15 Temmuz darbe girişimi sonrasında helikopterle Türkiye'den Yunanistan'a kaçan sekiz eski Türk subayla ilgili Atina'daki yargı süreci devam ediyor. Eski subaylar Yunanistan'da iltica talebinde bulunmuş, Ankara darbeye iştirak ettikleri gerekçesiyle iadelerini talep etmişti.
Atina'daki mahkeme iade talebini reddetti, Aralık ayı sonunda da iltica başvurularından sorumlu Mülteciler Dairesi başvuru sahiplerinden birine iltica hakkı tanıdı. Ankara'dan gelen tepkilerin ardından Yunan hükümeti devreye girerek kendisine bağlı bir kurum olan Mülteciler Dairesi'nin kararına itiraz etti. Mahkemenin, hükümetin talebi doğrultusunda iltica hakkını geçici olarak askıya almasıyla söz konusu eski subay yeniden gözaltına alındı.
Geçici askıya alma kararının hukuka uygunluğu konusunda kararın Şubat ayı ortasında çıkması bekleniyor. Son sözün ise Yüksek Mahkeme'ye kalması bekleniyor. Yüksek Mahkeme sürecinin iki yıla kadar süreceği tahmin ediliyor. Yunan hukukçu Nikos Alivizatos hukuki süreci ve olası sonuçlarını Deutsche Welle'ye değerlendirdi.
Sayın Alivizatos, Atina hükümeti yargı sürecine müdahale mi etti?
Durumu bu şekilde formüle etmek hukuken doğru değil. Hükümet yasanın kendisine tanımış olduğu bir hakkı kullandı. Hükümetin, kendisine bağlı bir organın almış olduğu karara karşı harekete geçmesi hukuk bilgisi olmayan bir kişiye acayip gelebilir. Ancak yerleşik yargı içtihadına göre, yasada açık şekilde öngörülmesi durumunda, böyle bir müdahale mümkün. Şu anki durum da bundan ibaret.
Ancak yine de siz Atina hükümetini "etik tutarsızlıkla" itham ediyorsunuz. Tam olarak neyi kastediyorsunuz?
Yunanistan Anayasası özgürlük savaşçıları ve siyasi takibata maruz kalan kişilerin iade edilemeyeceğini öngörüyor. Bu prensip 1975'te demokratik düzenin tekrar kurulması sonrasında, kendisi de 1967-1975 Yunanistan askeri cuntası tarafından siyasi olarak kovuşturulmuş ve Almanya'ya iltica etmiş hukukçu Yorgos Alexandros Mangakis'in önerisi üzerine anayasaya alındı. Ancak buna şüpheci bakıp, özgürlük için mücadele etmenin başka şey, darbeye iştirak etmenin ise başka bir şey olduğunu savunanlar çıkabilir. En son ziyaretinde Erdoğan da az çok buna benzer şeyler söyledi. Cevap şudur: Eğer subaylar bu tür faaliyetler içinde yer almışsa, bu iade edilmeleri için, ya da iltica hakkı tanınmaması için güçlü bir sebep olurdu. Ancak mevcut belgelerden bu anlaşılamıyor.
Ama bu durumda Anayasa hukukunun sınırlarına ulaşılmış olmuyor mu? Atina'daki mahkemeler sadece Türkiye tarafının elinde olan ve onların sunmuş olduğu bilgilere dayanarak karar verebilir.
Evet öyle. İstanbul Başsavcılığı iade talebinde bulunuyor. Ancak bu kişilerin darbeye iştirak ettikleri kesin değil. Helikopter pilotu, darbeye iştirak etmiş yüksek rütbeli amiriyle iletişim kurmakla suçlanıyor. Ancak konuşmanın içeriği bilinmiyor. Sadece bu iletişimin kurulmuş olması yeterli değil. Ayrıca helikopter silahlı da değil. Atina'daki iltica başvurusunu değerlendiren makam da muhtemelen bu sebepten dolayı hukuka aykırı faaliyetlere yönelik işaretlerin bulunmadığı ve subayların politik sebeplerle kovuşturulduğu sonucuna vardı.
Yüksek mahkemenin nihai kararının hangi yönde olabileceğine ilişkin bir tahmininiz var mı?
Gerçekten darbeye katılmış değillerse ya da Yunan hukuk düzeninin ağır bir şekilde ihlali söz konusu değilse subayların Türkiye'ye iade edilmeyeceğini düşünüyorum. Ancak iade edilmeseler dahi, doğrudan iltica hakkı kazanmıyorlar, çünkü gerekli belgeleri hala yok.
Ama bu durumda ne yapacaklar? Polis gözetiminde tutulmaya devam mı edecekler?
Hayır, serbest bırakılırlar. İltica başvurularını değerlendirmeye hazır üçüncü bir ülkeye yollanmaları söz konusu olabilir. Bu bağlamda Almanya'nın darbe sonrası Türkiye'den pek çok insana iltica hakkı vermiş olduğunu hatırlatmak isterim. İltica hakkı tanıdıkları arasında subaylar da var.
Yani sığınmacı subaylar Almanya'ya gidebilir mi?
Bu ancak, serbest bırakılmaları ve kendilerine Yunanistan'da iltica hakkı tanınmaması durumunda söz konusu olabilir. Böyle bir durumda önceden istişare edilmesi kaydıyla Yunanistan'dan çıkıp Almanya'ya ya da başka bir Avrupa ülkesine gitmeleri söz konusu olabilir.
Bu istişarenin siyasi düzlemde mi olması gerekiyor?
Elbette. Yasal bir şekilde Yunanistan'da kalabilmelerinin tek yolu kendilerine iltica hakkı tanınması olur .
Jannis Papadimitriou / Atina
© Deutsche Welle Türkçe