Ukrayna'nın liman kenti Berdyansk, Rus ordusunun eline geçeli daha bir hafta bile olmadı. Ancak Rusya hükümetini destekleyen yeni bir dijital medya platformu, çoktan buraya yerleşti bile.
"Güney Cephesi" (Southern Front) adlı bu şirket, Rusya lideri Vladimir Putin'i destekleyen içerikleri hazırlayıp YouTube ve sosyal medya uygulaması Telegram gibi platformlarda paylaşıyor.
Şirket aynı zamanda bir internet sitesi üzerinden, Rusya'nın eline geçirdiği bölgelerde bu içeriklerle propaganda faaliyetleri yürütüyor.
Güney Cephesi, daha Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin birinci gününde, ilk paylaşımını yapmıştı. Artık çok sayıda muhabiri var ve her gün yeni haberler üretiyorlar.
BBC'nin araştırması ise bu haberlerdeki bazı bulguların doğru olmayabileceğine işaret ediyor.
Mart ayının başlarında platform için Berdyansk'tan yayın yapan bir muhabir, Rus askerlerinin planlanan bir saldırıyı önleyerek iki Faslı adamı öldürdüğünü, bu adamların da Ukraynalı paralı askerler için çalıştığını iddia ediyordu.
Ancak yayımladıkları videodaki bazı unsurların aslında düzmece olduğu anlaşılıyor.
Haberde, söz konusu saldırı girişimi ile ilişkilendirilen bu iki Faslı adamın, üstlerinde Ukrayna oturma izni belgesi bulunduğu da öne sürülüyordu.
BBC, Güney Cephesi'nin öldürüldüğünü iddia ettiği bu iki adamdan biri ile sosyal medya hesabı üzerinden iletişim kurdu
Kimliğini paylaşmak istemeyen bu kişi, haberle ilgili bilgisi olmadığını ve Rusya'nın işgali başlamadan önce Ukrayna'yı terk edip Fas'a döndüğünü ifade etti.
Güney Cephesi, düzenli olarak bu gibi temelsiz iddialara dayanan videolar yayımlıyor.
Bu videolarda Rusya'nın işgal ettiği bölgelerde insanların "huzurlu" bir yaşam sürdüğüne dair, Rusya'nın işgalini meşrulaştırmayı amaçlayan iddialara yer veriliyor.
Örneğin bir özel haberde muhabir, "Nazi sembolü" taşıyan çok sayıda kitap bulduğunu iddia ettiği bir kütüphaneden yayın yapıyor.
Ancak videoda buna dair bir kanıt gösterilmediği gibi, görüntülerde Ukraynalı yazarların gerçek tarihi olayları anlattığı çağdaş kitaplar görülüyor.
Rus güçleri 'koruyucu', Rus işgali 'özgürleşme'
Stratejik Diyalog Enstitüsü'nden Julia Smirnova, platformun "Rusya'nın Ukrayna'da işgal ettiği bölgelerde kontrolünü sağlamak için geliştirdiği stratejinin bir parçası" olabileceğini söylüyor.
Smirnova, Ukrayna'nın güneyinde Rusya'nın kontrolüne geçen bölgelerde Rus işgalini "özgürleşme", Rus güçlerini ise "koruyucular" olarak niteleyen yayınlar yaptığına dikkat çekiyor.
- Rusya'da emekli albay televizyonda Ukrayna savaşını eleştirdi: 'Durum daha kötüye gidecek'
- TikTok, Rusya-Ukrayna savaşında nasıl bir rol oynuyor?
- Anonymous: 'Kremlin'e yönelik saldırıları artıracağız'
- Instagram 'Rus işgalcilere ölüm' ifadesine izin vereceğini açıkladı, Rusya uygulamayı yasakladı
'Güney Cephesi'nin arkasında kim var?
Medya platformu, Rus güçlerinin 24 Şubat'ta Ukrayna'nın işgalini başlatmasından saatler sonra, Telegram kanalından ilk mesajını paylaştı.
O sırada yalnızca 25 üyesi olan kanalın (bugün sayı 23 bini aştı) bu paylaşımında, "Vladimir Putin, Ukrayna'nın silahsızlandırılması ve Nazilerden arındırılması için özel bir operasyon başlattığını açıkladı" ifadeleri kullanıldı. Birkaç gün sonra ise yeni bir internet sitesi kuruldu.
