Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları ile hükümete bağlı kuvvetler arasındaki şiddetli çatışmalara sahne olan Sri Lanka'da sular durulmuyor. Hindistan'ın hemen güneyinde yer alan Sri Lanka'da şiddet, artık savaşan taraflardan çok arada kalmış sivilleri hedef alıyor.
Adanın 4 kilometrelik sahil şeridinde sıkışan Tamil gerillalarıyla iç içe yaşamaya zorlanan 50 bin kadar sivil, bir yandan Tamil'in bölgeden ayrılmalarına engel olan tehditlerine boyun eğiyor, bir yandan da ordu saldırılarında hedef haline geliyor.
Sri Lanka yönetimi, bu bölgedeki sivillere insani yardım ulaştırılması yönündeki uluslararası çağrılara cevap vermiyor. İnsan hakları örgütleri, Tamil'in sivilleri canlı kalkan olarak kullandığını, kaçmaya çalışanları öldürmekle tehdit ettiğini iddia ediyor. İnsan Hakları Örgütü de Sri Lanka ordusunu, bölgeyi gelişigüzel top ateşine tutmak ve hastaneleri vurmakla suçluyor.
BM, Sri Lanka'nın, hafta sonunda düzenlenen saldırıların ardından kan gölüne döndüğünü açıkladı. Tamil gerillalarının kontrolündeki bölge yakınlarına düzenlenen ordu saldırısında, bölgede sıkışmış yüzlerce sivilin öldüğü bilgisi verildi. Ölenler arasında 100'den fazla çocuk olduğu ifade edilirken, sağlık çalışanlarının açıklamasına göre, topçu saldırılarında son 2 günde ölen sivil sayısı yaklaşık 2000. Yüzlerce kişinin ölümünden Tamil gerillaları hükümeti, hükümet ise Tamil gerillalarını sorumlu tutuyor. Hükümet, sivillerin, aylardır Tamil gerillaları tarafından esir tutulduğunu ve gerillaların ateş açması sonucu öldüklerini iddia ediyor.
Sri Lanka yönetiminin gazetecilere kısıtlama getirmesi nedeniyle savaş alanındaki ölü ve yaralı sayıları bağımsız kaynaklarca doğrulanamıyor.
Yakın bir zamanda Sri Lanka'daki savaşı görüşmek üzere toplanması beklenen BM Güvenlik Konseyi ise çözüm getirme çabaları çerçevesinde nasıl bir resmi girişimde bulunulacağı konusunda kararsızlık yaşıyor. ABD ve İngiltere bir ateşkes için bastırırken, Rusya ve Çin bu fikre karşı çıkıyor.
Sri Lanka ordusu tarafından sıkıştırılan Tamil gerillaları ateşkes çağrısında bulunmuş ve uluslararası güçlerin duruma müdahil olmasını istemişti. Sri Lanka yönetimi ise ateşkes önerisini, gerillaların geçmişte olduğu gibi tekrar silahlanmasına ve örgütlenmesine olanak sağlayacak zamanı tanımayacağını açıklayarak, reddetmişti.
Sri Lanka ve savaşın kronolojisi
Hint Okyanusu'nun incisi Sri Lanka'da 20 milyondan fazla kişi yaşıyor. Nüfusun yüzde 74'ünü Sinhali, yüzde 18'ini Tamil, yüzde 7'sini Moorlar oluşturuyor. Başkenti Kolombo olan Sri Lanka'da ekonomi kauçuk, çay, hindistan cevizi ve tütün üretimiyle tekstilden elde edilen gelirle ayakta duruyor. Nüfusun yüzde 69.1'i Budist, 7.6'sı Müslüman, 7,1 Hindu, 6.2'si ise Hristiyan.
Tamiller genel olarak ülkenin kuzeyi ile doğusunda yaşıyor ve gerillalar, 1983 yılından bu yana bu bölgelerin bağımsızlığı için silahlı mücadele veriyor. 26 yıllık savaşta yaklaşık 100 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor.
Savaşın kronolojisi şöyle:
1948: Seylan Adası, İngiltere'den bağımsızlığını kazandı.
1956: Hükümet, çoğunluğun kullandığı Sinhali dilini resmi dil olarak kabul etti. Azınlıktaki Tamiller, hiçe sayıldıklarını gerekçe göstererek, kararı eleştirdi.
1958: Tamiller ilk kez başkaldırdı. Onlarca kişi öldürüldü, binlerce kişi evini terk etmek zorunda kaldı. Tamillerle Sinhaliler arasındaki şiddetin tohumları atıldı.
1972: Ülke, adını Sri Lanka olarak değiştirdi ve cumhuriyet oldu. Budizm, ana din olarak belirlendi.
1976: Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları (LTTE), Velupillai Prabhakaran tarafından kuruldu.
1983: LTTE, ülkenin kuzeyinde düzenlediği saldırıda 13 askeri öldürdü. Başkent Kolombo'da protesto için büyük gösteriler düzenlendi. Yüzlerce kişi öldü, binlerce kişi kaçmak zorunda kaldı. Tamillerin "İlk Eelam Savaşı" olarak adlandırdığı iç savaş böylece başlamış oldu.
