ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminin ilk Kongre oturumunda 1,5 saatten uzun süren bir konuşma yaptı. Trump, selefi Joe Biden dönemindeki ABD'nin durumu ve göreve başladığı ilk haftalarda elde ettiği başarılar hakkında bazı iddialarda bulundu.
Trump, yasa dışı göç, artan fiyatlar ve hükümet harcamalarındaki israf gibi konu başlıklarına değindi.
BBC'nin Doğrulama Servisi BBC Verify, bu önemli iddialardan bazılarını inceledi.
Trump 'ekonomik bir felaket' mi devraldı?
Trump, Biden'dan "ekonomik bir felaket" devraldığını söyledi.
Bu yanıltıcı bir iddia.
Resmi ABD istatistiklerine göre, önceki yönetim döneminde, 2024'ün son çeyreğinde ABD ekonomisi yıllık yüzde 2,3 oranında büyüyordu. 2024 yılı genelinde büyüme oranı yüzde 2,8 oldu.
Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre, 2024'te ABD'nin büyüme oranı G7 ülkeleri arasındaki en yüksek seviyedeydi.
Trump ayrıca, fiyatların yükselmesine ilişkin olarak "Son 48 yılın en kötü enflasyonunu, belki de ülkemizin tarihindeki en kötü enflasyonu yaşadık" dedi.
Biden döneminde enflasyon Haziran 2022'de yüzde 9,1 ile zirve yaptı. Bu, 1981'den bu yana en yüksek seviyeydi. Ancak bu Trump'ın iddia ettiği kadar eskiye dayanmıyor.
2022'deki enflasyondaki bu zirve, Covid salgını sonrası dünya genelinde enflasyonun yüksek olduğu bir dönemde yaşandı. Trump göreve başladığında enflasyon oranı yüzde 3'e düşmüştü.
ABD tarihinin diğer dönemlerinde enflasyonun yüzde 9'dan çok daha yüksek olduğu zamanlar da oldu. Bunlar arasında 1940'lar ve 1920'ler de bulunuyor.
Biden yumurta fiyatlarının artmasına mı neden oldu?
Trump, Biden'ı yumurta fiyatlarından sorumlu tutarak, "Yumurta fiyatlarının kontrolden çıkmasına izin verdi" dedi.
Fiyatlar yüksek, ancak bu durum ABD'de yaşanan kuş gribi salgınıyla ilişkilendiriliyor.
Yumurta fiyatları Biden döneminde 2023'te arttı ve Ocak ayında bir düzine yumurtanın fiyatı ortalama 5 doları aştı. ABD Tarım Bakanlığı'na göre bu, 2024 yılı genelindeki ortalamanın yüzde 53 üzerinde.
Tarım Bakanlığı, kuş gribi salgını nedeniyle ABD'li çiftçilerin milyonlarca tavuğu itlaf etmek zorunda kaldığını ve bunun yumurta kıtlığına yol açtığını belirtti. Bakanlık, bu sorunu hafifletmek için bir milyar dolarlık bir plan açıkladı.
Salgın Şubat 2022'de başladı ve Biden yönetimi geçen yıl bu sorunla mücadele etmek için 800 milyon dolardan fazla bütçe ayırdı.
Trump yönetimi, maliyetleri düşürmek amacıyla ABD Tarım Bakanlığı'nda kuş gribiyle mücadelede çalışan bazı yetkilileri görevden aldı. Haberlere göre ise şimdi bu isimlerden bazılarını yeniden işe almaya çalışıyorlar.
'Doge' 100 milyarlarca dolarlık israfı mı ortaya çıkardı?
Trump, Elon Musk tarafından yönetilen Hükümet Verimliliği Departmanı'nı (Doge) övdü ve bu danışmanlık kurumunun "federal hükümet harcamalarında yüz milyarlarca dolarlık israfı ortaya çıkardığını" iddia etti.
Bu iddiayı destekleyen bir kanıt yok.
