Hollanda'daki Lahey Temyiz Mahkemesi, dünyanın ikinci büyük petrol şirketi Shell'in, Nijerya'daki tarım arazilerini kirleten petrol sızıntısından sorumlu olduğuna hükmetti. Shell, sızıntıdan zarar gördükleri gerekçesiyle davacı olan dört Nijeryalı çiftçiye tazminat ödeyecek. Bu karar, petrol kirliliğinden etkilenen diğer çiftçiler için de emsal teşkil edecek.
Nijerya'nın güneyindeki Nijer Deltası'nda yıllardır devam eden petrol sızıntısı nedeniyle, Belçika'nın yüzölçümüne eşdeğer bir toprak parçası kirlendi.
Tarım arazileri ve balık çiftliklerinin, petrol kirliliğinden etkilendiğini belirten Nijeryalı dört çiftçi, 13 yıl önce Shell aleyhine dava açtı.
Çevre Savunma Örgütü (Millieudefensie) tarafından da desteklenen dava süreci, Lahey Temyiz Mahkemesi'nin verdiği kararla sonuçlandı. Mahkeme, Shell Nijerya'nın, petrol sızıntısı ve kirlilikten sorumlu olduğuna karar verdi.
Shell, bu karar doğrultusunda Nijeryalı çiftçilere tazminat ödeyecek. Mahkeme, yaklaşık 15 yıldır kirlilik nedeniyle tarım ve balıkçılık yapamayan çiftçilere ödenecek tazminat miktarını, ayrı bir oturumda belirleyecek.
Karar, petrol kirliliğinden etkilenmiş diğer Nijeryalı çiftçiler için de emsal teşkil edecek.
Mahkeme, ana şirket olan İngiltere-Hollanda ortaklığındaki çok uluslu Shell şirketinin olaydan sorumlu olmadığını belirtti. Ancak çok uluslu şirket yönetiminden, sızıntı tespit sistemi oluşturarak, yeni sızıntı ve kirliliğin önlenmesi için gerekli adımı atmasını istedi.
Shell avukatları, sızıntıların, petrol çalmak için kasıtlı olarak borularda delik açan bazı bölge sakinleri ve yerel çetelerden kaynaklandığını söyledi. Ana şirket yönetimi de, bölgedeki faaliyetlerin, yan kuruluş olan Shell Nijerya'ya bağlı olduğunu savunarak, kirlilikten doğrudan sorumlu olmadığını savundu.
BM: Nijer Deltası'ndaki içme suyu kanserojen maddeler içeriyor
Lahey Mahkemesi, 2013 yılında davacı dört Nijeryalı çiftçiden sadece birine tazminat ödenmesine karar vermişti. Mahkeme, kirlilikten sadece Shell Nijerya'nın sorumlu olduğunu belirterek, ana şirketin suçlu olmadığını belirtmişti.
Hem Nijeryalı çiftçiler hem de Shell, bu karara itiraz ederek, temyiz başvurusunda bulunmuştu.
Davacı çiftçilerden Fidelis Oguru, Hollanda Televizyonu'na (NOS), uzun süre arazilerini ve balık çiftliğini kullanamadığını söyledi. Nijeryalı çiftçinin avukatına göre, borulardan sızan yaklaşık 24 bin litre yağ, civardaki tarlalara ve balık havuzlarına yayıldı.
Davacılara göre, petrol sızıntısı, çevre ve ekonominin yanısıra, insan sağlığı için de ciddi olumsuzluklara yol açtı. Birleşmiş Milletler Çevre Örgütü, Nijer Deltası'ndaki içme suyunun genellikle kanserojen maddeler içerdiğini saptadı.
Kirlenen bölgelerdeki yeni doğan bebeklerin 1 aydan önce ölme olasılığının da, diğer bölgelere göre yaklaşık 2 kat daha fazla olduğu belirlendi.