Dünyanın en büyük seyahat şirketlerinden İngiliz tur operatörü Thomas Cook, şirketi kurtarmak için yapılan son dakika görüşmeleri sonuç vermeyince resmen battı.
178 yıllık şirketin batışı üzerine, dünyanın birçok yerine bu şirketle tatile gitmiş olan 150 bini aşkın İngiliz tatilcinin ülkeye geri getirilmesi için büyük bir geri dönüş operasyonu başlatıldı. Bu ülkeler arasında Türkiye de var.
Şirketin 20 binin üzerinde çalışanının geleceği belirsiz.
Thomas Cook, batışını önlemek için gereken 200 milyon sterlini bulamamıştı. Ama Guardian'dan Patrick Collinson'a göre, sorunun kaynağı daha eskilere dayanıyor.
2007'de yapılan kötü bir şirket evliliğinin, tırmanan borçların ve internet üzerinden tatil planlama furyasının kurbanı oldu aslında. Yakın zamanda bunlara bir de Brexit belirsizliği eklendi.
Değişen eğilimler
2007'de MyTravel adlı şirketle birleşip yıllık 75 milyon tasarruf yapmayı planlarken 1,5 milyar sterlin zarar etti.
2018'de İngiltere nüfusunun yüzde 60'ı yurtdışında tatil yaptı. Ancak bu tatillerin içeriği zamanla değişime uğradı. Artık deniz tatili yerine şehir turları daha çok tercih ediliyor.
Bu durum Ryanair, EasyJet ve Airbnb'ye yaradı. Bunların müşterileri ise daha çok internet üzerinden rezervasyon yapıyor. Zararlı çıkan ise maliyetli ofislerde paket tatil satışı yapan şirketler oldu. Thomas Cook'un toplam 560 ofisi vardı.
İngiltere'de tatile çıkanların sadece 7'de biri seyahat acentasına giderek tatil satın alıyor. Bunların çoğu 65 yaş üstü, alt sosyo-ekonomik gruplara mensup insanlar.
Bu batışta iklim krizinin de etkili olduğu vurgulanıyor. Mayıs 2108'de Avrupa çapında hissedilen sıcak hava dalgası, insanların tatil planlarını geciktirdi ya da evde kalmalarına neden oldu. 2019'da ise Thomas Cook, Brexit belirsizliği ve bunun sonucu olarak Sterlin'in değerinde düşüş nedeniyle müşterilerinin tatil planlarını ertelediklerini açıklamıştı.
Thomas Cook'un en büyük rakibi İngiliz-Alman ortaklığı Tui de bu gelişmelerden etkilendi. Ancak onun borçları çok daha az ve kendi otelleri ve gemileri var. Thomas Cook'un batması hem onun hem de paket tatil girişimlerini artıran EasyJet'in işine yarayacak.
Dünya çapında 6.000 otel işletmesi ise bu batıştan zarar görecekler arasında.
Borç sorunu
Şirket 2011'de de büyük bir krizin eşiğinden dönmüştü. 1,1 milyar sterlin borcunu erteleyebilmiş, ancak o tarihten bu yana 1,2 milyar dolar faiz ödemek zorunda kalmıştı. Yani yıllık 11 milyon tatil paketi satışının dörtte birinden fazlası borçlara gidiyordu.
Çinli bir milyonerin şirketi Fosun International bir süredir Thomas Cook ile ilgileniyordu. Fransa'da Club Med, Kanada'da Cirque de Soleil'i satın almış olan Fosun, dünyanın en büyük tatil şirketi olma güdüsüyle 2015'te Thomas Cook'tan da ilk hisselerini satın almıştı.
Ağustos'ta Thomas Cook yeniden yapılanma planlarını açıkladı. Buna göre 450 milyon sterlin nakit akışı karşılığında Fosun çoğunluk hissesine sahip olacak, ayrıca bankaların 1,7 milyar sterlin borcu silmesi gerekecek, diğer hissedarlar ise silinip süpürülecekti.
Geçen hafta sonu bu planlar çöktü ve şirket battı. Kimileri Thomas Cook'un bir süre daha ayakta kalması için gereken 200 milyon sterlini hükümetin vermesi gerektiğini söyledi. Ancak hükümet bunun bir şirketi ilgilendiren ticari bir mesele olduğunu ve şirketin batışından etkilenen müşterilerin sivil havacılık sigortası kapsamında koruma altında olduğunu açıkladı.
Thomas Cook İngiltere'nin dokusuna işlemiş bir şirket olarak görülüyordu. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından iflasla karşı karşıya kaldığında 1948'de kamulaştırılmış, 1972'ye kadar bu statüsü devam etmişti.
Yöneticilere 20 milyon sterlin ikramiye
Şirketin karşı karşıya olduğu devasa borca rağmen yöneticilere son beş yılda 20 milyon sterlin ikramiye ödemesi yapıldığı belirtiliyor.
İngiliz Telegraf gazetesine göre, şirketin İsviçreli CEO'su Peter Fankhauser 2014'te göreve geldikten bu yana 8,3 milyon sterlin ikramiye almış.
Mali işler sorumluları Michael Healy ile Bill Scott'a ise son beş yılda toplam 7 milyon sterlin ödeme yapılmış.