Eski ABD Başkanı Donald Trump, eski porno film yıldızı Stormy Daniels'a yaptığı ödemeyi örtbas etmek için kayıtlarda tahrifat yapma suçlamasıyla yargılandığı “sus payı” davasında kendisine yöneltilen 34 suçlamadan da suçlu bulundu.
7 erkek ve 5 kadın üyeden oluşan jürinin 12 saatten kısa sürede verdiği kararla Trump, bir ceza davasında suçlu bulunan ilk eski ABD Başkanı oldu. Aynı zamanda ön seçimleri rahatlıkla kazanarak Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı olan Trump'ın suçlu bulunması, akıllara birçok soru getirdi...
Trump hapis cezası alır mı?
Trump'ın cezasının ne olacağına davanın hakimi Juan Merchan karar verecek.
Birinci dereceden kayıtlarda tahrifat yapma suçlaması, New York eyaletinde e tipi, yani en az ciddi kategoride yer alıyor. Trump, suçlu bulunduğu 34 farklı suçlamadan en fazla 4 yıl hapis ve 5 bin dolar para cezası alabilir.
Ancak kayıtlarda tahrifat yapmadan suçlu bulunanlar sıklıkla daha kısa hapis cezaları; veya kamu hizmeti ve denetimli serbestlik gibi daha hafif cezalar alıyor.
Trump'ın daha önceden benzer bir suç kaydı bulunmadığı ve işlenen suç şiddet içermediği için hakimin hapis cezası kararı vermesi çok düşük ihtimal olarak görülüyor. ABD basınına konuşan uzmanlara göre Trump hakkında para cezası veya denetimli serbestlik kararı verilmesi çok daha olası.
Karar ne zaman açıklanacak?
Trump'ın cezası, 11 Temmuz'da yapılacak olan ceza duruşmasında açıklanacak.
Hakim Merchan, önümüzdeki günleri jürinin verdiği suçlu kararı doğrultusunda, Trump'ın hak ettiği cezayı tespit etmek için kullanacak.
İlerleyen günlerde hem savcılar, hem de Trump'ın avukatları ceza için önerilerini sunacak.
Ceza, Trump'ın kampanya süreci için önemli bir tarihe günler kala açıklanacak. 15-18 Temmuz arasında yapılacak olan Cumhuriyetçi Parti Ulusal Kongresi'nde Trump, resmen partinin 5 Kasım seçimleri için başkan adayı olarak açıklanacak.
Trump hapse girerse başkan olabilir mi?
Trump, suçlu bulunduğu için artık silah sahibi olmayacak, birçok kamu pozisyonuna gelemeyecek ve hatta birçok eyalette oy bile kullanamayacak. Fakat Beyaz Saray yolunda bir engel bulunmuyor.
ABD Anayasası'na göre başkanlık makamı için belirtilen kriterler kişinin 35 yaşından büyük olması, ABD vatandaşlığıyla doğmuş ve en az 14 yıl boyunca ABD'de yaşamış olması. Yani kısaca evet, bu kriterleri karşıladığı için Trump, hapis cezası alsa da seçimi kazanması durumunda tekrar ABD başkanı olabilir.
Trump, teknik olarak 5 Kasım seçimlerini kazanması durumunda 20 Ocak 2025'te cezaevinde yemin edip görevine başlayabilir.
Seçime giden günlerde hapse girse bile Trump'ın cezaevinden kampanya yürütmesinin önünde yasal bir engel bulunmuyor.
