Başbakan Binali Yıldırım, 31 Mayıs 2010'da 9 Türk'ün hayatını kaybettiği Mavi Marmara baskınının ardından Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için yapılan diplomatik görüşmelerin ardından varılan mutabakat, bugün saat 11.00'de imzalanacak. Anlaşmayı Türkiye adına Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu Ankara'da, İsrail Dışişleri Genel Sekreteeri Dore Gold ise Tel Aviv'de imzalayacak
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Sinirlioğlu, İsrail ile yürütülen müzakerelerin ardından varılan mutabakata bugün 11.00'de Bakanlıkta basına kapalı olarak imza atacak.
Tarafların kendi merkezlerinde ayrı ayrı imzalayacakları mutabakat metnini, İsrail Dışişleri Bakanlığı Direktörü Dore Gold da İsrail Dışişleri Bakanlığı'nda imzalayacak.
Başbakan Binali Yıldırım, mutabakat metninin yarın Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sinirlioğlu ve İsrailli muhatabı tarafından imzalanmasının ardından onay sürecinin başlayacağını, mutabakat metninin İsrail kabinesi ile TBMM tarafından onaylanmasının ardından da karşılıklı büyükelçilerin atanacağını duyurmuştu.
Mutabakatın detaylarını Başbakan Binali Yıldırım, bugün Çankaya köşkünde düzenlediği basın toplantısı ile duyurmuştu.
Türkiye'nin özür, tazminat ve Gazze ablukasının hafifletilmesi şartlarının yerine getirildiği mutabakat metninin yarın imzalanacağını duyuran Yıldırım, "Anlaşma kapsamında Mavi Marmara baskınında hayatını kaybedenler için 20 milyon dolar tutarında tazminat ödenecektir" dedi. Yıldırım, Gazze'ye uygulanan ambargoyla ilgili olarak, "Bu amaca yönelik olarak önümüzdeki cuma günü ilk gemimiz Aşdod Limanı’na 10 bin tonu aşkın insani yardım götürecektir" diye konuştu. Yıldırım, yardımın "AFAD koordinasyonunda yapılacağını" belirtti. "Bu mutabakatla birlikte İsrail’le ilişkiler normalleşmiş oluyor" diyen "Mavi Marmara’yla Gazze başta olmak üzere topyekun ambargo Türkiye’nin öncülüğünde büyük ölçüde kalkmış oluyor, Mavi Marmara’da hayatını kaybeden vatandaşlarımıza tazminat ödenmesi şartı getiriliyor. En önemlisi de İsrail’in Türkiye’den özür dilemesi sağlanmış oluyor" ifadelerini kullandı. Yıldırım, "Hamas ofisleri kapanacak mı?" sorusuna "Arkadaşlar, tabii ki Türkiye’de Filistin’in ilişkilerinin takip edilmesi gerekli diplomatik mekanizmalar eskiden olduğu gibi olmaya devam edecek" yanıtını verdi.
Başbakan Yıldırım, Çankaya Köşkü'nde düzenlediği basın toplantısında İsrail'le varılan anlaşmanın detaylarına ilişkin açıklama yaptı. Binali Yıldırım'la eş zamanlı olarak İsrail Başbakanı Binyamin Netenyahu da ülkesinin kamuoyuna anlaşmanın detaylarını açıkladı.
Soru&cevap
İnsani yardımı hangi kurum yollayacak, Meclis süreci ne zaman başlayacak?
Yardım AFAD koordinasyonunda olacak. Özel, kamu birçok kurum var. Meclis süreci, anlaşma yarın imzalanacak, Bakanlar Kurulu Meclis’e havale edecek ve hemen gerçekleşecek.
Bir önceliklendirme ya da yol haritası var mı?
Normalleşme her alanı kapsıyor ama öncelikli olarak ekonomik ilişkiler ve bölgesel işbirlikleri önde gidiyor.
Elçilerin atanmasına ilişkin takvimsel süreç var mı?
En kısa süre. En kısa süre demek, iki tarafın da onaylamasıyla takvim başlar ve süre haftalar anlamına gelir.
İsim?
Dur bakalım, isim. Dışişleri Bakanı atar. Sen mi talipsin, seni de düşünelim.
Sizce ilişkiler gerçekten normale dönecek mi? Son 10 yıl içinde olduğu gibi, işbirliği gerçekten sağlanacak mı? Siz Hamas’ı Gazze’de öldürülen İsrailli askerlerin teslimi için zorlayacak mısınız?
