"Burada katillerle birlikte kalıyoruz" diyordu tutuklu Katalan siyasetçilerden biri, cezaevinde kaleme aldığı yazılardan birinde.
"Yeni evine" yerleştikten sonra cezaevinin pratiklerine aşina olmaya uğraşmış, diğer mahpuslarla birlikte basketbol oynamaya başlamış.
7 milyon Katalan'ı yöneten siyasetçiler arasında yer alan sekiz erkek ve bir kadın, artık cezaevi kantininden bisküvi alabilmek için ailelerinden ön ödemeli cezaevi kartlarına para yüklemelerini istiyor.
Siyasetçiler iki ayrı cezaevinde tutuluyor. Madrid'deki üçüncü bir cezaevinde ise bağımsızlığa destek veren, önde gelen iki aktivist bulunuyor: 53 yaşındaki Jordi Sanchez ve 42 yaşındaki Jordi Cuixart.
İki aktivist Eylül ayındaki protestolar sırasında kalabalık eylemcilerin polisleri Barcelona'daki bir binanın içinde alıkoyması nedeniyle "isyana teşvik" ile yargılanıyorlar.
Jordi Sanchez'in avukatı Jordi Pina "Cezaevine getirildiklerinde beş altı mahpus 'Yaşasın İspanya, yaşasın anayasa' sloganları attılar. Sanchez gardiyana dönerek 'İçeri gireyim mi?' diye sordu. Gardiyan mahpuslardan susmalarını istedi ve ancak ondan sonra içeri girebildi" diyor.
İki aktivist, cezaevine girdikten sonra ayrı yerlere konuldu.
Bir akademisyenin dikkatli tarzıyla konuşan Jordi Sanchez, yaşlı bir Perulu mahpusla aynı koğuşta kalıyor. Uzun saçları ve küpeleriyle bir rock yıldızı gibi gözüken Jordi Cuixart ise İrlandalı bir mahpusla…
Pazar günleri Soto del Real hapishanesindeki tüm mahpusların kilisede bir araya gelmesine izin veriliyor. Fakat bu, tehlikeli de olabilen bir durum: Jordi Sanchez'in katıldığı bir ayinde bir mahpus diğerini bıçakladı.
İki aktivistin her gün bir camın ardından avukatlarıyla görüşmesine izin veriliyor. Her Cumartesi ise ailelerin 40 dakikalık ziyaret hakkı var.
Jordi Cuixart'ın eşi Txell Bonet Cumartesileri 04:30'da kalkarak altı aylık çocuklarıyla birlikte Barcelona'dan trene binerek eşini camın ardından görmeye geliyor. "Konuşmak istediğiniz pek çok konu oluyor ama zamanın kısa bir süre sonra dolacağını bilmek stresli bir durum" diyor Bonet.
Ayda iki kere de ailelerin üç saatlik açık görüşü oluyor. Bu süre ailelerin normal sohbetlerine ve tartışmalarına zaman ayırabileceği kadar uzun. Bu görüşler, katılan herkese mutluluk veriyor.
Ailelerin mahpuslara kışlık kıyafet getirmesine izin veriliyor. Cezaevinin ısıtma sistemi geceleri söndürüldüğü için bu kıyafetler oldukça önemli.
Cezaevinde verilen yemekler hakkında konuşan avukatlardan biri, yemeklerin "korkunç" olduğunu söylüyor: "O kadar kötü ki detaylarını sormak bile istemiyorum."
Bunların dışında bolca vakitleri var. Avukatı, Sanchez'in zamanını yazmaya ve okumaya ayırdığını söylüyor: Günde 100 civarında mektup alıyorlar.
Gardiyanlar her mektubu mahpusların önünde açarak içinde yasadışı bir şey olup olmadığına bakıyor. İsimsiz mektuplar imha ediliyor.
Txell Bonet bir süre önce eşine Henry David Thoreau'nun Walden kitabını vermiş. Kitapta ormanda yaşayan bir adamın kendi kendine yetmeyi öğrenmesi anlatılıyor.
İki siyasi aktivist ve sekiz eski bakanın tutuklanması sıra dışı bir durum, özellikle de bir seçim kampanyasının ortasında bulundukları düşünüldüğünde.
Sekiz tutukludan yedisi 21 Aralık'ta gerçekleşecek Katalan parlamentosu seçimlerinde aday olacak. Aktivist Jordi Sanchez de seçimde eski Katalan Özerk Yönetimi Başkanı Carles Puigdemont ile aynı listeden aday olacak. Fakat listede başka kimlerin olduğunu öğrenemiyor.
Avukatı Jordi Pina, "Aday listesini kendisine vermeme hapishane yönetimi izin vermedi. O yüzden camın arkasından tutmam gerekti" diyor.
Cezaevi mahpuslar ve ailelere zor günler yaşatıyor. Katalan siyasetçilerden birinin ergen kızı, dört dakikanın sonunda telefonun kesilmesini kabullenemediği için babasıyla dört dakikalık telefon hakkını kullanamıyor.
Öte yandan yaşadıkları, siyaset tarihindeki yerlerini güçlendiriyor.
Hapisteki siyasetçiler ve aktivistler, Katalan siyasi tarihinde hapsedilen veya sürgüne gitmek zorunda kalan çok sayıda kişinin son halkasını oluşturuyor.
Katalan tarihçisi Jordi Rabassa geçen ay tutuklanan Katalan liderlerin 1940'larda tutuklanan ve idam edilen Katalan lider Lluis Companys ve 1939-77 arasında sürgün hayatı yaşamak zorunda kalan Katalan lider Josep Taradellas'a benzediğini söylüyor.
Rabassa, "Bunları siyasi düşüncelerine katılmadan söylüyorum. Bu insanlar siyasi tutuklu" diyor.
Bazı bağımsızlık yanlısı Katalanlar ise liderlerinin geçen ayki siyasi durumu iyi yönetemediğini düşünüyor.
İspanya'nın onları hapsetmesiyse eleştirilerden bir süre muaf tutuklamalarına yol açtı.
"Bu liderlerin yaptıklarını eleştirmek, sırf hapishanede oldukları için çok zor" diyor Rabassa.
Tutuklulukları siyasi çıkarlarına hizmet etse de aktivistler ve siyasetçiler bir an önce özgürlüklerini geri kazanmaya kararlı.
Avukatlarından biri, seçim manifestolarında tek taraflı bağımsızlık olmayacağını açıklayarak İspanya yargısına müvekkillerinin artık yasalara uyduğunu göstermek istiyor.
Sanıkların alabileceği cezaların boyutu ciddi. Eğer isyan suçundan ceza alırlarsa eski bakanlar 35 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalacak. Aktivistler içinse bu miktar 10 yıl.
Jordi Cuixart'ın eşi Txell Bonet Geleceğimiz hakkında çok konuşmuyoruz" diyor ve ekliyor:
"Ama her zaman en kötüsüne hazırlanıyoruz. Kendimizi çok umutlandırmıyoruz."