu.
Ankara'ya hem övgü hem uyarı
Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısıyla başlayan savaşta Türkiye'nin çok farklı konularda, çok önemli roller üstlendiğine vurgu yapan O'Brian, Türkiye'nin silahlı insansız hava araçları ile Ukrayna'ya sağladığı desteği övdü, "Bunlar muharebe meydanında büyük önem taşıdı” dedi.
ABD'nin yaptırım koordinatörü, Türkiye'nin aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in Karadeniz Tahıl İnisyatifi'nin de bir nevi sponsorluğunu ve arabuluculuğunu üstlendiğine dikkat çekerek, "Dolayısıyla Türkiye'nin bu ihtilafta hem insani hem de askeri bakımdan üstlendiği rol büyük önem taşımıştır” ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte O'Brian, hem Türk Hükümeti, hem de Türk özel sektörüne, yaptırımlara uyulmasını beklentisini "çok açık bir şekilde aktardıklarını” açıkladı, Türk özel sektörünün bu konuda çok net olduğunu ve büyük ölçüde de yaptırımlara uyduklarını gözlemlediklerini kaydetti.
"Uyulmazsa aksiyon alırız”
Türkiye'yi "önemli bir partner” olarak nitelendiren ve "her zaman olduğu gibi bu konuda da çok açık ve samimi görüş alışverişinde bulunduklarını” anlatan O'Brian, ABD'nin yaptırımlar konusunda politikasının net olduğunu, Türk tarafına da "çıkarlarımız gerektirdiği takdirde yaptırım uygularız” mesajını verdiklerini vurguladı.
Önümüzdeki aylarda Türkiye'den bazı beklentileri olduğunu aktaran James O'Brian, "Yaptırımlara uyulduğunu görmek için hem Türk makamları hem özel sektörü ile çok yakın angajmanımızı sürdüreceğiz. Eğer yaptırımlara uyulmadığı tespit edilirse aksiyon alınacak” dedi.
O'Brian bu aksiyonun ne olabileceğine de açıklık getirdi. Yaptırımların delinmesine yol açan materyallerin temini nedeniyle ikincil yaptırım kararlarının alınabileceğini söyleyen ABD'li koordinatör, ayrıca "ihlali durduracak başka adımların atılmasının da seçenekler arasında bulunduğunu” dile getirdi.
ABD petrol tavan fiyatına da uyum bekliyor
ABD'li büyükelçi, G7'nin Rus petrolüne tavan fiyat uygulaması konusunda Türkiye'den beklentilerini de anlattı.
O'Brian, "Beklentimiz Rus petrolünün en büyük alıcıları olan Çin, Hindistan ve Türkiye'nin kendileri için çok iyi bir fiyat pazarlığı yapmaları, böylelikle fiyatların tavan fiyatının altında olmasını sağlamaları. Böylelikle resmi olarak tavan fiyat koalisyonunda yer almasalar da, yaptırımlara uymuş olacaklar” diye konuştu.
ABD, Erdoğan ve Putin'in projesi için ne diyor?
O'Brian, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, ikili ekonomik ilişkilerini geliştirme, Türkiye'yi doğalgaz üssü haline dönüştürme planlarını da değerlendirdi.
ABD'li yetkili, Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaşı için kaynak arayışını yakından takip edeceklerini, yaptırımlarını bu girişimlere uyarlayacaklarına işaret etti.
O'Brian, "Bu Türkiye ile istişarelerin süreceği ve Türkiye'nin Rusya ile angajmanını sürdürme planlarında değişikliğe gitmek durumunda kalabileceği anlamına geliyor” diye konuştu.
AB de bu hafta Ankara'ya çağrı yaptı
Bu arada Avrupa Birliği (AB) de bu hafta Genel İşler Konseyi'nde kabul edilen kararda Türkiye'ye Rusya'ya uygulanan yaptırımlara uyma çağrısı yaptı.
Kararda, Türkiye'nin Ukrayna tahılının ihracatını kolaylaştırmada oynadığı yapıcı rolün Konsey tarafından "takdir edildiği” vurgulanırken, "Ancak Konsey, AB'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarına Türkiye'nin uyum sağlamamasını derin üzüntüyle karşılamaktadır” ifadelerine yer verildi.
Konsey kararında, Türkiye'nin AB'nin dış politika pozisyonlarına uyum sağlamasının, yaptırımlara katılmasının ilişkilerdeki "en yüksek öncelikli konu” olduğunun altı çizildi.
AB üyeleri, Ukrayna'ya karşı savaş açması nedeniyle Rusya'ya uygulanan yaptırımların ve kısıtlayıcı tedbirlerin delinmemesi gerektiğinin altını çizerken, şu çağrıyı yaptılar:
"Bu bağlamda Konsey, Türkiye'nin, özellikle çift kullanımlı ürünler de dâhil olmak üzere, mallar konusunda söz konusu olan Gümrük Birliği içindeki serbest dolaşımı da dikkate alarak, söz konusu kısıtlayıcı tedbirlere tam olarak riayet etmesini beklemektedir.”
Ankara: Yaptırımların ihlaline müsaade edilmeyecek
Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise AB'nin bu kararları hakkında yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'nin yaptırımlara taraf olmamakla birlikte yaptırımların ihlaline müsaade edilmeyeceği yönündeki kararlı tutumunun dikkate alınmamasının "kasıtlı bir yaklaşım” olarak görüldüğü belirtildi.
Açıklamada, "Ülkemizin Rusya'yla ticari ve ekonomik ilişkileri, yaptırımları etkisiz kılacak bir mahiyete sahip olmadığı gibi Rusya'yla diyaloğumuzun sürdürülmesinin, Tahıl Anlaşması ve esir değişimi örneklerinde görüldüğü üzere savaşın olumsuz etkilerinin asgari düzeyde tutulması bakımından da önem arz ettiği açıktır" ifadelerine yer verildi.
Erdoğan'dan Borrell'e sert tepki
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in Avrupa Parlamentosu'na gönderdiği bir yazı geçen hafta Alman medyasında yayımlanmıştı.
Haberlerde Borrell'in, Rusya'ya uygulanan yaptırımların Türkiye üzerinden delinebileceği endişesini dile getirdiği belirtilmişti.
Türkiye'nin AB'nin Rusya'ya karşı yaptırımlarına katılmaması, aksine Rusya ile ekonomik ilişkilerini geliştirme adımları atmasından rahatsızlık duyulduğu aktarılmıştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan ziyareti dönüşünde gazetecilere yaptığı açıklamada Borrell'e sert çıktı.
"Borrell'i muhatap olarak almıyorum. O, olsa olsa Mevlüt Bey'in muhatabı olabilir” diyen Erdoğan, şu ifadeleri kullandı:
"Yaptığı açıklama hiç şık değil. Yani bir defa bizim Rusya'yla ilişkilerimizi Borrell tayin, tanzim edemez. O bu konularda böyle bir karar verecek ne kalitededir ne kapasitededir. Çok çirkin bir açıklama. Sen nasıl olur da kalkarsın bizim Rusya'yla ilişkilerimizi yaptırımlar içerisinde değerlendirirsin.”