HÜLYA KARABAĞLI / Ankara
Futurebright Araştırma Ortaklığı’nın, 12 il ve 316 çalışanla gerçekleştirildiği mobbing araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’de çalışanların yüzde 10’u kendisinin, yüzde 6’sı bir yakınının mobbinge maruz kaldığını bildirdi. En sık yaşanan mobbing türü, yıldırma, yıpratma, kapasitenin üzerinde iş yüklemek, alay, küçük düşürmek ve hakaret.
Türkiye’de yerini bulamamış bir kavram
Araştırmada, Batıdan gelen, özellikle Amerika üzerinden örneklerle hayatımıza giren mobbing, ‘Türkiye’de yerini bulamamış’ bir kavram olarak yorumlanıyor. Tüm hedef kitleler mobbing algısında ortak. Buna göre, mobbing, “iş yerlerinde gücü elinde bulunduran kişi ya da kişiler tarafından görece zayıf olanı yıldırma ve bezdirmeye yönelik; tekrar eden psikolojik baskı, duygusal taciz ve bir tür manevi şiddet”.Mobbing’e maruz kalan kişiyi “oyun alanın dışında bırakmak, etkisiz hale getirmek” ortak görüş.
‘Pes ettirmeyi’, ‘ yetersiz hissetmesini’ amaçlıyor
‘Psikolojik bir oyun’ olarak tanımlanan mobbing; ‘Şahsını’ hedef alan, kimliğini ve öz güvenini zayıflatan, kişiyi kendi yetersizliğine, değersizliğine ‘inandırarak’ kendi inisiyatifiyle ‘etkisiz hale gelmesini’, ‘çekilmesini’, ‘pes etmesini’ sağlamayı hedefleyen bir süreç olarak tanımlanıyor.
‘Kapana kısılma’, ‘cendere’, ‘cehennem’,
Mobbing mağdurları yaşanan süreç, ‘kapana kısılma’, ‘kolunun kanadının kırılması’,’hapis’, ‘cendere’, ‘cehennem’, ‘duygusal saldırı’ diye ifade ediliyor. Mağdurların ortak duygusu ise,’acizlik’, ‘çaresizlik’, ‘sıkışmışlık’, ‘haksızlık’, ‘eziyet’, ‘değersizlik’ ve ‘yetersizlik’.
Mobbing kaçınılmazsa?
İşyerinde ayrımcılık, cinsel taciz, tehdit vb. başka kavramlar da çoğunlukla mobbing ile karıştırılıyor. Araştırmada, yer alan değerlendirmeler şöyle:
Mobbing ile başa çıkma yollarına bakıldığında ise mağdurlar fazla bir çıkış noktası olmadığına, başa çıkma ve mücadele yollarını sınırlı gördüklerine değinmektedir. Genellikle işi kaybetme korkusu ile çatışmaya girmekten kaçınılmakta ve süreç kabullenilerek, iş hayatı sürdürülmeye çalışılmaktadır.
Genellikle mağdurlar, sorunun mobbing uygulayan kişi ile birebir iletişimle bertaraf etmeye çalışmanın sonuç vermediğine, bu noktada durumu bir üst yönetime ya da IK departmanına taşıyarak çözüme kavuşturma yoluna gittiklerini belirtmektedir.
Ancak genellikle sonuç, mağdurun durumu kabullenmesi ve “etkisiz” konumda işine devam etmesi, işten kendi isteği ya da şirket kararı ile gönderilmesi veya “en iyi” ihtimalle kişinin aynı yapıda başka bir bölüme gönderilmesi ile sonuçlanmaktadır