Ancak başkan seçilmesi durumunda Trump, teknik olarak ABD Anayasası'nın 25. ek maddesi kullanılarak "ofisin yetki ve görevlerini yerine getirmeyeceği" gerekçesiyle görevi başkan yardımcısına devretmek zorunda bırakılabilir. Gazeteci Cansu Çamlıbel, T24 Yıllık'ın 2024 edisyonu için kaleme aldığı yazıda bu olasılıkla ilgili olarak, "Bunun yapılması için başkan yardımcısının ve kabinenin çoğunluğunun Trump’ın görevlerini yerine getirmesinin mümkün olmadığını ilan etmesi gerekiyor. Trump’ın atayacağı Trumpçıların bunu yapmasını beklemek gerçekçi değil. Muhtemeldir ki bu senaryoda Trump, anayasal yükümlülüklerini yerine getirmekten alıkonulduğu iddiasıyla serbest bırakılması için dava açacaktır. Trump’ın avukat ekibinin en kuvvetli argümanı da usulüne uygun seçilmiş bir başkanı hapiste tutmanın, yargı organının yürütme organına müdahalesi anlamına geldiği ve kuvvetler ayrılığı ilkesini zedelediği olacaktır" yazmıştı.
Trump kendine af çıkarabilir mi?
Trump tekrar başkan seçilirse başkanlık affı çıkarma gücünü geri kazanacak. Fakat ABD'nin hukuki yaptırımlar konusunda önde gelen gazetecilerinden Devlin Barrett, The Washington Post için kaleme aldığı haberde Trump'ın kendine bu suçlamalar için af çıkaramayacağını, çünkü eyalet seviyesinde suçlu bulunduğunu ifade etti. Başkanın federal suçlar konusunda af çıkarma yetkisi bulunuyor.
2017 ile 2021 arasında ABD'ye liderlik eden Trump, Beyaz Saray'daki günlerinde birçok arkadaşı ve müttefiki için af çıkarmıştı. Ancak af çıkardığı bu isimlerin tümü federal mahkemeler tarafından suçlu bulunmuştu. Trump, eyalet mahkemesinde suçlu bulundu.
Barrett'e göre New York'un Valisi, Trump için af çıkarabilir. Demokratların kalesi olan New York'un yakın zamanda Cumhuriyetçilere geçmesi olası görünmediği için, bu ihtimali büyük oradan yok sayabiliriz.
Bir başkanın kendine federal suçlar konusunda af çıkarıp çıkaramayacağı ise daha karmaşık. Daha önce hiç böyle bir şey denenmediği için bir emsal bulunmuyor. Trump hakkında açılmış iki federal ceza davası da bulunuyor.
Trump girerse hapiste herkes gibi mi cezasını çekecek?
Trump, 25 Ağustos 2023'te seçim sonuçlarına müdahale suçlamasıyla Georgia eyaletindeki dava için Fulton Bölge Hapishanesi yetkililerine teslim oldu ve kayıt altına alındı. Trump'ın geçmişteki davalarda engellemek için yoğun mesai harcadığı sabıka fotoğrafı bu sefer çekildi. Bu bir ABD Başkanı'nın çekilen ilk sabıka fotoğrafı olarak tarihe geçti. Kayıttan sonra serbest bırakılan Trump, hapishanede yaklaşık 20 dakika geçirdi.
ABD basını, bunun eski bir başkan olsa da hukuki süreçlerin herkes için aynı işlediğini göstermek için yapıldığını belirtmişti.
Trump hapse girerse durum daha karmaşık olacak. Trump ABD başkanlığı yaptığı için, ömür boyu Gizli Servis koruması bulunuyor. Bu korumalar, Trump'ı nereye giderse gitsin korumakla yükümlü. Teknik olarak, Trump'ın cezaevinde de gizli servis tarafından korunması gerekebilir. Daha önce hiçbir eski başkan cezaevine girmediği için, Trump hapis cezası alırsa bu tür lojistik sorunların nasıl aşılacağı henüz bilinmiyor.
Trump karara itiraz edebilir mi?
