Uluslararası Şeffaflık Örgütü, 2021 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi'ni yayımladı. Türkiye son 10 yılda en çok puan kaybeden ülkeler arasında yer alarak 38 puanla 180 ülke arasında 96. sıraya düştü.
Yolsuzlukla mücadele eden ve 100'den fazla ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü 1995'ten beri her yıl Yolsuzluk Algı Endeksi yayımlıyor.
Endekse dair hazırlanan raporda, tüm dünyada temel insan hakları ve özgürlük ihlallerinin endişe duyulacak seviyelere indiğinin, bunun yolsuzluğu arttırdığının altı çizildi. Otoriter rejimlerin demokrasilerin yerini almaya başladığı belirtildi.
Sivil ve politik özgürlüklerin olduğu ülkelerde yolsuzluğun daha iyi kontrol altına alındığı aktarıldı. İnsan hakları ihlallerinin ve demokratik düşüşün engellenmesi için acilen yolsuzluğa karşı savaşı hızlandırmak gerektiği vurgulandı.
Endekse göre 131 ülke yolsuzluğa karşı 2021 yılında neredeyse hiçbir ilerleme kaydetmedi. 27 ülke ise son 10 yılda tarihi bir puan kaybı yaşadı. Bunlardan biri de Türkiye oldu.
https://twitter.com/TransparencyTR/status/1485840577145053185?s=20
https://twitter.com/TransparencyTR/status/1485841730184388611
Puan kaybı ne anlama geliyor?
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'ne göre Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları, temel demokratik ilkelerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla mücadelede vazgeçilmez olduğunu gösteriyor. Cezasızlık uygulamaları yolsuzluğun yaygınlaşmasına ve sıradanlaşmasına yol açıyor.
Yargıya taşınan büyük ölçekli yolsuzluk iddiaları genelde soruşturma aşamasında kalıyor ve cezasızlık yaygınlaşıyor. Ayrıca bütçe şeffaflığı ve kamu kaynaklarının kullanımına ilişkin hesap verilebilirlik konusunda temel ihlaller bulunuyor. Hem medya kuruluşlarına ve gazetecilere hem de sivil topluma yönelik baskı ve yıldırma politikaları da artmış durumda.
Endeksin hazırlanmasına katkıda bulunan kuruluşların yaptığı araştırmalara göre, yargı bağımsızlığı korunarak yolsuzlukla mücadele güçlendirilmeli, kamu-özel işbirliği proje, ihale ve sözleşme süreçleri şeffaf ve açık yürütülmeli, projelerin kamu maliyesine oluşturduğu yük toplumla paylaşılmalı.
Türkiye, tüm AB üyelerinin gerisinde
2013'te Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında endekste ilk sırada olan Türkiye, 2021'de aynı grupta yedinciliğe indi.
Türkiye, Avrupa Birliği üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında ise 27 birliğe üye ülkeden de düşük puan alarak Bulgaristan'ın ardından son sıraya yerleşti.
2020 ile kıyaslandığında ise 2 puan kaybederek 10 sıra gerileyen Türkiye bu sıralamayla ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlığın yoğun olduğu, demokrasi ile yönetilmeyen birçok ülkenin arkasında kaldı.
- Yolsuzluk Endeksi 2018: Türkiye 3 sıra yükseldi, ancak 6 yılda en çok gerileyenler arasında
- Pandora Belgeleri: Sızdırılan belgeleri anlama rehberi
- Pandora Belgeleri: Dünya liderlerinin gizli servetleri ve anlaşmaları ortaya çıktı
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün araştırma metodolojisine göre 0 puan en yüksek yolsuzluk algısına, 100 puan ise en düşük yolsuzluk algısına işaret ediyor.
Yolsuzluk Algı Endeksi'nde 88 puan alan Danimarka, Yeni Zelanda ve Finlandiya'nın ardından ikinci sırayı 85 puanla Norveç, İsveç ve Singapur paylaşıyor.
Sıralamanın sonunda ise 13 puanla Suriye, Somali ve 11 puanla Sudan yer alıyor.
Son 10 yıl içinde Türkiye'yle birlikte küresel olarak en çok puan kaybeden ülkeler ise Avustralya, Bosna Hersek, Botsvana, Kanada, Şili, Kıbrıs, Guatemala, Honduras, Macaristan, Lübnan, Liberya, Lüksemburg, Mali, Moğolistan, Nikaragua, Filipinler, Polonya, Saint Lucia, Güney Sudan, Suriye, ABD ve Venezuela.
Endeks nasıl belirleniyor?
Uzmanların, sivil toplum örgütlerinin ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtan Yolsuzluk Algı Endeksi'ndeki sıralama, uluslararası kurumların her ülke üzerine yürüttüğü araştırmalarla belirleniyor.
Türkiye'nin 2021 yılı puanı belirlenirken dokuz bağımsız araştırma kuruluşunun bulguları kullanıldı.