1987: Hindistan, ateşkesi sağlamak için Sri Lanka'ya kuvvet gönderdi. Silahsızlanmayı kabul etmeyen Tamiller ateşkes anlaşmasından vazgeçti, 1000 Hindistan askerinin öldüğü 3 yıllık savaş başladı.
1990: Hindistan geri çekildi. LTTE, Cafna kentinin kontrolünü ele geçirdi. "İkinci Eelam Savaşı" başladı.
1991: Tamil olduğu düşünülen bir saldırgan, eski Hindistan Başbakanı Rajiv Gandi'yi, Hindistan'ın güneyinde düzenlediği intihar saldırısıylaöldürdü.
1993: Devlet Başkanı Ranasinghe Premadasa, intihar saldırısında öldürüldü. Saldırıdan LTTE sorumlu tutuldu.
1995: Devlet Başkanı Çandrika Kumaratunga, ayrılıkçılarla ateşkes yapmayı kabul etti. Ardından, donanmaya ait bir gemi Tamiller tarafından batırıldı ve "Üçüncü Eelam Savaşı" başladı. Cafna kenti hükümetin kontrolüne geçti.
1995-2001: Savaş, ülkenin kuzeyi ile doğusuna sıçradı. Kolombo'da düzenlenen intihar saldırısında 100 kişi öldü. Bir başka saldırıda ise Kumaratunga yaralandı.
2002: Norveç'in arabuluculuğunda ateşkes anlaşması imzalandı.
2003: LTTE, barış görüşmelerinden çekildi, ateşkes büyük darbe yedi.
2004: Tamiller, ülkenin doğusunda kontrolü ele geçirdi.
2005: Sri Lanka Dışişleri Bakanı, Tamil olduğu düşünülen bir saldırgan tarafından öldürüldü. LTTE'ye karşı sert önlemler alınması taraftarı Mahinda Rajapaksa devlet başkalığı seçimini kazandı.
2006: Nisan-temmuz ayları arasında artan çatışmaların "Dördüncü Eelam Savaşı"nın başlangıcı olmasından kaygı duyuldu. Cenevre'de bir araya gelen taraflar yine bir sonuç elde edemedi.
2007: Hükümet, Tamillerin ülkenin doğusundaki kalesi olarak bilinen Vakarai'yi ele geçirdi. Hükümet, doğudaki bölgelerin Tamillerden arındırıldığını açıkladı.
2008: Hükümet, 2002 yılındaki ateşkese son verdiğini bildirdi. Ordu birlikleri, Tamillerin kuzeydeki 4 cephesine doğru ilerlemeye başladı. Askerlerin Kilinoçi kentine topçu atışı uzaklığında olduğu belirtildi.
2009: Bir hükümet yetkilisi, askerlerin Kilinoçi'ye girmek üzere hareketlendiğini, kentin kısa süre içinde hükümetin kontrolüne gireceğini açıkladı. Ordu kuvetleri, Tamil gerillalarını 4 kilometrelik kıyı şeridinde sıkıştırdı ve sivillerin de yaşadığı bölgeyi top ateşine tuttu. Ölü sayısı konusunda kesin bir bilgi verilmemesine karşın 1000'den fazla ölü olduğu belirtiliyor ve taraflar bu ölümlerden birbirlerini sorumlu tutuyor.
Sri Lanka ve Hindistan bağlantısı
Tamil Eelam Kaplanları, Hindistan'ı, Sri Lanka yönetimine destek vermekle suçluyor ve yenilgiye uğratılmaları halinde bölgenin bundan olumsuz etkileneceği, istikrarsızlığın artacağı uyarısında bulunuyor.
Tamil gerillalarının Sri Lanka'daki mevcudiyetinin ordu tarafından sona erdirilmesi, örgütün tamamen yok edildiği anlamına gelmiyor. Hindistan'da büyük bir Tamil nüfusu bulunuyor ve gerillaların bu ülkedeki yandaşları, Hindistan'daki ordu konvoylarına saldırılar düzenliyor.
Tamil gerillalarının, Sri Lanka'daki olaylara çıkar amaçlı müdahil olmakla suçladığı Hindistan, bu ülkedeki ilk somut girişimini, taraflar arasında ateşkes sağlama amacıyla 1987'de asker göndererek yaptı. Tamiller bu dönemde silahsızlanmayı reddetti ve taraflar arasında 3 yıl süren savaşta bin kadar Hindistan askeri hayatını kaybetti. Hindistan, askerlerini 1990'da çekti ancak Tamil gerillaları ile Yeni Delhi hükümeti arasındaki husumet sona ermedi. 1991'de, Tamil olduğu düşünülen bir saldırgan, eski Hindistan Başbakanı Rajiv Gandi'yi, Hindistan'ın güneyinde düzenlediği intihar saldırısında öldürdü.