Türkiye, ABD’deki Wolfe Sanat Merkezi’nde 47 yıldır sergilenen ve MS 2. yüzyıla tarihlenen 12 Zeugma mozaiği için FBI’dan destek istedi. FBI tarafından da Türkiye’ye mozaiklerin “özel hukuk kapsamına girdiği” belirtilerek, “Ancak cezai soruşturmaya esas teşkil edebilecek, kanıtlanabilir bilgi bulunması halinde FBI’a başvurulabileceği” yanıtı geldi.
Türkiye ayrıca mozaikler için ww.change.org adresinde “Zeugma’dan Amerika’ya kaçırılan mozaikler iade edilsin” başlıklı sanal imza kampanyası başlattı. 24 Kasım tarihi itibarıyla tam 44 bin 139 imza geldi.
Karşılıklı iyi niyet...
Cumhuriyet'ten Selda Güneysu'yun haberine göre Türkiye, ABD’deki Wolfe Sanat Merkezi’nde 47 yıldır sergilenen 12 parça Zeugma Mozaikleri için filmleri aratmayacak iade çalışması başlattı. Yurt dışına kaçırılan tarihi eserlerin yurda dönüşünü sağlamak amacıyla Meclis’te kurulan Araştırma Komisyonu’nun taslak raporuna yansıyan bilgiye göre, Türkiye, Bowling Green Üniversitesi’nde bulunan bir öğretim üyesinin, Wolfe Sanat Merkezi’nde 47 yıldır sergilenen ve M.S. 2. yüzyıla tarihlenen 12 mozaik panelin Zeugma’dan çalınmış olabileceği ihtimalini gündeme getirmesiyle yerli ve yabancı basında yer alan haberler üzerine araştırmalar başlatarak, mozaiklerin kökenine ilişkin iki akademisyen tarafından rapor hazırladı.
Her iki raporda da mozaiklerin Zeugma’ya, Çingene Kızı mozaiğinin de bulunduğu kültür katmanına ait olduğunun bildirilmesiyle FBI ve müze yetkilileriyle irtibata geçildi. Türkiye, ABD’den “Karşılıklı iyi niyet çerçevesinde mozaiklerin iadesi konusunda girişim başlatılmasını” istedi.
"Ne zaman kaçırıldı, belge sunun"
FBI tarafından konunun özel hukuk kapsamına girdiği belirtilerek, “Ancak cezai soruşturmaya esas teşkil edebilecek, kanıtlanabilir bilgi bulunması halinde FBI’a başvurulabileceği” yanıtı geldi. Bowling Green Üniversitesi yetkilileri tarafından ise “mozaiklerin Türkiye’de ne zaman, nasıl bulunduğu ve yurtdışına ne zaman ve nasıl kaçırıldığı konusunda bilgi ve belge sunulması” talep edildi. Ayrıca 2012-2013 yıllarında, Bowling Green Üniversitesi yönetimi ile yapılan toplantı ve yazışmalarda, mozaiklerin mülkiyetinin tamamen Türkiye’ye verilmesinin ve anlaşmaya varılması halinde iadenin en kısa zamanda gerçekleşmesinin beklendiği ifade edilerek, gerek görülmesi halinde konunun kamuoyunun dikkatine sunulacağı ve mozaiklerin iadesi meselesinin hukuki alana taşınması konusunda kararlı bir tutum içerisinde olunacağı bildirildi.
Bakanlıktan rapor
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından da Bowling Green Üniversitesi yönetimine iletilen ve mozaiklerin Türkiye kökenli olduğunu ispatlayan bilimsel rapor gönderildi.
Raporda, 1955- 1965 yılları arasında, Zeugma Örenyeri’nde çok sayıda kaçak kazı gerçekleştiği ve bulunan eserlerin yabancılara satıldığı yönünde bilgilere ulaşıldığı belirtildi. Ancak ulaşılan bilgilerin ve Türkiye’ye 1869 ve 1884 Asar-ı Atika Nizamnameleri ile izinsiz kazı yapılmasının ve kültür varlıklarının yurtdışına çıkarılmasının yasak olması nedeniyle söz konusu mozaiklerin yasal bir şekilde ülke dışına çıkarılmış olmasının mümkün olamayacağına ilişkin konuların yeterli görülmeyerek, mozaiklerin yurtdışına kaçırılmasına ilişkin yasadışı faaliyeti ispatlayan doküman sunulması konusunda ısrarcı davranıldığı öğrenildi.
Bunun üzerine, Türkiye, “Alternatif yöntemler üzerinde durularak, konuyla ilgili yerli ve yabancı basının desteğinin alınmasıya üniversite üzerinde kamuoyu baskısı oluşturmayı hedefleyerek, bilgi ve belge teminine ilişkin diğer araştırma ve çalışmaları sürdürme” kararı aldı.