T24 Haber Merkezi
Suudi Arabistan’da devlet şirketi Aramco’ya ait iki büyük tesise yapılan saldırıları Riyad’ın Yemen’deki ‘düşmanları’ Husiler üstlense de; Şii milislerin daha önce bu kapsamda bir insansız hava aracı saldırısı düzenlememiş olması, İran’a yönelik suçlamalar konusunda ABD’nin elini güçlendiriyor. Tahran ise bu iddiaları net bir şekilde reddediyor ve ABD’yi bir başka ülkeye saldırmak konusunda bir kez daha zemin hazırlamakla suçluyor.
Petrol fiyatları ve üretici şirketlerin hisseleri yükselişte
Saldırıları kimin gerçekleştirdiği konusundaki belirsizlik devam ederken; küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 5’ini sağlayan Khurais ve Abkaik sahalarına düzenlenen saldırılar sonrası petrol fiyatları yüzde 20 arttı.
Londra'da Brent petrolü vadeli kontratları açılıştan sonra saniyeler içinde 12 dolar artarak 72 dolara kadar çıkarken; bu, vadeli kontratların 1988’de ilk kez kullanılmaya başlanmasından bu yana yaşanan dolar bazındaki en büyük artış oldu. ABD ham petrol fiyatı da yüzde 15’lik yükselişle 63 doların üzerine çıktı.
Petrol fiyatları daha sonrasında ilk kayıpları yüzde 20 düzeyinde telafi etse de, Aramco’dan yetkililer ‘hızlı bir düzelme’ konusunda o kadar da umutlu olmadıklarını söyledi. Piyasalarda yükselen sadece petrol fiyatları da olmadı. Petrol üreticileri BP ve Royal Dutch Shell hisseleri de gün içinde değer kazandı. BP hisseleri yüzde 5.5, Royal Dutch Shell hisseleri yüzde 3.2 değerlendi.
"Siyasi risk primi petrol piyasası gündemine geri döndü"
Suudi Arabistan’daki petrol tesislerinin vurulması ve dünyanın en büyük petrol ihracatçısının böyle bir yara alması, sadece arzın etkilenmesi bağlamında da fiyatları yukarı taşımadı. Fransız Bankası Société Générale'den stratejist Kit Juckes'e göre saldırılar sonrasında “Petrol arzı toparlanır mı, başka saldırıların olması engellenebilir mi ve bu saldırının jeopolitik izdüşümü ne olur” soruları gündeme geldi. Küresel ekonominin 2020’de resesyona gireceği beklentilerinin arttığı, ticaret savaşının gündemden düşmediği bir dönemde petrol piyasasında yaşanan gelişme, Credit Suisse Group AG enerji analisti Saul Kavonic tarafından "Siyasi risk primi petrol piyasası gündemine geri döndü" sözleriyle yorumlandı.
Singapur'da enerji danışmanlık şirketi Energy Aspects Ltd. analistlerinden Virendra Chauhan de şunları söyledi:
"Tarihsel olarak piyasaya ham petrol akışının istikrarlı bir kaynağı olarak görülen Suudi altyapısının saldırılara olan kırılganlığı, piyasanın uğraşması gerekecek yeni bir paradigma.”
Petrol fiyatları için beklenti yukarı yönlü
Peki bundan sonra ne olacak? Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Genel Sekreteri Mohammad Barkindo, paniklemek için bir sebep olmadığını, durumun kontrol altında olduğunu, Suudi Arabistan'ın stoklardaki petrolü kullanıma sokacağını söylese de; uzmanlar Suudi Arabistan'ın tam kapasiteyle petrol üretimi yapmasının aylar almasından endişeleniyor.
BBC Türkçe'nin derlemesine göre uzmanlar petrol fiyatlarının önümüzdeki günlerde de yükselmeye devam etmesini bekliyor. Yatırım şirketi FXTM'in şef piyasa stratejisti Hussein Sayed, ABD yönetiminin İran aleyhine mesajlarını sıklaştırması ve ABD'nin İran'ın 'petrol altyapısına saldırabileceği beklentisinin piyasalarda' oluşması takdirinde petrol fiyatının 100 dolara kadar çıkabileceğini düşünürken; enerji ve emtia piyasaları analiz şirketi S&P Global Platts da durumun kötüleşmesi takdirinde petrol fiyatlarının 80 dolara çıkmasını bekliyor.
Guardian gazetesine konuşan petrol analisti Ashley Kelty de petrol fiyatlarının önümüzdeki günlerde yükseleceğini düşünen isimlerden. Petrol fiyatlarının 75 dolara kadar çıkacağını tahmin eden Goldman Sachs, bir başka raporunda petrol fiyatlarının 60 dolardan 70 dolara bile çıkmasının Asya ekonomilerinin büyümelerinde küçültücü etkisinin olacağını tahmin ediyor.
BBC'nin Kuzey İrlanda muhabiri John Campbell, saldırının şimdiden tüketici tarafında hissedildiğini, Kuzey İrlanda'da ev yakıtı için benzin tedarik eden üreticilerden birinin gecelik yüzde 5 zam yaptığını söyledi.
Suudi Arabistan'da devlete ait petrol üreticisi Saudi Aramco'ya ait iki petrol işleme tesisi cumartesi günü, 10 adet silahlı insansız hava aracının (SİHA) saldırısına uğradı. Saldırıyı Yemen'deki Şii Husi milisler üstlense de, hem ABD Başkanı Donald Trump hem de Dışişleri Bakanı Mike Pompeo saldırıdan İran'ı sorumlu tutuyor. İran ise bu iddiaları reddediyor.