İsrail’in Gazze’ye yönelik başlattığı savaşta sosyal medyada konuyla ilgili uzman olmadığı halde yanlış, yanlı ve sakıncalı görüntüler paylaşan bazı kullanıcılar, bu içeriklerden para kazanıyor.
BBC’nin Küresel Dezenformasyonla Mücadele Birimi’nden Grigor Atanesian’ın haberine göre, eski adı Twitter olan X platformunda Ekim ayında İngilizce dilinde en çok izlenen içerikler bu kullanıcıların oldu.
Bölgeyle ilgili uzmanlığı olmadığı halde milyonlarca takipçisi olan bu influencerların bazıları, Hamas’ın düzenlediği saldırıyı reddediyor, arşiv görüntüler, manipüle edilmiş görüntüler ve yapay zekanın oluşturduğu görüntülerle gerçekleşmemiş olayların meydana geldiği izlenimi yaratıyor.
Uzmanlara göre bu yanlış ve provokatif bilgileri paylaşan hesaplar, X’in gelir sistemi üzerinden para kazanıyor.
Bu influencerlardan biri, 24 yaşındaki bir ABD’li olan Jackson Hinkle.
Hinkle kendisini, "Make America Great Again (ABD’yi Yeniden Harika Yap) hareketini savunan bir komünist" olarak adlandırıyor - bu hareket ABD’nin eski başkanı Donald Trump ile özdeşleştiriliyor - ve Rus lider Vladimir Putin’i destekleyen bir influencer.
İsrail’in Gazze’ye operasyon başlatmasının ardından Hinkle’ın hesabındaki takipçi sayısı dört katına çıkarak iki milyon oldu ve çok sayıda paylaşım aldı.
Yaralanan çocuklara ve yıkılan evlere dair sakıncalı görüntüler ya da ortaya attığı yanlış iddialar, hesabının büyümesine yol açıyor.
Rahatsız edici ya da üzüntü verici olsa bile bu görüntüler çok sayıda kişinin izlemesine ve paylaşmasına sebep oluyor.
Dezenformasyonu takip etmek için yapay zeka kullanan bir teknoloji şirketi olan Logically, Hinkle’ın paylaşımlarının 7 Ekim’den beri 20 milyondan fazla paylaşıldığını gösteriyor.
En çok paylaşılan gönderilerinin yüzde 75’i İsrail ve Gazze savaşına ilişkin.
Bu kadar etkili olmasına rağmen Hinkle’ın savaştan önce İsrail ve Filistin çatışmalarına dair paylaşımları çok azdı.
Daha çok çevre ve Rusya yanlısı gönderileri var.
Eskiden ekoloji aktivisti olarak tanınan Hinkle, Vogue'un gençlik dergisinin “Dünya’yı kurtarmaya çalışan genç çevreciler” listesinde yer alıyordu.
Hinkle’ın daha önce ifade ettiği yalan ya da yanlış saptamalar arasında Ukrayna’nın Naziler tarafından yönetildiği, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin uyuşturucu bağımlısı olduğu, genetiğin bir bilim olmadığı yer alıyordu.
7 Ekim’de Hamas’ın düzenlediği saldırının ardından ise BBC tarafından incelenen ve yanlış olduğu saptanan bazı paylaşımlar yapmaya başladı.
BBC’nin yanlış olduğunu saptadığı bir videoda İsrail’in Gazze’ye eskiden yaptığı hava saldırılarını şu an Suriye’deki durumun ne olduğunu tarif etmek için kullanması yer alıyor.
Bir başka gönderisinde ise İsrail gazetesi Haaretz’in olduğunu iddia ettiği ancak gazetede yer almayan bir yalan haberi paylaştı.
Buna göre İsrail’in 1.400 olarak iddia ettiğinin aksine Hamas saldırısında 900 kişinin hayatını kaybettiğini ve bu kişilerin yarısının İsrail askeri olduğu yanlış ifadesini paylaştı.
Haaretz, böyle bir haberi olmadığına yönelik bir açıklama yayımladı.
Ancak Hinkle’ın hesabında bu gönderisi duruyor ve beş milyon görüntülemeye sahip.