Anladığım kadarıyla sen bu mutabakattan tam emin değilsin. Bu mutabakat çalışmaz demek istiyorsun. Yıllar aldı bu noktaya gelmek için. Bu önemli bir adımdır. Bundan sonrası gelişmelere göre değerlendirilecek husustur. O bakımdan İsrail hükümetine de, Türk hükümetine de görevler düşmektedir. Hem Türk halkının, hem İsrail halkının yararınadır. Diğer konular karşılıklı görüşmelerle bir noktaya getirilebilir. Şimdi bütün bu detaylara girersek Filistin tarafının da talepleri var, hep birlikte konuşmak lazım. Münferit olayları değerlendirmek çok sağlıklı olmaz.
Türkiye’de Hamas ofisi var mı, anlaşmada yok deniyor ama.
Arkadaşlar, tabii ki Türkiye’de Filistin’in ilişkilerinin takip edilmesi gerekli diplomatik mekanizmalar eskiden olduğu gibi olmaya devam edecek.
Bu süreçte hayatını kaybeden ailelerle konuşuldu mu? 20 milyon dolar nasıl ulaştırılacak?
Tazminatı anlaşma yürürlüğe girdikten sonra İsrail tarafı toptan yatıracak ve hak sahiplerine ulaştırılması Türkiye Cumhuriyeti’nin teminatı altında olacak. Uluslararası ikili anlaşmadır, diğer anlaşmaların üzerinde bir statüsü vardır. Şehit olan vatandaşlarımızın yakınlarıyla da görüşmeler çok öncesinden yapılmıştır. Gerekirse tekrar yapılacaktır.
Gazze’nin yeniden inşası için götürülecek malzemeler, insani yardımdan farklı bir yöntemle bir götürülecek mi?
Sizler ne çok detaylar biliyorsunuz, maşallah. Her şey Türkiye’nin denetiminde, insani yardımın ve tahrip olmuş altyapının yeniden yapılmasıdır. İsrail hükümetiyle işbirliğiyle yapılacak.
Sayın Başbakan, doğalgaz anlaşması da var mı? Netanyahu’nun bir açıklaması var. “Bu denizden abluka devam edecek.”
Biz ilişkilerin normale döndürülmesini konuşuyoruz. Normalleşme başlasın, ondan sonra hangi konuda ne kadar işbirliği yapacağımız iki ülkenin gayretleriyle doğru orantılı. Söylenen ne olursa olsun, sonuç Filistin’de, Gazze’deki kardeşlerimize erişimin sağlanmasıdır.
Herhangi bir sınırlama var mı insani yardım olarak?
10 bin ton az bir miktar mı? İlk seferde 10 bin ton gidiyor. Mavi Marmara’nın kat kat fazlası.
İsrail’den yansıyan bir haber vardı. Hamas’ın İsrail’e saldırmayacağı yönünde taahhüt verdiği yönünde. İsrail’den de böyle bir husus istendi mi?
Biz ateşkes anlaşması filan imzalamıyoruz. Türkiye’yle İsrail arasında ilişkilerin normale döndürülmesi konusunda mutabakata vardık. Savaşı durduran, savaşı tetikleyen hiçbir husus yok.
Gemilerin nereden gideceğini açıklamadınız. Tören olacak mı, katılım olacak mı?
Mersin’den kalkacak. Katılması gereken arkadaşlar katılacak.
Roma'da yapılan görüşmede anlaşmaya varıldı
Mutabakata varılan son görüşme Roma'da yapıldı. Türkiye'yi Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, İsrail'i ise Netanyahu'nun özel temsilcisi Ciechanover temsil etti. Ciechanover ve Sinirlioğlu son olarak 8 Nisan'da Londra'da görüşmüştü.
Görüşmenin ardından Türk Dışişleri'nden, "Heyetler, mutabakat metninin nihai hâle getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.
Dün İsrailli yetkilinin yaptığı açıklamada, iki ülke arasında anlaşmanın sağlandığı belirtilmişti. Buna göre İsrail; Mavi Marmara saldırısında hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemeyi ve Türkiye’nin Gazze’deki insani duruma müdahalesini kabul etti. Türkiye, Gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemelerin girişini sağlayacak ve altyapı yatırımlarını gerçekleştirecek.
Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara'ya saldırı ilişkileri bitirmişti
Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda İsrail’in düzenlediği ve dokuz Türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv ilişkileri kopma noktasına geldi.
Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını şart koştu.
Mart 2013'te İsrail özür diledi
Mart 2013’te Netanyahu, o dönem başbakan olan Erdoğan’ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile İsrail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler başladı.
Görüşmeleri, son kararnamede Türkiye'nin New York'taki BM daimi temsilciliğine atanan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu yürütüyor. İsrail tarafında ise başlangıçta Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Dore Gold’ün yürüttüğü görevi son iki görüşmede Başbakan Netanyahu’nun özel temsilcisi Joseph Ciechanover devraldı.