Kayla Epstein & Mike Wendling / BBC News
ABD’de geçen yılki Kongre saldırısını araştıran kongre komisyonu, eski Başkan Donald Trump’ı, yenildiği seçim sonuçlarını değiştirmek için “çok aşamalı komplo kurmakla” suçladı.
Komisyon, 6 Ocak 2021’deki saldırıyla ilgili 845 sayfalık raporunu yayımladı.
Raporda, saldırının sorumluluğu tamamen eski başkana yükleniyor. Raporda ayrıca Trump’ın kamu görevlerinden yasaklanması tavsiye ediliyor.
Donald Trump, komisyonun soruşturmasıyla işbirliği yapmadı ve nihai raporu yayımlanmasının ardından “cadı avı” olarak nitelendirdi.
Soruşturma Komisyonu 18 aylık görev süresi boyunca 10 kamuya açık toplantı yaptı ve aralarında Trump yönetimi yetkilileri, görevlileri, Trump’ın aile üyeleri, Kongre Polisi memurları, saldırıya katılanlar ve milis üyelerinin de bulunduğu 1000’den fazla tanık dinledi.
Yedi Demokrat, iki de Cumhuriyetçi Partili üyeden oluşan komisyon, Adalet Bakanlığı’na, tekrar başkan adaylığını açıklayan Trump’a isyana yardım ve diğer üç federal suçlamada bulunulmasını tavsiye etti.
Komisyonun Demokrat Partili Başkanı Bennie Thompson, sekiz bölümlük rapora yazdığı önsözde, daha önce Herhangi bir ABD Başkanı’nın bir güruhu Kongre Binasına saldırması için kışkırtmasının “akıllara bile gelemeyeceğini belirtti.
Perşembe gecesi yayımlanan rapordaki altı önemli bulgu şöyle;
1) Trump yardımcılarının kendisine yanlış olduğunu söylediği iddiaları dile getirdi
Komisyon, Trump’ın 2020 seçimlerinde, seçim gecesi yanlış bir şekilde zafer iddia etmesinin “planlı” olduğunu ve sadece avukatı Rudy Giuliani’nin bu hamleyi desteklediğini belirtti. Trump kısa sürede temelsiz "yaygın seçim hilesi" iddialarını dile getirdi ve seçimin galibinin Joe Biden olarak açıklanmasından sonra bunu daha sık tekrarladı.
Komisyon üyeleri, bu iddialara inanmadıklarını ya da kanıt bulamadıklarını söyleyen Trump’ın bazı yardımcıları ve Trump’a yakın avukatlarla yaptıkları söyleşilere dikkat çekiyor.
Bunların en önemlisi ise komisyona ifade veren eski Adalet Bakanı William Barr’ın “Kendisine açıkça, seçimin çalındığını söyleme fikrine katılmadığımı söyledim” şeklindeki sözleri.
Üst düzey Trump yönetimi yetkililerinin, iddiaların doğru olmadığını söylemesine karşın, eski başkan seçim komplosu iddialarını gelecek haftalarda dillendirmeye devam etti.
2) Trump’ın söylemleri isyancıları Washington’a getirdi
Komisyon, Kongre saldırısını Trump’ın kendisinin tetiklediği argümanını dile getiriyor. Komisyon, Trump’ın tekrarladığı seçim hilesi iddialarına ek olarak, 19 Aralık 2020’de Twitter’da paylaştığı “6 Ocak’ta Washington’da büyük gösteri. Orada olun, çılgın olun!” mesajına dikkat çekiyor.
O gün Kongre binasında bulunan isyancılar ve milis üyeleri, ifadelerinde Washington’a gelme nedenlerinin Trump’ın tweeti olduğunu söylüyorlar. Komisyon aynı zamanda, insanların 6 Ocak’ta Washington’a gidip “çılgın olma” tehdidinde bulunduğunu söylediği Gizli Servis uyarılarına da dikkat çekiyor.
3) Trump, saldırı sırasında harekete geçmedi
Komisyon, 6 Ocak saldırısı başlarken Trump’ın harekete geçmediğini ve Kongre’de ciddi bir saldırının yaşandığı uyarılarını görmezden geldiğini belirtiyor.
Bu sonuca varmalarında etkili olan ifadelerden biri, o gün Beyaz Saray’da gördüğü kaosu anlatan Beyaz Saray çalışanı Cassidy Hutchinson’ın anlattıkları.
Hutchinson’ın ifades metinlerine göre, eski bir Beyaz Saray etik avukatı, komisyona ifade vermeden önce danışmanlık yapmaya çalıştı ve “Ne kadar az hatırlarsan, o kadar iyi” dedi.
Komisyon aynı zamanda binada mahsur kalan Kongre üyeleri ve Beyaz Saray Özel Kalemi Mark Meadows arasındaki temaslara da dikkat çekiyor. Saklanan Kongre üyeleri giderek daha da umutsuzlaşan yardım çağrılarını Meadows’a yolluyor.
Trump’ın en sadık danışmanlarından Hope Hicks de, olayların ardından Ivanka Trump’ın özel kalemi Julie Radford’a mesaj atıp “Şimdi hepimiz terörist gibi görüneceğiz” diyor. Hicks bir Beyaz Saray avukatına da “Çok üzgünüm, uğruna çalıştığımız her şey yitti, gitti” şeklinde bir mesaj atıyor.
4) Aşırı sağcı gruplar planladı ve harekete geçti
Silahlı grupların Washington’ı ve hatta özel olarak Kongre binasını hedef aldığı bilgileri Aralık 2020’de gelmeye başladı. FBI’ın yolladığı bilgi notlarında aşırı sağcı gruplar arasında dolaşan “Tek bir yol var. Pankartlar, yürüyüşler değil, mermiler” şeklindeki mesajlara yer veriliyor.
Kongre binasını koruyan polis güçleri ve başkanı korumakla görevli gizli servis ajanları da benzer mesajlar aldı. Bazılarında potansiyel şiddet olaylarında Kongre binasının hedef alınacağı özellikle belirtiliyordu.
Bazı mesajlar, şifreli mesajlaşma uygulamalarındaydı ama bazıları da Trump yanlısı internet sitelerinde ve Twitter’da açıkça görülebiliyordu.
5) Trump seçim sonuçlarını reddetmesi için başkan yardımcısına baskı yapmaya çalıştı
Trump’ın iktidarda kalma planının bir kısmı, Başkan Yardımcısı Mike Pence’in kendisini seçimin galibi ilan edebileceğine inanması etrafında gelişti.
Rapora göre Trump, 6 Ocak’ta Mike Pence’i aramaya çalıştı, danışmanlarına bağırarak başkan yardımcısına ulaşmalarını istedi. Trump daha sonra Pence’e yanlış bir şekilde, seçimin galibinin ilan edilmesine müdahale yetkisi olduğunu söyledi.
Tanıklar, Trump’ın başkan yardımcısına bir noktada “korkak” ve “yeterince sert değil” dediğini anlattı.
Trump, 6 Ocak’ta toplanan kalabalığa Pence’in “doğru şeyi yapmasını umduğunu söylemişti ve Kongre binasına saldıranlar “Pence’i as” sloganları atmıştı.
6) Trump kamu görevlerinden men edilmeli
Komisyon, soruşturma sonucu 11 tavsiyede bulundu.
Bir tavsiyede, “ABD Anayasası'nı destekleme yemini eden ama isyana girişen ya da anayasanın düşmanlarına yardım ve yataklık edenlerin” kamu görevinden yasaklanabileceğini öngören anayasa maddesine vurgu yapılıyor.