Ukrayna’nın güneyinde Rusya kontrolündeki Herson bölgesinde dev bir baraj tahrip edildi ve sular serbest kaldı. Ukrayna ordusu ve NATO, Rusya’yı "barajı havaya uçurmakla" suçladı. Kremlin ise olaydan Ukrayna yönetimini sorumlu tuttu.
Sel felaketi yaşanabileceği kaygısıyla, çevrede yaşayan binlerce kişi tahliye edildi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, yaklaşık 80 köy ve kasabanın sular altında kalabileceğini söyledi.
Ukraynalı yetkililer 40 binden fazla kişinin tahliyesinin gerektiğini bildirdi. Bunların 17 bini Ukrayna kontrolündeki, 25 bini ise Rusya kontrolündeki bölgelerden.
İşte yaşananlarla ilgili bildiklerimiz:
Baraj nerede?
Kahovka Hidroelektrik Enerji Santrali, Ukrayna’nın Herson bölgesinde yer alan ve şu anda Rus işgali altında bulunan Yeni Kahovka kentinde.
Kahovka, Sovyetler Birliği döneminde Dinyeper Nehri’nde inşa edilen altı barajdan biri.
Baraj gölü dev boyutlarda.
Belli yerlerde karşı kıyı görülmediğinden, bölgede yaşayanlar baraj için Kahovka Denizi diyor.
Reuters haber ajansına göre baraj, ABD’nin Utah eyaletinde bulunan Büyük Tuz Gölü kadar su tutuyor.
Ne yaşandı?
Fotoğraflar ve videolar, barajda büyük bir yıkım gösteriyor ve sular bendi aşıp, Herson istikametine gidiyor.
Baraja ilk olarak ne zaman hasar verildiği bilinmiyor ancak BBC’nin teyit ettiği uydu fotoğrafları, barajın durumunun günler boyunca kötüleştiğini gösteriyor.
Baraj etrafındaki yolun 2 Haziran’da hasar aldığı görülüyor. Ancak baraj bendini aşan suların, yakındaki binaları çökerttiği, 6 Haziran’daki videolarda net bir şekilde seçilebiliyor.
Yoldaki hasarın ise 6 Haziran’daki bent aşımıyla bağlantılı olup olmadığı net değil.
Nehrin akış yönündeki selin ne kadar yoğun olduğu açıkça bilinmiyor. Selin 16 bin kişinin yaşadığı kritik bölgede yıkıcı olabileceğinden korkuluyor.
Nova Kahovka’dan gelen görüntülerde, binaların sel sularıyla çevrelendiği, hatta bir kamu binasının etrafından kuğuların yüzdükleri görülüyor.
Herson kentinin alçak kesimlerinde yaşayanlara, mümkün olduğunca çabuk evlerini terk etmeleri ve yüksek rakımlı yerlere sığınmaları uyarısı yapıldı.
Herson bölgesinin başındaki Oleksandr Prokudin, Ukrayna televizyonuna yaptığı açıklamada, sekiz köyün tamamen sel suları altında kaldığını ve başka köyleri de sel sularının beklendiğini belirtti.
Ukrayna’nın hidroelektrik operatörü UkrHydroEnerho ise istasyonun “tamamen tahrip edildiğini” ve tamir edilemeyeceğini açıkladı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy ayrıca nehrin 150 ton endüstriyel yağla kirlendiğini ve 300 tonluk daha sızıntı riski olduğunu duyurdu.
Baraj neden saldırıya uğradı?
Barajdaki sızıntıya tam olarak neyin neden olduğu belli değil ancak Ukrayna ordusu Rusya’yı, "barajı bilerek havaya uçurmakla" suçladı. Kremlin, Ukrayna güçlerinin barajın etrafındaki yolu, karşı saldırıda Rusya’nın kontrolündeki bölgelere asker yollamak için kullanmasından korkmuş olabilir.
Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov ise Rusya’nın olayda rol oynadığı iddiasını reddetti ve Ukrayna’yı suçladı.
Peskov, yaşananları, Rusya tarafından 2014’te ilhak edilen Kırım Körfezi’ni “susuz bırakacak bir sabotaj” diye niteledi.
Ukrayna’nın da, Rusya’nın da iddiaları BBC tarafından bağımsız kaynaklarca doğrulatılamadı.
Baraj çok önemli ve bir dizi amaca hizmet ediyor.
Nehrin üst kısımlarına su veren büyük bir su rezervuarı bulunuyor. Çiftçiler ürünlerini yetiştirmek için suya bağımlı ve on binlerce kişiyi etkileyebilir.
Baraj aynı zamanda, nehrin 160 kilometre kuzeyindeki, Rusların kontrolü altındaki Zaporijya Nükleer Santrali’ne soğutma suyu sağlıyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) nükleer bir risk olmadığını, ancak durumun gözlemlendiğini duyurdu.
Kuruluş daha sonra, barajdaki su seviyesi Zaporijya’ya su pompalanması için gereken en az 12,7 metrelik seviyenin altına düşerse, santrali soğutmak için alternatif su kaynakları olduğunu bildirdi.
Ancak bunun yanı sıra, baraj Dinyeper’den Rusya'nın işgali altındaki Kırım’a su taşınması adına kritik önemde ve buradaki su tedariki olumsuz etkilenebilir.
Rusya, 2014’te Kırım’ı ilhak ettiğinde, Ukrayna Yeni Kahovka’dan su taşıyan bir kanalı bloke etmiş ve körfezde bir su krizini tetiklemişti.
Rus güçleri 24 Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgale başlamalarının hemen ardından kanalı yeniden açtı. Ancak baraj olmadan düşecek su seviyeleri, yine kanaldan su akışını olumsuz etkileyebilir.
Rusya, Ukrayna’yı işgalinden bu yana barajlara bir dizi saldırı düzenledi, geniş alanlarda sel olmasına yol açtı ve enerji tedarikine hasar verdi.