T24 Dış Haberler
The New Yorker dergisi, Rusya’nın başlattığı savaşta Ukrayna’nın da kullandığı Bayraktar TB2 insansız hava araçlarının savaşlardaki etkisini inceleyen bir makaleye yer verdi. “Savaşın doğasını değiştiren Türk dronu” ifadesinin kullanıldığı makalede, Ukrayna ve çeşitli ülkelerin kullandığı insansız hava araçlarının Türkiye için bir diplomatik araç olduğu da vurgulandı.
The New Yorker dergisindeki Stephen Witt imzalı makale, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaştaki insansız hava aracı kullanımı üzerinden Bayraktar TB2 dronlarını ve Baykar Teknoloji Lideri Selçuk Bayraktar’ın hayatını konu aldı.
“Ukrayna’nın savunmasında Bayraktar bir efsane hâline geldi. Kiev’de bir hayvanat bahçesi bebek lemura ismi verilmesinden dron’un ‘Rus suçlularından hayaletler yaptığını’ iddia eden akılda kalıcı bir şarkının konusu oldu” denilen makalede, Bayraktar TB2’nin 2016’dan bu yana 13 ülkeye satıldığının altı çizildi. İnsansız hava aracının Dağlık Karabağ savaşında Azerbaycan tarafından da kullanıldığı hatırlatılan makalede “TB2 şu ana kadar Kuzey Afrika’dan Kafkasya’ya kadar 800’den fazla atış gerçekleştirdi. Askeri analistler daha önce yavaş, alçaktan uçan dronların konvansiyonel savaşta düşük kullanımı olacağını öngörürken TB2, kendisini yok etmek için tasarlanan hava savunma sistemlerini etkisiz hâle getirebiliyor” ifadeleri yer aldı.
Makalenin yazarı Witt, Selçuk Bayraktar ile mart ayında video yoluyla konuştuklarını belirterek şunu aktardı: “Ona dronlarının Ukrayna’daki kullanımına ilişkin bir soru sorduğumda şu yanıtı verdi: Yapmaları için tasarlandıkları işi yapıyorlar. Dünyadaki en gelişmiş hava savunma sistemlerinden ve zırhlı araçlardan bazılarını etkisiz hâle getiriyorlar”
Bayraktar’ın iki milyondan fazla Twitter takipçisi olduğu ve hesabını genç eğitim girişimlerini teşvik etmek için kullandığı belirtilen makalede görüş veren Cenevre Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler araştırmacısı Federico Donelli, “Bazı insanlar onu Elon Musk gibi görüyor” dedi.
Türkiye’ni komşuları nedeniyle değişen ittifaklar ve karmaşık dış politika içindeki bir bölgede olduğunu hatırlatan Donetelli “Bayraktar’da Türkiye’nin tarihi yolunu değiştirebilecek bir deha buluyorlar” dedi.
"TB2 özel bir propaganda aracı"
Makale, TB2’nin Türkiye’de iktidar için belirgin bir propoganda aracı olduğunu ifade eden şu paragrafla devam etti:
“Erdoğan 2003’ten bu yana iktidarı elinde tutuyor. Bu süre boyunca mahkemelerin ve medyanın kontrolünü ele geçirdi, Türk anayasasını değiştirdi ve kadınlar için geleneksel rollere dönüşün savunuculuğunu yaptı. Erdoğan hükûmetine eleştirel yaklaşan gazeteciler beyzbol sopalarıyla dövüldü, muhalif aktivistler hapishanede on yıllarca ceza aldı. Türkiye ekonomisi durgunlaşıyor v son 12 ayda enflasyon oranı yüzde 70’e çıktı. 2019 yılında Erdoğan’ın partisi 1990’lardan sonra ilk kez İstanbul belediyesini kaybetti. TB2 özel bir propoganda aracı ve Erdoğan bu başarıyı Türk toplumu için vizyonunu tanıtmak için kullandı.”
Makalede, Bayraktar ve ailesinin “büyük bir üniversite kampüsüyle karşılaştırılan” Baykar tesislerinde yaşadığı belirtildi. 1979 yılında doğan Bayraktar’ın hayat hikâyesinin anlatıldığı makale, ikinci yüksek lisans programını tamamladığı, ABD'nin önce gelen üniversitelerinden Massachusetts Institute of Technology'de (MIT) danışmanı olan Eric Feron’un görüşlerine de yer verdi. Feron’u “azimli bir zanaatkar ve genç eğitimine karşı bir tutkuya sahip gözlemci bir Müslüman” olarak hatırladığını söyledi. Feron, “İyi bir pilottu ancak ne yapmak istediğini düğününe davet edilene kadar anlamamıştım” dedi. Makalede, Bayraktar’ın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kızı Sümeyye Erdoğan ile 2015’te evlendiği hatırlatıldı.
Selçuk Bayraktar, öğrenci olduğu yıllarda ABD'nin Irak ve Afganistan'da Predator droneları kullandığını ve Amerikan dış politikasını doğru bulmadığını ifade ederek, savaş karşıtı dil bilimci ve düşünür Noam Chomsky'e hayran olduğunu söyledi.
"Dronların savaş tecrübesinin çoğu Rus ekipmanlarına karşı oldu"
Çok sayıda haber kaynağında tek bir TB2 dron’unun milyon dolara alınabileceği aktarılırken Bayraktar, Witt’e tam bir sayı vermese de fiyatın daha fazla olduğunu söyledi. Ukrayna’nın 2019 yılında en az altı TB2 dron’undan oluşan bir filoyu 69 milyon dolara aldığına ilişkin haber hatırlatıldı. Bir filo satın alındıktan sonra opere edecek kişilerin Türkiye’de bir tesise eğitim için geldiği belirtildi.
Makale şu ifadelerle devam etti:
“Dron’ların savaş alanı tecrübesinin bir çoğu Rus ekipmanlarına karşı yaşandı. Rusya ve Türkiye’nin karmaşık bir ilişkisi var. Rusya, Türkiye için kritik bir ticaret ortağı, Türkiye, Rus turistler için popüler bir tatil merkezi ve Rusya, Türkiye’nin ilk nükleer enerji tesisinin inşaatını üstleniyor. Türkiye, 2017 yılında Rus füze sistemi satın alarak NATO müttefiklerini öfkelendirdi ve ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kaldı.”
Witt, Türkiye ve Rusya’nın Ukrayna savaşı öncesinde de Libya, Dağlık Karabağ gibi meselelerde farklı noktalarda durduğunu hatırlattı.
Bayraktar: Bazen baskı ölümden daha kötüdür
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın ilk günlerinden itibaren Ukrayna’nın Rus güçlerini TB2 dronlarıyla vurduğu görüntüleri paylaştığının hatırlatıldığı makalede Witt, Bayraktar’ın yaptıkları görüşmede Rusya’nın eylemlerini kınadığını ancak operasyonel detayları konuşmayı kabul etmediğini belirtti. Bayraktar’ın “Bu ülkeleri riske atmayalım. Eğer bir masum Ukraynalı zarar görürse çok üzülürüm. Hesap gününde sorumlu olurum” dediği aktarıldı.
Witt, Selçuk Bayraktar'ın Ukrayna’nın işgal karşısındaki direnişi konusunda “Bazen baskı ölümden daha kötüdür” dediğini aktararak makaleyi, Gezi davasında ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezasına çarptırılan iş insanı Osman Kavala’yı hatırlatarak bitirdi.