Türkiye'de turizm sezonunun açılmasına rağmen aşılamadaki yavaşlama ve artan ölümler, turizm sektöründe "2021 de kayıp yıl olacak" endişesini artırıyor. Özellikle Akdeniz ve Ege gibi turizm bölgelerinde faaliyet gösteren işletmeler, Rusya'nın 1 Haziran'a kadar Türkiye'ye uçuşları askıya alması sonrasında, yılın ilk yarısını gözden çıkarmak zorunda kaldı. Hükümetin 17 Mayıs tarihinde kadar aldığı "tam kapanma" kararı ile gözünü 1 Haziran sonrasına diken turizmciler, hükümetten de destekleri artırmasını talep ediyor.
1 trilyon dolarlık küresel zarar
Covid-19 pandemisinin en çok etkilediği sektörlerin başında turizm geliyor. Bir yılı aşkın bir süredir küresel çapta alınan salgın tedbirleri ve seyahat kısıtlamaları, turizmde İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en kötü tablonun ortaya çıkmasına neden oldu. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC), Covid-19 nedeniyle küresel anlamda turizm sektörünün kaybının 1 trilyon doları aşabileceğini öngörüyor. WTTC tarafından yapılan "Turizm Barometresi" araştırmasına göre, 2020 yılında turizmde yaşanan büyük düşüşün 2024'e kadar eski haline dönemeyeceği tahmin ediliyor.
Turist sayısı yüzde 69 düştü
Avrupa ülkeleri ve Rusya'nın en çok tercih ettiği tatil ülkelerinden biri olan Türkiye'de de turizm sektörü ağır darbe aldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'ye gelen turist sayısı 2020’de yüzde 69,14 düşerek 15,9 milyona geriledi. Türkiye'ye 2019 yılında gelen turist sayısı 51,7 milyon olmuştu. Aynı dönemde turizmden elde edilen toplam gelir de yüzde 65,1 azalarak 12,1 milyar dolara indi. Bu durum kronik olarak cari açık sıkıntısı yaşayan Türkiye ekonomisinin pandemi yılında yaklaşık 10 milyar dolarlık turizm gelirinin kaybetmesine neden oldu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2021'de geçen yıla oranla yüzde 100'ün üzerinde bir artışla 34 milyon turist ağırlamayı hedef olarak açıklamıştı. Ancak yılın ilk iki ayındaki sonuçlar pek umut verici değil. 2021’in ilk iki ayında da pandemi etkisi sürdü ve Ocak ile Şubat aylarında geçen yıla göre turist kaybı yüzde 70'i aştı.
2019 yılında 1 milyon 701 bin kişi olan turizm sektöründeki çalışan sayısı da pandeminin vurduğu 2020 yılında yaklaşık yüzde 20 geriledi ve 1 milyon 377 bine düştü. Bir başka deyişle, turizm sektöründe çalışan 324 bin kişi, 2020 yılında işini kaybetti. Bu düşüşte, işletmelerin tam kapanmadan faaliyeti durdurmaları ve çalışanlara ücretsiz izin uygulamaları da etkili oldu.
Antalya yeniden canlanmaya çalışıyor
Türkiye’nin turizm merkezi sayılan Antalya, andeminin etkilerini en derinden yaşayan kentlerden biri. Her yıl ortalama 15 milyon turiste ev sahipliği yapak kente gelen turist sayısı 2020'de 3 milyona geriledi. Özellikle "her şey dahil" sistemi ile işleyen 5 yıldızlı otelleri ile tanınan Belek bölgesinde, onlarca lüks otel kapılarını aylarca kapatmak zorunda kaldı.
Antalya Belek'te faaliyet gösteren Club Megasaray Belek'in sahibi Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Şahin, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, 2021'in ilk iki ayında durgunluk olmasına rağmen Mart ayı ile birlikte turizmde ciddi bir canlanma yaşandığına işaret ediyor. Ancak bu canlanmanın Türkiye'de artan vaka artışları ve ölümler nedeniyle Rusya'nın 1 Haziran'a kadar uçuşları durdurma kararı ile tersine döndüğünü anlatan Kemal Şahin, "Eğer Rusya kapanmasaydı, Nisan-Mayıs-Haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte tam doluluk oranlarımızı yakalayabilirdik. Ama Rus müşteriler kesilince, işler bozuldu" diyor.
Rus ve Alman turistler gelecek mi?
