Azerbaycan doğalgazını, Türkiye sınırından Avrupa pazarlarına taşıyacak boru hattı için nihai karar verildi. Şahdeniz 2 sahasını işleten konsorsiyum, tercihini ‘Nabucco’ yerine Trans-Adriyatik Boru Hattı’ndan (TAP) yana kullandı. Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ile Türkiye’ye gelecek olan Azeri gazını Türkiye’nin batı sınırından Avrupa’ya TAP ulaştıracak.
Hürriyet'in haberine göre, Azerbaycan'ın Şahdeniz 2 sahasından çıkarılacak gazı, ilk olarak kimin Avrupa’ya taşıyacağına yönelik 10 yıldır süren yarışın galibi belli oldu. En büyük rakibi olan Nabucco Batı’ya göre 500 kilometre daha kısa olan ve ticari olarak daha avantajlı olduğu belirtilen TAP tercih edildi. Şahdeniz 2 Konsorsiyumu tarafından resmi duyuru yarın yapılacak olmasına karşın, Nabucco Batı’nın ortaklarından Avusturyalı OMV kısa bir açıklama yaparak, “Nabucco Batı Projesi, Konsorsiyum tarafından seçilmedi” dedi. Böylece, son yılların en uzun süreli enerji yarışlarından biri de nihayetlenmiş oldu.
İngiliz BP, Azeri SOCAR, Norveçli Statoil ve Fransız Total’ın büyük hissedar olduğu Şahdeniz 2 Konsorsiyumu, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ile Türkiye’ye gelecek olan Azeri gazını, Türkiye’nin batı sınırından Avrupa’ya ulaştıracak hat konusunda nihai kararı yarın açıklayacak. Ancak, finale kalan iki projeden Nabucco Batı’nın Avusturyalı ortağı OMV, erken duyuru yaparak, yarışı kaybettiklerini açıkladı. Böylece TANAP’ın kardeş boru hattı olarak TAP’ın seçildiği ortaya çıktı. Buna göre, Azeri gazı Türkiye’den Yunanistan’a bağlanacak; yani Avrupa’ya güneyden girmiş olacak.
İtalya'ya bingo
Avrupa Birliği’nin (AB), Rus gazına olan bağımlılığını azaltmaya yönelik çabalarının önemli parçası olan Şahdeniz 2’nin bu kararı uzun süredir bekleniyordu. Norveçli Statoil, İsviçreli Axpo ve Alman E.ON ortaklığındaki TAP projesi, yaklaşık 800 kilometrelik bir boru hattını öngörüyor. Hat, ilk etapta yıllık 10 milyar metreküplük Azeri gazını, Türkiye sınırından Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden İtalya’ya ulaştıracak. İlk gazın 2019 yılında taşınması öngörülüyor. İkinci etapta ise hattan 20-25 milyar metreküplük doğalgaz taşınması hedefleniyor.
Kar ve desfa etkeni
Edinilen bilgilere göre, TAP ile Nabucco Batı arasında yapılan tercihte ticari gerekçeler etkili oldu. Çünkü Şahdeniz 2 ortaklarının, TAP’tan elde edecekleri kar ile Nabucco’dan elde edecekleri kar arasında önemli bir fark bulunuyordu. Bir boru hattı uzmanı, “Siyasi boyutu da olsa, işin sonunda herşey ekonomiye dayanıyor. Tamamen ticari tercihlerle alınan bir karar” dedi. Söz konusu uzman, Şahdeniz 2 ortaklarından SOCAR’ın, Yunanistan doğalgaz tekeli DESFA’yı alacağını da hatırlatarak, “Zaten bu karar açıklandığında, enerji kulislerinde TAP’ın gayriresmi zaferi olarak yorumlandı. Yunanistan’daki dağıtım sistemini alıp, başka taraftan gazı göndermek çok mantıklı olmazdı” yorumunu yaptı. Kararda, Nabucco alıcı ülkelerinin verdiği taahhütlere göre, TAP’ın alıcılarının taahhütlerinin daha geçerli olmasının da etkili olduğu ifade ediliyor.
BOTAŞ ortak olacak mı?
Enerji Bakanlığı’ndan bir yetkili, BOTAŞ’ın ortağı olması nedeniyle Türkiye’nin Nabucco olmasını tercih ettiğini kaydederek, “Ancak Türkiye TANAP’ın hissedarı ve bizim için öncelikli proje TANAP. BOTAŞ’ın TAP’a ortak olması da gündeme gelebilir. Bu bizim açımızdan faydalı olur. TAP’ta BOTAŞ’ın bir kapasitesinin olması, ileride Bosna Hersek’e, Balkanlara gaz verebilmesinin önünü açar” diye konuştu. Bir enerji uzmanı da BOTAŞ için TAP’a ortak olmanın büyük bir fırsat olduğunu belirterek, “Avrupa pazarında iş yapabilen bir şirket haline gelebilir. Sembolik bir rakam da olsa, Türkiye bu projenin parçası olursa, Balkanlarda iş yapmasının önü açılır” diye konuştu.
Türkiye’ye getirmek 25 milyar dolar
Şahdeniz 2’nin büyük ortağı olan ve TANAP’ta yüzde 12 hisse almak için prensipte SOCAR’la anlaşan BP’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Şahdeniz 2 sahasında doğalgazı üreterek, Türkiye’nin doğu sınırına ulaştırmanın maliyeti yaklaşık 25 milyar dolar.
Azeri gazı için 40 milyar dolarlık yatırım yapılacak
BP Türkiye Başkanı Bud Fackrell, geçtiğimiz yıl gazetecilerle yaptığı sohbette Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Avrupa’yı taşınmasını hedefleyen Şahdeniz projesinin 40 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olduğunu belirterek, şunu söylemişti: “Tüm fazlarıyla birlikte böyle bir proje, denizdeki platformlardan, gazın çıkarılmasına kadar yaklaşık 6 projenin birleşmesinden oluşan 40 milyar dolarlık bir yatırım anlamına geliyor.”