Canan Özdan*
Siz para ve finans piyasalarının sadece rakamlardan oluştuğunu, verilerin tablolarla, grafiklerle mi anlatıldığını mı sanıyorsunuz?
O zaman çok yanılıyorsunuz!
Neden mi?
Zira, finans dünyasının da eğlenceli konukları var. Bu konukların tamamına Finans Dünyasının Hayvanat Bahçesi diyoruz. İçinde neler mi var? Ayılar, boğalar, güvercinler, şahinler, kuğular, kelebekler, filler, kanaryalar, kediler, atlar…
Şahini güvercini en çok ABD Merkez Bankası ve dahi TCMB için duymuşsunuzdur. Fed’den güvercin mesajlar, FOMC’nin şahin kanadı, TCMB’nin güvercin tutumu…
Hatırladınız değil mi?
Güvercin tutum ise finans piyasaları için gevşek politikalar demek.
Finansal piyasalarda hayvanlarla ifade edilen bir başka durum da ayı ve boğa piyasası.
Malum ayı pençesiyle, boğa boynuzuyla savaşır. Düşmanı pençe aşağıya, boynuz darbesi yukarıya fırlatır. O nedenle boğa piyasası, yani bull market, piyasanın yukarı yönlü hareketinin olduğu durumlara denir. Bu dönem piyasanın yükseliş trendinde olduğu yani fiyatların gelecekte iyimser bir ortamda seyredeceği ve yatırımcıların alıma geçeceğini işaret eder.
Ayı piyasaları, yani bearish market ise işlerin kötü gittiğinin habercisidir. Bu terim, genellikle piyasaların karamsar olduğu, fiyatların uzun bir süre daha düşüş trendinde olacağı beklentisi için kullanılır. Borsalar için %20’den fazla düşüşler ayı piyasasına girildiğinin işaretidir.
Gelelim finans piyasalarının en zarif benzetmesine: Siyah kuğu. Malum kuğular beyaz renktir. Siyah kuğu, beklenmedik bir gelişme nedeniyle piyasalarda görülen ani hareketler için kullanılır.
Kömür madenindeki siyah kanaryayı da unutmayalım. Piyasalardaki ani düşüş, hatta çöküş için çok dikkatli olunması gerektiği anlamında kullanılıyor. Bu aralar yüksek getirili tahviller için kullanılıyor.
Piyasalarda ölü ata yatırım yapmak diye de bir tabir vardır. Yani artık fiyatı yerinde sayan ve getiri sağlaması beklenmeyen yatırım araçlarına ölü at deniliyor.
Ölü bir kediyi damdan bıraktığınızda yere düşünce tekrar sıçrar ya; o anlamda varlık fiyatlarının çok yüksekten düştükten sonra bir miktar yükselebileceğini anlatmak için de ölü kedi benzetmesi yapılır. Bir varlık fiyatı çok yüksekten hızla düşünce yukarıya birkaç kez, kısa mesafelerle sıçrar, yani yükselir anlamında.
Sonra kelebek etkisi var. Bu aralar daha çok Çin için kullanılıyor. Yuan devalüe olunca her şey satılıyor ve piyasalar kırmızıya dönüyor. Hani bir olumsuz gelişme, küçük de olsa kelebek etkisiyle her şeyi etkileyebiliyor.
Marketteki fili de unutmayalım. Bu aralar onu da daha çok Çin için duyuyoruz. Malum Çin ekonomisi çok büyük ve tökezlerse fil gibi aniden yıkılır ve raflardaki her şey aşağıya iner anlamında.Tavşan piyasası da trend yapmayan yatay piyasalar için geçerli.
Bir de karga var: Fed güvercin mi şahin mi ne olduğu anlaşılamayan bir konuşma yaptığında kullanıyor. Bu şakaydı.
Evet, hayvan dostlarımızın finans literatürüne kattıkları bunlar.
Belki önümüzdeki dönemde son yıllarda piyasaların yaşadıklarına bakılarak ‘maymun piyasası‘ da literatüre girecek.
Maymun Piyasası. Kulağa hiç de fena gelmiyor!
Belli mi olur?
Zira dünyada gerginlik,terör artıyor, insanlar ölüyor. Piyasalarda tık yok, adeta üç maymun oynanıyor. İstediğini fiyatlıyor, istemediğine gözlerini kapıyor, duymuyor, konuşmuyor.
* Bloomberg TV editörü Canan Özdan'ın bu haberi businessht.com.tr adresinden alınmıştır