Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre, Türkiye’de çalışan her 100 işçiden 7’si taşeron. Yüzde 20'si kadın, yüzde 80'i erkeklerden oluşan taşeron işçilerin yarısı bin TL’nin altında maaş alıyor.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekili Veli Ağbaba’nın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesine 1 yıl sonra verilen yanıtta yer alan verilere göre Türkiye’deki taşeron işçi sayısı 1.482.690. En çok İstanbul, Ankara ve İzmir'de taşeron işçi var.
Bianet’te yer alan habere göre en çok taşeron işçi bulunan iller ve illerdeki taşeron işçi sayıları şöyle:
İstanbul 330,029, Ankara 151,380, İzmir 76,404, Bursa 52,233, Antalya 52,104, Adana 40,252. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2014 Aralık verilerine göre Türkiye'de 19 milyon 821 bin 822 çalışan var. Bu durumda çalışanların yüzde 7,48'i taşeron işçi. En az taşeron işçinin bulunduğu il ise 975 kişi ile Bayburt.
Yarısı bin liranın altında çalışıyor
Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (Hak-İş) yaptığı "Taşeron işçi gerçeği" araştırmasında 5250 taşeron işçiyle anket yapıldı.
Çıkan sonuçlara göre:
- İşçilerin yüzde 20'si kadın, yüzde 80'i erkek, işçilerin büyük bölümü yani yüzde 33'ü lise mezunu, yüzde 87'si evli, yarısı bin TL'nin altında çalışıyor.
- 2 bin liranın üstünde ücret alanların oranı yüzde 1’i geçmiyor.
- Taşeron uygulamasında belediyeler ve sağlık sektörü başı çekiyor.
- Yüzde 65’i sendikalı değil.
- En önemli sorunları kadroya geçememek.
- İkinci önemli sorunları iş ve ücret güvencesi.
- Büyük bölümü kıdem tazminatı alamıyor.
- Çalışma şartları kadrolulara göre daha kötü, her işi yapmaya zorlanıyorlar.
'Gerçek rakamlar bunun çok çok üstünde'
Veli Ağbaba, Türkiye’nin bir taşeron cumhuriyetine çevrildiğini belirtti.
“Taşeron sistemi emekçileri yarınsız ve güvencesiz bırakıyor. İstanbul’da 330 bin, Ankara’da 151 bin, İzmir’de 76.500 işçi yarınsız. 1.5 milyon taşeron işçi güvencesiz bir şekilde çalıştırılıyor. Gerçek rakamlar bunun çok çok üstünde. Hepsi Yarınsız. 12 yıllık iktidarında AKP, emek sömürüsünün en vahşi koşullarını dayattı. Sonuç ortada. Bunun en bariz göstergesi taşeron işçi sayısındaki artış.”
Taşeron İşçi 12 Yılda 4 Kat Arttı
Sendikaların emek istismarına yol açmakla suçladığı taşeron işçi uygulaması artıyor. AKP’nin iktidar olduğu 12 yılda taşeron işçi sayısı 4 kat artarak 1,5 milyona ulaştı. Başta kamu olmak üzere birçok kuruluşun ulaştırma, güvenlik, temizlik gibi alanlarında çalışan taşeron işçilerin problemleri yıllardır çözülmeyi bekliyor.
İşveren için ‘sorunsuz’ olduğu için tercih ediliyor
Kamu kurumları ve büyük holdingler ile birçok özel kuruluş, temizlik, yemek ve ulaşım başta olmak üzere çeşitli hizmetleri taşeron işçiler eliyle yürütüyor. Bu sistemde, hizmet alımında doğrudan işçi çalıştırmak yerine bir firma ile sözleşme yapılıp o firmanın işçileri çalıştırılıyor. Bu yöntem ucuz olmasının yanı sıra işveren için ‘sorunsuz’ olduğu için tercih ediliyor. İşçinin yemek, sigorta, maaş gibi bütün yükümlülükleri taşeron firmada oluyor. İşçilerle tek tek muhatap alınmak yerine taşeron firma muhatap alınıyor. Ancak hizmet alım yöntemi ile taşeron işçilerin yoğun şekilde istihdam edilmesi, çeşitli sorunları da beraberinde getiriyor. Taşeron firmalar, daha çok kâr elde edebilmek için örneğin 10 işçi ile yapılması gereken işi 7 işçi ile yapıyor. Birçok kurumda işçiler 8 saatten fazla çalıştırılıyor. Kimi zaman haftalık izin kullandırılmıyor. Mesai ücreti ödenmiyor. Yer yer maaşları düzenli verilmiyor.
Devletten alacağını hemen alan taşeron firmalar, işçiye ödeme yapmaya gelince sürekli geciktirme taktiği uygulayarak parayı nemalandırıyor. Tazminata hak kazanmasın diye 11 aylık olan işçi, işten çıkmış gibi gösterilip bir iki gün sonra tekrar işe alınmış gibi gösteriliyor. Bu yöntemle 10 yıl boyunca aynı taşeron firmada çalışan işçinin bile tek kuruş kıdem tazminatı birikmiyor. Mesai sınırlaması olmaksızın çalıştırılan bu işçiler, fazla mesai durumunda mesai ücreti alamıyor. Yıllık izin de kullanamıyor. Yıllarca çalışmalarına rağmen maaşları hep asgari ücret düzeyinde kalıyor.