Evet ve Trump'ın bu itiraz hakkını kullanmasına kesin gözüyle bakılıyor. İtiraz edildiği takdirde alınan herhangi bir ceza kararı, itiraz süreci sonuçlanana kadar uygulanamayacak. Trump'ın önümüzdeki 30 gün içinde itiraz edeceğini bildirmesi, 6 ay içinde ise itirazının tamamını sunması gerekiyor. Trump ilk etapta New York bölgesindeki itirazları dinleyen birinci yargı departmanına başvuracak. Eğer burada mahkumiyet değişmezse Trump, New York Temyiz Mahkemesi'ne itirazda bulunacak. Mahkumiyet burada da değişmezse Trump Yüksek Mahkeme'ye gidebilir, ancak bu senaryoda eski başkanın hakimleri ortada federal veya anayasal bir suç olduğuna ikna etmesi gerekecek.
Kararın seçim sonuçlarında etkisi olur mu?
ABD, giderek kutuplaşmaya devam ediyor. Birçok kişi, partisinin adayına neredeyse hiçbir senaryoda oy vermekten vazgeçmiyor. Başkanı her seçim farklı partiye oy verme potansiyeli olan "salıncak eyaletler" belirliyor. Mevcut Başkan Joe Biden, 2020'de bu eyaletlerdeki başarısıyla Trump'ı yenmişti. Son zamanlarda yapılan bazı anketler, Trump'ın bu eyaletlerde avantaj yakaladığına işaret ediyordu. Ancak Trump'ın suçlu bulunmasının oy verme davranışları üzerinde büyük bir etkisi olup olmayacağı konusunda farklı görüşler var.
Trump, şu ana kadar kendisine yönelik davaları kendi seçmenini konsolide etmek için kullandı. Sıklıkla kendisine karşı bir "cadı avı" olduğunu, savcıların Demokratların güdümünde hareket ettiğini söyledi. Yapılan anketler, bunun Trump'ın seçmeninde karşılık bulduğuna işaret ediyor. Trump bu doğrultuda, kendisine yönelik kararı kampanya yolunda cephaneye çevirip, daha ateşli söylemler kullanabilir. Bu, potansiyel olarak 2020 seçimlerinde oy kullanmayan Cumhuriyetçi seçmenleri de mobilize edebilir.
Madalyonun öbür yüzünde ise ılımlı seçmenlerin, resmen suçlu bulunmuş bir başkan adayına oy vermek istememe olasılığı var.
Trump, suçlu bulunduktan sonra seçim gününe ithafen "Gerçek hükmü 5 Kasım'da halk verecek. Bu iş bitmedi" dedi.
ABC News/Ipsos tarafından mahkeme kararından önce yapılan bir ankette Trump seçmenlerinin sadece yüzde 4'ü eski başkanın suçlu bulunması durumunda desteklerini çekeceklerini söyledi. Trump seçmenlerinin yüzde 16'sı ise dün gerçekleşen senaryoda kime oy vereceklerini tekrar değerlendirebileceklerini belirtti.
Trump karşısında Oval Ofis'te kalmaya çalışacak
Trump neden suçlu bulundu?
Trump, eski porno yıldızı Stormy Daniels'a yaşadıkları cinsel ilişkiyi gizli tutması için "sus parası" vermek ve bunu şirket defterinden yasal gider olarak göstermekle, dolayısıyla kayıtlarda tahrifat yapmakla suçlandı.
Daniels'ın ifadesine göre Trump'ın eski avukatı Michael Cohen, Trump'ın başkan seçildiği 2016 seçimlerinden önce konuyu basına taşımaması için kendisine 130 bin dolar verdi.
Savcılar, sus payı parasını Daniels'a iletmesi için Cohen'e Trump'ın verdiğini ve bu gideri yasa dışı şekilde şirket defterlerinde yasal gider olarak gösterdiğini belirtti.
Savcılar, bu doğrultuda Trump'ın seçim yasasını çiğnediğini iddia etti.
Jüri, savcıların tezlerini haklı bularak Trump'ı kendisine yöneltilen 34 suçlamadan da suçlu buldu.