Doge'nin resmi internet sitesinde, kurumun dolandırıcılığı tespit etmek, sözleşmeleri ve hibeleri iptal etmek, gayrimenkul kira sözleşmelerini sonlandırmak, varlık satışı yapmak, iş gücünü azaltmak, programları değiştirmek ve düzenleyici tasarruflar sağlamak gibi yollarla tahmini 105 milyar dolar tasarruf ettiği belirtiliyor.
Ancak, bu rakam bağımsız olarak doğrulanamıyor. Çünkü Doge şimdiye kadar yalnızca sözleşme, hibe ve gayrimenkul kira iptalleriyle ilgili "makbuzları" yayımladı ve bunlar toplamda sadece 18,6 milyar dolara ulaşıyor.
Geriye kalan 86 milyar dolarlık tasarrufun kanıtını Beyaz Saray'a sorduk.
Ayrıca, ABD medyası bazı muhasebe hatalarını vurguladı. Örneğin, Doge başlangıçta göçmenlik ajansı ile yapılan bir sözleşmenin iptalinden 8 milyar dolar tasarruf edildiğini duyurdu, ancak daha sonra bu rakamı 8 milyon dolar olarak düzeltti.
Şubat ayında sınır geçişleri en düşük seviyede miydi?
Trump, yasa dışı göçle mücadelesine atıfta bulunarak, "Sonuç olarak, geçen ay yasa dışı sınır geçişleri şimdiye kadar kaydedilen en düşük seviyedeydi" dedi.
Bu doğru.
Şubat 2025'te, ABD-Meksika güney sınırında 8 bin 326 göçmen yakalandı.
Bu, 2000 yılından beri kaydedilen en düşük aylık rakam oldu.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, Şubat 2024'te Biden yönetimi döneminde bu sayı yaklaşık 140 bin idi. Yılın geri kalanında düşerek Aralık 2024'te 96 bin oldu.
Biden döneminde 21 milyon göçmen ABD'ye mi girdi?
Trump, yasa dışı göç konusunda, "Son dört yılda 21 milyon kişi ABD'ye aktı" dedi.
Bu rakamı destekleyen bir kanıt yok.
Sınırda yakalanan göçmenlerin sayısı (yasa dışı göçü ölçmek için kullanılan bir gösterge), Biden döneminde toplamda 10 milyona ulaştı ancak bu, bu kadar insanın ABD'de kaldığı anlamına gelmiyor.
ABD'ye yasa dışı yollardan girenlerin kesin sayısını bilmek mümkün değil. Ancak çeşitli tahminlere göre, Trump'ın iddia ettiğinin yaklaşık yarısı kadar bir sayı söz konusu.
Geçen yıl ABD İç Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan bir rapora göre, 2022 itibarıyla ABD'de yaklaşık 11 milyon yasa dışı göçmen yaşıyor.
Bu kişilerin yaklaşık beşte biri 2010 veya sonrasında geldi. Ancak çoğunun ABD'ye girişi 1980'lere kadar uzanıyor.
ABD Ukrayna için 350 milyar dolar mı harcadı?
Trump, Ukrayna'ya yapılan yardımlar konusunda ise "Belki de 350 milyar dolar harcadık… ve Avrupa sadece 100 milyar dolar harcadı. Aradaki farka bakın" dedi.
BBC Verify, Trump'ın 350 milyar dolarlık iddiasına dair bir kanıt bulamadı.
Kiel Enstitüsü'ne göre, Ocak 2022'den 2024 sonuna kadar Avrupa'nın tamamı Ukrayna'ya 138,7 milyar dolar harcadı. ABD ise 119,7 milyar dolar harcadı.
ABD Savunma Bakanlığı, daha geniş bir perspektiften bakarak bu rakamı 182,8 milyar dolar olarak hesaplıyor, ancak bu bile Trump'ın iddia ettiği rakamdan oldukça düşük.
Beyaz Saray'a, Trump'ın bu rakamı nereden aldığını sorduk.
BBC Verify, Trump'ın konuşmasındaki diğer iddiaları da inceliyor.
Habere katkıda bulunanlar: Shayan Sardarizadeh ve Anthony Reuben