Vücut saatimizle uyumlu davranmamanın sağlık açısından zararları konusunda sürekli uyarılıyoruz. Acaba yemek saatlerimiz vücut ritmimize uygun mu, ve acaba yemek saatlerimizi değiştirerek daha sağlıklı olmamız, kilo vermemiz mümkün mü?
Bu sabah kahvaltıda, sonra öğle yemeğinde ne yediniz?
Muhtemelen gündüz saatlerinde, çorbadan tatlıya uzanan mükellef bir akşam yemeğinden çok daha hafif bir şeyler yiyorsunuz.
Ne var ki bazı uzmanlar günlük kalorilerimizin çoğunu günün daha erken saatlerinde yiyip akşam hafif yemenin bizleri çok daha sağlıklı yapacağı görüşünde.
Zayıflamaya çalışan kadınlar arasında yapılan bir araştırma öğle yemeğini daha erken yiyen kadınların daha çok kilo verdiğini, bir başkası da geç kahvaltı etmenin vücut kitle indeksi yani vücuttaki yağlanmayla ilgili olduğunu ortaya koyuyor
Londra'daki King's College Fakültesi'nin beslenme bilimi kürsüsünden Dr Gerda Pot, eski bir İngiliz atasözünü hatırlatarak, "'Kahvaltıyı krallar gibi, öğle yemeğini prensler gibi, akşam yemeğini ise fukara gibi ye' sözünde bir gerçeklik payı var" diyor.
Şimdi uzmanlar bu bulgulara tam olarak neyin yol açtığını anlamaya çalışırken yemek yeme alışkanlıklarımızla vücut saati arasındaki ilişkiye odaklanıyorlar.
Vücut saati denilince genel olarak ne zaman uyuduğumuzu belirleyen bedensel süreç anlaşılıyor.
Ama aslında saatler vücudumuzun resmen her bir hücresinde mevcut.
Bu saatler günlük hayatımızı sürdürmemizi sağlıyor. Örneğin tansiyonumuzu, vücut ısımızı, hormonlarımızı birer birer ayarlayarak sabahları uyanmamızı bu saatlere borçluyuz.
Uzmanlar şimdi yeme alışkanlıklarımızı inceliyor ve örneğin düzensiz saatlerde ya da akşam çok geç saatte yemenin vücudumuzun ritimleriyle uyuşup uyuşmadığını kontrol ediyor.
Krono-beslenme yani yeme alışkanlığı ile vücut saati ilişkisini araştıran Dr Pot "Her bir 24 saat içinde her bir metabolizma sürecimizin olması gereken saatleri belirleyen bir vücut saatimiz var. Buna göre akşamları büyük bir öğün yemek doğru değil çünkü o saatlerde vücut gece dinlenmeye hazırlık aşamasına doğru yavaşlıyor" diyor.
İngiltere'deki Surrey Üniversitesi'nde kronobiyoloji ve entegratif fizyoloji uzmanı Dr Jonathan Johnston ise, vücudumuzun akşam saatlerinde yemeği daha zor hazmettiğinin anlaşıldığını ama araştırmaların henüz bunun sebebini tam olarak ortaya koyamadığını söylüyor.
Bir teoriye göre bu vücudun enerji kullanımıyla ilgili.
Dr Johnston, "Sabahları yediğiniz şeyleri hazmetmek için akşamları yediğiniz yemeklere göre daha fazla enerji kullandığınıza dair bazı ön bulgular var" diyor.
Yemeği ne zaman yediğimizin sağlığımızla ilgisi, dünyada, özellikle de gelişmiş ülkelerde en önemli sağlık sorunlarından biri haline gelen obezlikle mücadele açısından da büyük önem taşıyor.
Dr Johnston, "Eğer 'Ne yediğinizi çok değiştirmeden sadece yediğiniz saatleri değiştirerek bile zayıflayabilirsiniz' diyebilirsek toplum sağlığında çok önemli bir gelişmenin yolunu açmak mümkün olabilir" diyor.
Bunun da ötesinde öğünlerimizin zamanlaması örneğin normal gündüz saatleri dışında değişen saatlerde mesai yapan hemşireler, doktorlar gibi meslek grupları açısından büyük önem taşıyor.
Bu meslek grupları İngiltere'de iş gücünün yüzde 20'sini oluşturuyor.
Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar belli zamanlarda yemek yemenin vücut saatini yeniden ayarlayabilmesine yardımcı olduğunu ortaya koydu. Uzmanlar şimdi bunun insanlarda da aynı sonucu verip vermediğini inceliyor.
10 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada Dr Johnston, öğün saatlerini beşer saat geciktirmenin vücut saatinde de değişime yol açtığını buldu.
Bu küçük çaplı bir araştırmaydı ama Dr Johnston öğün zamanlarını ayarlamanın, farklı mesailer yüzünden dengesi bozulan vücut saatlerini yeniden ayarlamakta bir strateji olarak kullanılabileceği ve örneğin gece mesaisinin yol açtığı sağlık sorunlarının hafifletilebileceği görüşünde.
O zaman gündüzleri öğünlerimizi daha mı erken yemeliyiz?
Uzmanlar bu konuda net bir şey söylemeden önce cevaplanması gereken bir çok soru olduğunu düşünüyor.
Mesela, öğün için ideal zamanlar ya da yemekten kaçınmak gereken saatler hangileri?
Kimimiz sabah erken kimimiz akşamları daha enerjik bireyler olduğumuza göre herkes için bu saatler aynı olabilir mi?
Belli zamanlarda yenmesi özellikle zararlı gıda türleri var mı?
Gerek Dr Johnston, gerek Dr Pot, büyük öğünleri günün daha erken saatlerinde, mesela öğlen yemenin daha iyi olduğuna dair yeterince bulgu olduğunu düşünüyor.
Ne var ki krono beslenme konusunda uzman Profesör Alexandra Johnstone, bu konuda biraz daha temkinli.
Büyük öğünleri erkene almanın sağlığımıza olumlu etki yaptığına dair bulgular olmakla birlikte bunun sebeplerinin daha iyi anlaşılması gerektiğini düşünüyor.