14. Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Başkanlar Konseyi Zirvesi, Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de başladı. Zirveye, Rusya Devlet Başkanı Putin’in yanı sıra, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de katılıyor. Toplantının gündemi oldukça yoğun.
Zirve gündeminin en üst sırasında, örgütün genişlemesi görüşmeleri var. Hindistan, Pakistan, İran ve Moğolistan’ın da örgüte üye olması bekleniyor. Eğer bu üyelikler gerçekleşirse, ŞİÖ dünya çapındaki petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 20’sine, doğalgaz rezervlerinin de yarısına sahip olmuş olacak ve dünya nüfusunun nerdeyse yarısını temsil edecek.
‘Çıkarların koordinesi önemli‘
Rusya ve Çin’in öncelikli hedefleri istikrar. Bonn Üniversitesi’ndeki Küresel Çalışmalar Merkezi’nden Enrico Fels, Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada bu noktada bölgenin hakim güçleri arasındaki ilişkilerin öne çıktığını şu sözlerle ifade etti: “Rusya’nın, Orta Asya'daki gücü uzun bir süredir azalırken, Çin'in bölgedeki gücü gittikçe artıyor. Yani, burada önemli olan çıkarların koordine edilmesi.’’
ŞİÖ böylece, Rusya ve Çin arasındaki gerilimi azaltma işlevi görüyor. Aynı zamanda Orta Asya, Çin ve Rusya için stratejik bir öneme sahip. Ayrıca, Fels, her iki ülkenin de Batı karşısında kendilerini tehdit altında hissetiklerinin altını çiziyor: ‘’Her iki ülke de kendini dış dünya tarafından tehdit altında hissediyor. Bu baskıya karşı durabilmek için de Orta Asya’da birbirleriyle iyi geçinmek zorundalar.’’
Alternatif arayışı
Tüm üyeleri, şu ana kadarki gözlemci devletler de dahil olmak üzere, birbirine bağlayan, onların gözünde Batı tarafından yönetilen bir dünya politikasının reddi. Ancak Fels bu arayışın Batı için bir tehdit oluşturmadığını şöyle ifade ediyor: “ŞİÖ’nün NATO karşıtı bir hale geleceğini ya da bombalı bir tür Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’ne dönüşeceğini zannetmiyorum.’’
Ne var ki Fels’e göre, hedefleri ve düzenledikleri ortak askeri tatbikatlar dışında ŞİÖ, henüz kurumsal olarak yeterince faaliyet ortaya koyamadı. Bunun için örgütün şu ana kadarki donanımı yetersizdi. Üye ülkeler işbirliği yapmak ve jeostratejik anlamda etkili hale gelmek istiyorlar, ancak ne kadar kaynak ortaya koymaya hazır oldukları Fels’e göre sorulması gereken sorulardan biri.