Türkiye’de ayçiçek yağı fiyatları Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası hızla yükseliyor. Bu gelişme Türkiye’nin ayçiçeğinde ithalata ne kadar bağımlı olduğu tartışmalarına yol açtı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2019-20 sezonunda ayçiçeğinde Türkiye’nin kendine yeterlilik derecesi yüzde 60 oldu. Türkiye ihtiyacının yüzde 40’ını yurt dışından karşılıyor.
Peki, Türkiye ne kadar ayçiçeği üretiyor; tüketim ne kadar? Ayçiçeğinde yeterlilik derecesi, ithalat ve ihracat son 20 yılda nasıl değişti?
Euronews'in haberine göre son 20 senede yeterlilik derecesi yıllar içinde değişse de bu dönemin ortalaması yüzde 57. Bu dönemde ihtiyacın yüzde 43’ü ithal edildi.
TÜİK’in açıkladığı son denge tablosuna göre 2019/20 sezonunda yeterlilik derecesi yüzde 60,1 oldu. Bu oran 2018/19 sezonunda yüzde 66,4 ve 2017/18 sezonunda yüzde 64,3. Son 20 yıla bakıldığında 2007/08 döneminde bu oran yüzde 38,3’e ye kadar düşerken 2002/03 sezonunda yüzde 84,8’ü gördü.
2000/01 ile 2019/20 sezonlarını kapsayan son 20 senede ayçiçeği üretimi 25,54 milyon ton. Yurtiçi kullanım ise 44,74 milyon ton gerçekleşti. Bu da son 20 senede yurtiçi kullanımın yüzde 57’sinin Türkiye’de üretildiğini gösteriyor.
Son 20 senede üretim yüzde 163, tüketim yüzde 206 arttı
2019/20 sezonunda üretim 2,1 milyon ton olurken yurtiçi kullanım 3,46 milyon ton gerçekleşti. Bu sayı 2000/01 döneminde üretimde 0,8 milyon ton ve yurtiçi kullanımda 1,13 milyon ton idi. Bu da 2000-2019 yılları arasında üretimin yüzde 163 artarken yurtiçi kullanımın yüzde 206 yükseldiğini gösteriyor.
Türkiye ne kadar ayçiçeği ithal ediyor?
Türkiye dünyanın önde gelen ayçiçeği ithalatçılarından birisi. Buna göre 2019/20 sezonunda toplam ayçiçeği ithalatı 3,3 milyon ton oldu, ihracat ise 1,94 milyon tonda kaldı.
Ayçiçeğinde ithalat ilk kez 2019/20 sezonunda 3 milyon ton sınırını aştı.
Ayçiçeği ithalatı; tohum ve yağ gibi farklı alt başlıklardan oluşuyor. TÜİK’in yağlı tohum denge tablolarındaki bu veriler tüm ayçiçeğini kapsıyor.
Bitkisel Ürün Denge Tabloları 31 Mart 2022’de açıklanacak.
Ayçiçeği ithalatında Rusya’nın payı yüzde 51
Anadolu Ajansı’nın haberine göre Türkiye 2020-2021 sezonunda ayçiçeği ithalatının yüzde 50,6'sı Rusya'dan, yüzde 14,6'sı ise Ukrayna'dan gerçekleştirdi. İki ülkenin ayçiçeği ithalatında toplam payı yüzde 65,2 oldu.