İzleyicilerle geleneksel filmlerin yapamayacağı şekilde etkileşime geçen sanal gerçeklik, yapımcılar için de önemli bir büyüme alanı olarak değerlendiriliyor.
Ancak bu teknoloji film sektörünün dışında, rock müzikten psikiyatrik tedaviye kadar pek çok farklı alanda deneniyor.
Peki bu sadece geçici bir heves mi, yoksa sanal gerçeklik dünyayı görme şeklimizi değiştirebilir mi?
Film sektöründe, yeni furyanın sanal gerçeklik olacağını düşünmeyen bulmak zor. Nisan ayında yayımlanan bir rapor, sanal gerçekliğin bu yıl toplam gişe hasılatını 7 milyar dolar artırmasının ve 2021'e kadar bu rakamın 10 kat büyümesinin beklendiğini öne sürüyor.
Rock müzik alanında ise besteci ve şarkıcı Roman Rappak ve yeni müzik grubu Miro Shot, sanal gerçekliğin bu alan taşınmasının öncülüğünü yapıyor.
Roman Rappak, Mayıs ayında Hollanda devletinin mali desteğiyle Amsterdam'daki Çağdaş Sanatlar Merkezi'nde bir sanal gerçeklik gösterisine imza attı.
Rappak ve diğer müzisyenler sahnedeki yerlerini aldığında, sayıları 10 civarında olan izleyici grubu da koltuklarına oturdu.
Lifeforms şarkısı çalınmadan önce, izleyicilere sanal gerçeklik gözlüğü verildi ve yaklaşık 8 dakikalık bir performans tecrübesi yaşadılar.
Grup üyeleri, grafik tasarım olarak belirirken, izleyiciler de kendilerini boş bir arazinin üzerinde uçarken buldu. Ardından mavi kafalı bir kadın ortaya çıktı.
Gösteri, her duyuya hitap edecek şekilde tasarlanmıştı. Elektrikle çalışan vantilatörler, izleyicilerin üzerine özel hazırlanmış bir kokuyu sıktı.
Bazılar ise bu gösterinin 360 derece olduğunu diğerlerinden daha hızlı fark etti ve yukarı ile aşağı bakmanın, arkadakini görmenin iyi bir fikir olduğunu anladı.
Rappak, sanal gerçekliğin konser deneyimini zenginleştirdiğini söylüyor:
"Konseri heyecanlı kılan her şey var ancak daha yoğun bir şekilde. Renkler var, mekan, aroma, ritim duygusu var. Eğer bir performans izliyorsanız ve onu severseniz sizi dönüştürür. Sanal gerçeklikle bu daha da katlanarak büyüyor."
Rappak sanal gerçeklik ve müzik konusunda öncü olabilir ancak bazı performans odaklı olmayan kullanımlar daha eskiye dayanıyor.
Oxford Üniversitesi'nden Profesör Daniel Freeman, sanal gerçekliğin kaygı bozukluklarını gidermede kullanılmasının 1990'lara dayandığını söylüyor:
"Sanal gerçeklik bazı akıl hastalıklarını ve fobileri tedavi etmede devrim yaratabilir.
"Pek çok sorun çevremizle bağlantılı, örneğin kapalı mekan korkusu. Sanal gerçeklikle insanları onları rahatsız eden fiziki duruma sokabiliyoruz. Daha sonra bu korkularının üstesinden gelebilmeleri için onları en doğru şekilde yönlendiriyoruz."
Profesör Freeman sanal gerçekliğin insanların yükseklik korkusu ve hatta depresyonla mücadele etmesine yardımcı olabilme potansiyeline sahip olduğunu söylüyor.
"Terapistler sanal gerçekliği klostrofobi hastalarını tedavi etmek için kullanıyorlar" diyen Freeman sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Bir (sanal gerçeklik) gözlüğü ile hastaların gerilim seviyesini ölçmek için asansörü kalabalıklaştırabiliriz. Oxford'da terapistin bile orada olmasını gerektirmeyecek bir program üzerinde çalışıyoruz. Sanal gerçeklik terapinin faydalarından daha fazla insanın yararlanmasını sağlayabilir.
"Depresyon konusunda, muhtemelen bir terapist tedavisine ek bir yöntem olarak kullanılacaktır. Ancak sanal gerçeklik insanların dünyayla yeniden bağ kurmasına ve ondan etkilenmesine yardımcı olabilir."
Klinik psikoloji sanal gerçekliğe ne kadar hızla adapte oluyorsa, gazeteciler de bir o kadar yavaş kalıyor. BBC'den Zillah Watson, Reuters Gazetecilik Çalışma Enstitüsü adına "Haber için sanal gerçeklik: Yeni gerçeklik mi?" başlıklı bir rapor hazırladı.
Watson, "Reuters Gazetecilik Çalışma Enstitüsü, sanal gerçeklik konusunda bazı zor soruları sormaya niyetliydi: Sanal gerçeklik haber anlamında nasıl paraya çevrilir ve şu an hedef kitle için ne kadar çekici?" diyor:
"Haber merkezlerini esas heyecanlandıran Kasım 2015'te New York Times'ın sanal gerçeklik işine gireceğini açıklaması ve bununla ilgili uygulama yayınlaması oldu.
"Gazete, hikayeleri anlatmak için yeni ve heyecan verici yollar keşfetmek istedi. Sanal gerçeklik gazetecilik hakkında sizi tamamen farklı düşünmeye itiyor, ki bu da iyi bir şey olmalı - ancak bunun pratiğe geçirilmesi ise çok karmaşık."
Watson sanal gerçeklikle ne kastedildiğine ilişkin bile sorunlar olduğunu söylüyor:
"Sanal gerçeklik bu aşamada takip edilebilen bir gözlük takmayı gerektiriyor ve etrafa baktığınızda gördüğünüz manzara gerçek zamana dönüştürülüyor ve orada olduğunuzu hissediyorsunuz.
"Şimdilik habercilikte sanal gerçeklik olarak adlandırılan aslında çoğunlukla insanların bilgisayarlarının ya da telefonlarının ekranlarında izlediği 360 derecelik videolar. Haber izleyenler gözlük takmak istemiyorlar. Dolayısıyla bu bir sorun ama teknoloji gelişecek.
"Sanal gerçeklik geleneksel olarak bir muhabir aracılığıyla iletilen televizyon haberciliği için zorlu bir iş. Ancak eğer bir editör bir yerdeki mültecileri dinlemek isterse, bu sanal gerçeklik için de yürüyebilir hatta daha da iyisi, mülteciler kendi hikayelerini anlatabilirler."
Watson, "Sanal gerçeklik bebek adımlarıyla ilerliyor ve kamunun ne istediği konusunda kimse emin değil" diyor.