Hinkle, Hamas’ın 7 Ekim saldırısını düzenlemediğini ya da Supernova Festivali’nde hayatını kaybedenlerin Hamas tarafından öldürülmediğini, yolları kapayan İsrail askerlerinin çapraz ateşi altında kaldıkları için öldüklerini öne sürdü.
Ancak BBC’nin teyit servisi, Hamas’ın festivale katılanları öldürdüğünü daha önce ortaya çıkarmıştı.
BBC’ye konuşan Hinkle, doğrularını söylediğini öne sürdü, kâr elde etme amacının olmadığını aktardı, “bu gibi kritik meselelerle ilgili yalan söylemektense doğruları savunmayı tercih ettiğini” belirtti.
Bir uzmanlığının olmadığı tespitine ise “uzmanlar ve ana akım medyanın da uzmanlığının” olmadığını öne sürerek yanıt verdi.
'Son dakika' paylaşımlarıyla çok takip ediliyor
Dubai’de yaşayan kripto para girişimcisi Mario Nawfal da benzer taktikleri kullanan bir isim.
Daha önce iyi yaşam ve mutfak aletleri hakkında yazan Mario Nawfal, Elon Musk tarafından da Rusya ile ilgili saptamaları sayesinde övgü almıştı.
Ancak Mario Nawfal’ın da Rusya ya da Orta Doğu ile ilgili bir uzmanlığı bulunmuyor.
1,1 milyon takipçisi bulunan Nawfal, çatışmalarda bir tarafı tutuyor gibi gözükmüyor ancak sürekli “son dakika” ve “yeni haber” gibi ünlemli ifadeler kullanarak yanlış bilgiler yayıyor.
Suriye’deki bombalama görüntülerini Gazze’de yaşanıyor gibi gösteren videosu silinse de Hamas’ın bir İsrail askerini kaçırdığını iddia ettiği gönderisi 18 milyondan fazla kez görüntülendi.
Nawfal, BBC’nin görüş talebine yanıt vermedi.
Teyit edilmemiş paylaşımlar
ABD’nin aşırı sağ influencerlarından Collin Rugg ve asıl adı Dominick McGee olan Dom Lucre de Gazze saldırılarından sonra takipçi sayısını artıran kullanıcılardan.
Rugg, Hizbullah üyelerinin İsrail’e planör paraşütlerle girdiği yalanını, Dom Lucre ise Polonya’daki bir Katolik toplaşmasını İsrail yanlısı bir gösteri olarak paylaştı.
Dom Lucre hesabını kullanan McGee, savaşla ilgili bilgileri paylaşmayı bıraktığını söyledi ve “acılar üzerinden” para kazanmadığını belirtti.
Rugg ise sorulara yanıt vermedi.
'OSINTdefender' ve 'WarMonitor' gibi hesaplar da Elon Musk tarafından takip edilmeleri için önerilse bile hızlı, teyit edilmeyen ve duygusal içerikleri olan paylaşımlar yapmalarıyla biliniyor.
Gönderimlerinde doğru olmayan manipüle edilmiş bilgilere rastlanıyor.
Bu hesaplardan birinin geçmişte anti-semitik yorum yaptığı görüldü. Musk bu hesapları önerdiği tweetini ise sildi.
Washington Üniversitesi, influencerların ve anonim hesapların X’te en çok takip edilen İngilizce hesaplar olduğunu ortaya koydu.
İsrail ve Gazze çatışmalarının başından beri viral ve yanlış gönderileri takip eden BBC’nin teyit ekibinden Shayan Sardarizadeh, sosyal medya algoritmalarının şoke edici ve rahatsızlık veren görüntüleri öne çıkardığı tespitinde bulunuyor.
X platformunda ise teyitli olan ve para kazanabilen hesapların daha çok öne çıkarıldığını belirtiyor.
Elon Musk, X üyeliğini tanıtırken gönderilerin daha çok öne çıkarılacağının reklamını yapmıştı.
Logically şirketinin başında bulunan Kyle Walter ise üye olanlara hesaplarını büyüttükçe kazanılması vaat edilen ücretin bu gönderilerin önünü açtığını aktarıyor.