Emre Eser
Türkiye, İran’dan gelen doğalgazda yaşanan kesinti yüzünden büyük birenerji problemi ile baş başa kaldı. Doğalgaz tedarikinde yaşanan bu sıkıntının yansımaları ise ilk olarak ağır sanayide kendini gösterdi. Zira Türkiye, bu süreçte elindeki gazı daha dengeli dağıtabilmek için öncelikle gaz talebinin en yüksek olduğu sanayi bölgelerinde kullanılan enerjiyi kısıtlama kararı aldı. İlk olarak 21-31 ocak tarihleri arasında sanayide kullanılacak doğalgaz kullanımının yüz 60 sınırlandırıldığı açıklandı. Daha sonra da enerji talebini daha dengeli karşılayabilmek adına 24 ocak gününden itibaren tüm organize sanayi bölgelerinde 3 günlük elektrik kısıntısı uygulanacağı bildirildi.
Tüm sektörleri etkiliyor
Bu karar başta ağır sanayi olmak üzere tüm üreticiler tarafından tedirginlikle karşılandı. Türkiye’deki ağır sanayinin önemli bir bölümünü oluşturan ve beyaz eşya başta olmak üzere tüm sektörlere ürün temin eden çelik üreticileri büyük bir stres altında olduklarını belirtti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sanayiciler ile sürekli görülerek bu süreci yönettiklerini belirterek, "İran’dan temin ettiğimiz gaz oradaki bir arıza yüzünden bize ulaşamadı. Amacımız oradaki sıkıntıyı en kısa sürede çözmek. Ekiplerimiz İran’da" derken Cumhurbaşkanı Erdoğan da ilk etapta 20-30 ocak tarihlerini kapsayan gaz temini probleminin 5 gün daha uzayabileceğini söyledi.
Cuma günü sabah saatlerinde Türkiye’nin en büyük sanayi bölgelerinden biri olan Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan üreticilere gönderilen yazı da ise kesinti miktarının arttırıldığı ve Pazar günü saat 08.00’den Salı günü saat 08.00’da kadar mutfak ve ısınma hariç firmaların gaz kullanımının tamamen sınırlandırıldığı açıklandı. Bu kadar tüm sanayiciler üzerindeki baskıyı daha da arttırdı.
Bakanlıktan açıklama geldi
Cuma akşamı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan yapılan son açıklama ise sanayicilerin beklediği haberi içeriyordu. İlk olarak sanayi tesislerine uygulanan elektrik kısıtlamasının 29 Ocak itibarıyla son bulacağı açıklandı. Duyuruda, doğalgazda uygulanan kısıntının ise 31 Ocak’tan itibaren yüzde 40’tan yüzde 20’ye düşürüleceği kaydedildi. Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’den (BOTAŞ) gelen açıklamaya göre ise, İran’dan Türkiye’ye gaz arzının test amaçlı olarak sınırlı miktarda başladığı belirtildi.
Tüm üreticileri etkiledi
En ufak bir kısıntının bile kendilerini oldukça olumsuz etkilediğini söyleyen Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş Kütükcü, "Genel olarak sanayide bir gaz ve elektrik kısıntısı yaşadık. Son olarak Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde doğalgaz kullanımı 2 günlük tamamen sınırlandırıldı. Bu karar başka bir bölge için uygulanmadı ancak bunlar devam ederken biz de Enerji Bakanlığı’ndan bu sıkıntının çözümüne dair bir açıklama bekliyorduk. Çünkü bu süreç tüm imalatçıları, tedarikçileri ve üreticileri etkiledi. Kesintilerin bitmesi bizim için nefes almak demek" şeklinde konuştu. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca, siparişlerin yoğunlaştığı bu dönemde kimsenin 3 günden fazla kesintiye nefesinin yetmeyeceğini söylemişti.
Maliyet artıyor, müşteri gidiyor
Peki doğalgaz kısıntısı Türkiye sanayicisi için neden bu kadar önemli? Üretimde yoğun miktarda elektrik ve doğalgaz kullanan sanayiciler en ufak bir enerji kesintisinde bile büyük bir maliyet yükünün altına giriyor. İlk olarak daha önceden planlanan siparişler teslim edilemiyor ve belirsizlik yüzünden yeni sipariş alınamıyor. Limanda ürünlerin yüklenmesi için bekleyen gemilere fazladan bekleme süresi için ek ücret ödeniyor. Ayrıca pandemide özellikle Çin gibi pazarlardan elde edilen yeni müşteriler bu gibi tedarik problemleri yüzünden rotasını yine Çin’e çeviriyor. Bu da Türk sanayicisi için milyar liraları aşan bir kayıp demek. Üretim süreçlerinde yaşanan tüm bu kayıplar ise son tüketicinin karşısında raflarda zam olarak çıkabiliyor.
Gözler soğuk hava dalgasında
Enerji uzmanlarına göre Türkiye, İran ile yaşanan doğalgaz problemini tam olarak çözmese de çözüm yolunda ilerliyor. Ancak burada önümüzdeki günlerde yaşanacak soğuk hava dalgaları da önemli rol oynayacak. Zira tüketimin zirve yaptığı dönemlerde benzer kısıtlamalar yine gündeme gelebilir. Benzer bir krizin yaşanması durumunda ise yine öncelik sanayi tesislerinde kesintiye gitmek olacak. Bunu bölgesel ve kısa süreli elektrik kesintileri izleyecek. Ancak enerji uzmanlarına göre İran’dan gaz akışının kademeli olarak başlaması ile hem sanayi de hem de konutlarda büyük bir kısıntının yaşanması beklenmiyor. Türkiye’nin önümüzdeki günlerde önceliği ise gelen gazın büyük bölümünü Tuz Gölü gibi depolama alanlarında biriktirmek. Uzmanlar bu yüzden sanayide kullanılan gaza uygulanan kısıtlamamanın tamamen kaldırılmadığını ve yüzde 20’ye çekildiğini belirtiyor. Yüzde 20’lik oran oluşacak duruma göre arttırılıp azaltılarak bir denge sağlanacak.
Bu arada Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerine göre Türkiye’de dün (27 ocak) itibari ile üretilen günlük elektriğin yüzde 23’ü doğalgazdan elde edildi. Geçen yıl 27 ocak tarihinde üretilen günlük elektriğin yüzde 29’u doğalgazdan elde edilmişti.