Türkiye'ye en fazla turist gönderen ülkelerin başında Rusya ve Almanya geliyor. 2019 yılında 7 milyon Rus, 5 milyon Alman turisti ağırlayan Türkiye, 2020 yılında ise Rusya'dan 2,1, Almanya'dan ise 1,1 milyon turist çekebildi. Gerek Rusya gerekse Almanya'daki aşılama sürecinin de sıkıntılı geçtiğine işaret eden Kemal Şahin, "Hem ana pazarlarımızda hem de bizde yaşanan sıkıntılar, yılın geneli için planlarımızı bozdu. Bu süreçte iç turizmin artabileceğini umuyoruz. Daha büyük bir aksilik olmazsa Haziran ile birlikte turizmde canlanma olmasını umuyoruz" diye konuşuyor.
Yalnızca Belek bölgesinde 60 tane beş yıldızlı otele sahip olan Antalya’daki vaka sayılarının Türkiye'nin diğer bölgelerine kıyasla çok daha iyi olduğunu ifade eden Kemal Şahin, "Otellerimizde çok ciddi önlemler ile çalışıyoruz. Gelen misafirlerimiz de bunu görüyor. Bu yüzden hükümetin özellikle Antalya’nın risksiz olduğunu dünyaya anlatması lazım" şeklinde konuşuyor.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) tarafından 20 Nisan'da düzenlenen Uluslararası Turizm Forumu'nda konuşan Alman Seyahat Acenteleri Birliği (DRV) Başkanı Norbert Fiebig de Türkiye'nin aşı takvimine dikkat çekti. Fiebig, Alman turistlerin yaz döneminde bildikleri ve güvendikleri ülkelere yöneleceğini, Türkiye'nin de hijyen ve güvenlik önlemleri açısından bu destinasyonların içinde yer aldığını söyledi. Almanya'da hükümetin yurtdışına seyahat konusunda oldukça temkinli davrandığına işaret eden Fiebig, Türkiye’de turizm çalışanlarının aşılanmasının Almanya'dan Türkiye'ye doğru hareketi hızlandıracağını ve Almanya ile Türkiye arasında yazın ciddi bir turist trafik görülebileceğini dile getirdi.
Tam kapanma işe yarayacak mı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Nisan akşamı yaptığı açıklamada tüm Türkiye'de 29 Nisan-17 Mayıs tarihleri arasında "tam kapanma" olacağını ilan etti. Aşılama süreci devam ederken tam kapanma kararı alınması, özellikle turizm sektörünün önemli taleplerinden biriydi. Çünkü turizmciler, salgın vakalarındaki yükselişin engellenememesi halinde, yılın geri kalanında da turist çekememe endişesi yaşıyor.
"Sektör olarak diken üstündeyiz"
Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı ve Ege Turistik İşletmeciler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet Tanju İşler, "Tam kapanma kararının ardından önümüzde bir olumlu, bir de olumsuz senaryo var" diyor. Mart ayı başında yaptıkları değerlendirmelerde 2021'i 30 milyon turist ve 26 milyar dolar gelir ile kapatmayı öngördüklerini ifade eden İşler, "Ancak Mart ayında ülke genelinde yapılan kongreler, genel kurullar ve halkın önlemleri gevşetmesi ile Türkiye vaka sayısında bir numaraya çıktı. Bir anda turizmdeki beklenti ve hedefler kum saati gibi terse döndü" diyor.
Türkiye'nin vaka sayısı ve günlük ölümlerde en ön sıralarda olmasının turizm sektörünü "diken üstünde" tuttuğunu vurgulayan Mehmet İşler, şunları söylüyor: "Artık pandemi önlemlerini daha ciddiyetle ele alıp turizmde hedef pazarlarımız için güvenli ülke algısını yerleştirmek zorundayız. Aksi takdirde 2021 yılında da hedeflerimizin çok gerisinde kalacağız. Bu nedenle önümüzdeki 2 hafta bizim için çok kritik olacak."
"Yeni mali destekler verilmeli"
Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Şahin de tam kapanmanın "doğru ama geç kalınmış bir karar" olduğunu belirtiyor. Şahin, "Tam kapanmayı daha erken başlatmamız lazımdı. Erken başlatsaydık, turizm sezonunu daha erken açabilirdik" diye konuşuyor. Şahin, kapanma sürecinde daha da sıkıntı yaşayacak turizm işletmelerinin kredi borçlarına dair yeni destekler, çalışanlara da gelir kaybı yaşamayacakları yeni destekler verilmesi gerektiğini vurguluyor.