E. Barış Altıntaş
WikiLeaks, küresel hizmetler üzerinde devlet denetiminin azaltılmasına yönelik olarak tasarlanan TiSA (Hizmet Ticareti Anlaşması) taslağından bazı bölümler sızdırdı. WikiLeaks adına belgeleri yorumlayan uzmanlar, anlaşmanın şu anki taslağın yürürlüğe girmesi halinde yaşanabilecek birçok tehlikeye dikkat çekti.
Şu ana kadar birçok ülkenin destek verdiği hükümlerden yola çıkarak yapılan analizler, “Yerel Düzenlemeler konusunda turizm, sağlık, çevre, finans, iletişim ve ulaşım gibi anahtar sektörlerin farklı farklı ele alınması gerektiğini, ancak TiSA’yı müzakere eden hükümetlerin bunların hepsine tedarikçi ve tüketici arasında gerçekleşen ticari işlemler gibi baktığını” söylüyor. Analistler, “TiSA taslak metne göre imzalanırsa, hükümetlerin bu alanlarda denetleme ve düzenleme yetkisi ortadan kalkabilir” ifadesini kullanıyor.
WikiLeaks sızdırdı, işte TiSA taslağında öne çıkan maddeler
‘Havacılıkta serbest ticaret güvenlik açısından endişe verici’
Taslaklarda yer alan, “Havacılık” konusunda hazırlanan anlaşma hükümlerini WikiLeaks için yorumlayan Uluslararası Ulaşım İşçileri Federasyoonu (ITF) uzmanlarına göre, “Hizmet Ticareti Genel Anlaşması’nın (GATS) kapsamında olmayan yer hizmetleri, havayolu işletme hizmetleri ve özel havayolu hizmetlerini de TiSA’ya dahil ediliyor. Bu da sivil havacılıkta bir güvenlik zafiyeti oluşturma potansiyelini taşıyor.” ITF’e göre, “Havacılık endüstrisinin serbest ticaret ortamında işletilmesinin operasyonel güvenlik açısından endişe verici sonuçları bulunuyor.” Federasyon, ekonomik denetim ve güvenlik denetiminin birbirinden ayrılamayacağını ileri sürüyor.
“Denizcilik” konusunda TiSA’nın taslağı üzerinde anlaşılan hükümler, ITF’e göre, “Çevre ve sürdürülebilirlik konusunda büyük risklere yol açabilir. Aynı şekilde anlaşma bu şekliyle, dünyanın her yerinde denizcilik sektöründeki emekçilerin iş güvenliğini risk altına alıyor.”
‘Özel kargo şirketlerini güçlendirmek için tasarlanmış’
“Rekabetçi Teslimat Hizmetleri” konusundaki taslak metinler üzerine WikiLeaks’in paylaştığı bir uzman görüşü de, “Hükümlerin etkin ve yasal ulusal posta şirketlerini yok ederek dünyanın önde gelen özel kargo ve kurye şirketlerini güçlendirmeye hizmet edecek şekilde tasarlanmış olduğuna” işaret ediyor. Aynı uzmana göre, hükümlerin uzun vadede hedefi “devlet ve posta sektörü arasındaki ilişkiyi koparıp, sektörün her ülkede tümüyle özelleşmesinin önünü açmak.”
‘Şirket müdahalesi garanti altında, vatandaşlar etkisiz’
TiSA taslağının “Şeffaflık” ile hükümlerini yorumlayan bir başka uzman, “Metnin en son haliyle, ticari çıkarların, özellikle de uluslar-üstü şirketlerin çıkarlarını etkileyen hükümet karalarına erişebilmesini ve bu kararları etkileyebilmesini garanti altına alan hükümler içerdiğini ve bunun yerel işletme ve vatandaşlar için geçerli olmadığını” belirtiyor.