Başlangıçta St. Petersburg'dan bir sunucu kullanan site, daha sonra internet sitesinin asıl sahibini gizlemeyi amaçlayan ABD'li Cloudfare'in sunucusuna geçti.
Platform için çoğunlukla Rusya'nın 2014'te ilhak ettiği Kırım'da ya da Rus yanlısı ayrılıkçıların ilan ettiği "halk cumhuriyetlerinde" yaşayan amatör gençler haber sunuyor.BBC Rusça Servisi'nin iletişim kurduğu bu sunuculardan biri, bedavaya çalıştıklarını ve operasyonun arkasında kim olduğunu bilmediklerini söylüyor.
BBC, Güney Cephesi'ne de platformun sahibinin kim olduğunu sordu ancak yanıt alamadı.
Öte yandan, bu içeriklerin üretilmesinde Rusya hükümeti ile güçlü bağlantıları olan bir kurumun rol oynadığına dair bazı işaretler de var.
Onlarca video üzerinden yaptığımız inceleme sonucu, yayınların Rusya-Donbas Entegrasyon Komitesi'nin logosunu gösteren konferans salonlarında kaydedildiğini fark ettik.
Kırım merkezli bu komitenin internet sitesine göre, kuruluşun misyonu, Rusya'nın ilhak ettiği Kırım ile Donbas'taki Rusya destekçisi ayrılıkçılar arasında ekonomik ve insani ilişkiler inşa etmek.
Doğu Ukrayna'daki halk cumhuriyetlerinin liderleri, bu kurumda üst düzey rolleri üstleniyor. Nitekim koordinatörlerden biri, ABD ve Avrupa Birliği'nin yaptırım kararı aldığı eski bir Rus milletvekili olan Andrey Kozenko.
Abone sayısı 1 saatte 10 bin arttı
Güney Cephesi'nin içerikleri Telegram'da işgal altındaki ülkelerde yaşayan kullanıcıların yönettiği bazı ağlar üzerinden de paylaşılıyor.
Bu kanalları toplam abone sayısı 80 bini aşkınmış gibi görünse de, platformun izleyici sayısını şişirmek adına her 3 aboneden birine ödeme yaptığı anlaşılıyor.
Telegram verilerini inceleyen TG Stat'ın analizine göre 29 Mart'ta, bu kanallardan üçünün abone sayısı sadece bir saat içinde 10 binden fazla artış göstermiş.
Sosyal medya hesaplarının takipçi sayısı az.
Ancak eski Sovyet ülkelerinde de okunan Kremlin yanlısı Moskovskiy Komsomolets gazetesi dahil bazı medya kuruluşlarının yanı sıra, sosyal medyada 'influencer' olarak bilinen bol takipçili hesaplar platformun paylaşımlarını destekliyor.
Ukraynalı hackerlar: 'Cehenneme hoşgeldiniz'
Ukrayna destekçileri ise karşı saldırıya geçmekte gecikmedi.
Bir grup aktivist, Güney Cephesi'nin internet sitesini hackledi ve Rusya'nın Herson şehrini ilhakına destek verenleri hedef alan bir mesaj paylaştı.
"Cehenneme hoşgeldiniz" yazdıkları bir paylaşımda hackerlar, Herson'da sözde bir referandum düzenlenmesini destekleyenlerin Ukrayna tarafından cezalandırılacağı uyarısında bulundu.
Bu siber saldırıdan kısa bir süre sonra site normale döndü.
'Bağımsız medya için bir tehdit'
Bazı uzmanlar, bu propaganda projesinin kurumsallaşmasının Ukraynalılar için bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekiyor.
Kırım'ın 2014'te ilhak edilmesi sonrası bağımsız medya kuruluşlarının dağıtıldığını hatırlatan Smirnova, "Rus yetkililerin Ukrayna'nın güneyinde bağımsız gazetecileri tutuklayarak ve bağımsız medya kuruluşlarının yerine propaganda kanalları getirerek benzer bir yol izlemesi kuvvetle muhtemel" diyor.
Bu haber, BBC İzleme Servisi'nden Samia Hosny ve Olga Robinson'ın katkılarıyla hazırlandı