Sokak aydınlatmaları için elektrik dağıtım şirketlerine ödenen enerji ve dağıtım bedellerinde bir yıl içerisinde yüzde 181’e varan oranlarda artışa gidildiği, 1,5 yıllık zammın ise yüzde 804’e ulaştığı ortaya çıktı. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ, “Bu bedeller, faturaya yansımadığı için tüketici tarafından fark edilmiyor ancak, kamu kaynaklarından şirketlere aktarılan milyarlarca TL, her yıl katlanarak artıyor” dedi.
Elektrik kullanımında mesken, ticarethane ve tarımsal faaliyet gruplarında enerji bedelini indiren, ancak dağıtım bedelini yüzde 132 artıran Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK), genel aydınlatma tarifesinde ise bu yıl da yüzde 19’luk bir artışa gittiği ortaya çıktı. EMO Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ, bu tarifede enerji bedelinde 2021'den bu yana yaşanan artışın yüzde 804’ü bulduğunu, şirketlerin enerji toptan fiyatı üzerine koydukları kâr marjından elde ettikleri kârın ise dokuza katlandığını ifade etti.
Genel aydınlatma gideri halkın vergilerinden
Bu yılın başında düzenlenen yeni tarifi ile genel aydınlatma enerji bedelinin kilovatsaat başına 358,33 kuruştan, 389,04 kuruşa, dağıtım bedelinin de 32,87 kuruştan 76,28 kuruşa yükseldiğine dikkati çeken Özdağ, şunları söyledi:
“Genel aydınlatma tarifesi bulvar, cadde, meydan gibi kamusal alanları kapsar ve bu tarife EPDK tarafından belirlenir. Şirketler, elektriği Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nden (EÜAŞ) satın alır ve EÜAŞ’tan aldıkları enerji toptan fiyatı üzerine yüzde 2.38 net kâr marjı koyar. Enerji bedelinin yanında ayrıca şirketlere dağıtım bedeli de ödenir. Bu bedeller, şirketlere bakanlık, belediyeler ve il özel idarelerinin bütçesinden ödenir. Yani genel aydınlatma giderleri her durumda halkın vergilerinden karşılanır.
"1,5 yılda yüzde 804 oranında arttı"
Şirketlere kilovatsaat başına ödenen enerji bedeli ile dağıtım bedelinde yüzde 19’luk artış yapıldı, ancak Ekim 2021'de 43 kuruş olan bu bedel, son yapılan artışla 3 TL 89 kuruşa yükseltildi. Yani o tarihten bu yana yüzde 804 oranında bir artış söz konusu. Dağıtım bedeli de Ekim 2021’de 25,96 kuruşken, şimdi 76,28 kuruş. Burada da yüzde 200 civarında bir artış var. EPDK’nın Elektrik Enerjisi Sektör raporlarına göre, aydınlatmada gerçekleşen elektrik enerjisi tüketimi 2022 yılı 10 aylık gerçekleşme 4 milyon megavatsaat. Yıl toplamı tahminen 5 milyon megavatsaat civarında olması bekleniyor. Yıllık 5 milyon megavatsaat aydınlatma tüketimi esas alındığında; 2021 son çeyreğinde geçerli olan genel aydınlatma enerji bedeline göre, dağıtım şirketlerinin alacağı kâr, yani komisyonu 50 milyon TL ve dağıtım bedeli tutarı 1 milyar 298 milyon TL iken, aynı tüketime göre 1 Ocak 2023 tarifesine göre, alacakları komisyon tutarı 450 milyon TL ve dağıtım bedeli de 3 milyar 814 milyon TL olacaktır.
"Şirketlerin komisyonundaki artış dokuz kat"
Dolayısıyla genel aydınlatma enerji bedeline her zam yapılışında dağıtım şirketlerinin komisyon tutarları da artmış oluyor. Yani bu komisyon gelirinde en az dokuz katlık bir artış görüyoruz. Genel aydınlatmaya yapılan zamlar, doğrudan dağıtım şirketlerine kaynak aktarımıdır. Genel aydınlatma tarifesi dağıtım şirketlerinin en sevdiği tarife haline geldi. Çünkü müşteri derdi yok, pazarlama derdi yok, kamu kuruluşundan elektrik enerjisini al, üstüne kâr marjını koy ve kamuya tekrar sat. Bakım onarım, yatırım, işçilik, yönetim, denetim vs. tüm giderlerini zaten kamuya fatura ediyorlar. Dolayısıyla genel aydınlatma için tüketilen elektrik enerji bedeline yapılan bu fahiş artışlar dağıtım şirketlerine kaynak aktarmanın başka bir biçimi durumuna gelmiştir. Genel aydınlatma tarifesine yapılan bu zam, halkın kamusal alanlardaki aydınlatma ihtiyacının açıkça sömürülmesi, bu kamusal ihtiyacının dağıtım şirketlerine kaynak aktarmanın başka bir yolu olarak kullanılmasıdır. Elektrik şirketlerine genel aydınlatma hizmeti için yaptıkları bakım, onarım ve işçilik giderleri ile yasal kârları zaten ödeniyor. Bu şirketlere sermaye transferi yapmak için her fırsat değerlendirilmekte, halkın cebinden bu şirketlere milyarlarca TL aktarılıyor.”