Kuzey Suriye’de ertelenen seçim hazırlığı tam gaz sürerken Ankara’nın ikinci kez “müsaade etmeyiz” açıklaması yapması gözleri yeniden bölgeye çevirdi. PYD Eş Başkanı Salih Müslim’in, “Seçimler zamanında yapılacak” açıklaması sonrası Kuzey Irak’ta konuşlu TSK güçleri takviye edilirken Türkiye ve Suriye heyetlerinin Lazkiye’nin Himeymim askeri Üssü’nda biraraya geldiği iddia edildi. İddia Şam yönetimi tarafından yalanlandı.
Suriye’nin kuzeydoğu kesiminde denetimi elegeçirdikten sonra özerk bir yönetim kuran PYD, kanton olarak tanımlanan yedi ayrı bölgede yapacağı yerel yönetimler seçimini Türkiye’nin tepkisi sonrası ABD’nin talebi ile Ağustos ayına ertelemişti.
Seçimlerin ertelenmesi sonrası Ankara’nın Şam yönetimi ile doğrudan görüşmek için harekete geçtiği, alt düzeyde ön görüşmeler yapıldığı ancak sonuç alınamadığı öne sürülmüştü. İki ülkeyi uzlaştırmak ve ilişkileri yeniden tesis etmek için Irak Başbakanı Muhammed el Sudani’nin yakın zamanda girişim başlatması kulisleri hareketlendirdi.
"Tutumda değişiklik yok"
Son olarak Türkiye ile Şam rejjimi arasında Rusya’nın kullandığı Lazkiye’ye bağlı Himeymim Askeri Üssü’nde bir görüşme gerçekleştiği iddia edildi.
Ancak iddia Suriye rejimi denetimindeki El-Vatan gazetesi tarafından yalanlandı. El-Vatan gazetesi, diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde, söz konusu iddianın Türkiye’de bazı gazetelerde yayınlandığını kaydetti.
Yakınlaşma koşulları
Haberde Ankara ile yakınlaşmanın koşulları arasında Türkiye’nin Suriye topraklarından çekilmesi, İdlib ve Afrin’i kontrol eden Heyet Tahrir Şam (Nusra Cephesi) dahil ülkenin kuzeydoğu bölgelerine yayılmış silahlı grupların açıkça “terörist” olarak tanımlanması gibi talepler yer alıyor.
İki ülke yönetimleri arasında yakınlaşmanın yeniden sağlanmasına yönelik Suudi Arabistan, Rusya ve Çin'in desteğiyle yakın zamanda Bağdat'ın bu çerçevede harekete geçtiği ifade ediliyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Ağustos 2023'te yaptığı açıklamalarda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşme ihtimali konusunda, "Önkoşulsuz toplantı gündemsiz demektir, gündemsiz toplantı hazırlıksız demektir, hazırlıksız sonuçsuz demektir” ifadeleri kamuoyuna yansımıştı.
Suriye Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Faysal Mikdad ise geçtiğimiz hafta Şam’ı ziyaret eden İran Dışişleri Bakan Vekili Ali Bakiri Kani ile düzenlediği basın toplantısında, "Türkiye’nin Suriye topraklarından çekileceğini açıkça açıklamaması halinde ilişkilerin normale dönmeyeceğini yineliyorum’’ demişti.
"Seçimleri yapacağız"
Ankara ile Şam arasında yeni bir diyalog kapısı aralanmaya çalışılırken PYD Eşbaşkanı Salih Müslim’in ertelenen Kuzey Doğu Suriye yerel seçimlerine yönelik yeni bir açıklama yapması bölgede tansiyonu yeniden arttırdı.
Suudi Arabistan'da yayımlanan Şarkul Avsat gazetesine konuşan Müslim, Özerk Yönetim'in yerel seçimleri ağustos ayında yapma konusunda kararlı olduğunu söyledi. ABD yönetiminin seçimlerin yapılmasına taraftar olmadığını ifade eden Müslim, şöyle konuştu:
"30 Mayıs'ta yapılması planlanan seçimler Yüksek Seçim Komisyonu'nun lojistik sorunları nedeniyle 11 Haziran 2024'e ertelendi. Daha sonra bazı partilerin isteği üzerine ağustos ayına ertelendi. Seçimlerin ertelenmesinin nedeni Amerika'nın baskısı ve Türkiye'den gelen tehditlerin artması değil. Bu seçimleri yapacağız.
Karar Yüksek Seçim Kurulu'nun ve siyasi partilerin yetkisinde. Bu seçimlerin belirlenen günde yapılması gerekmektedir. Amerika bize 'Bu adımı atmakta acele ediyorsunuz' dedi. Türkiye'nin tehditleri seçimlerden dolayı değil, 8 yıldır bu tehditler sürüyor. Yani 2016'dan beri tehditler var, Türkiye'nin bahaneye ihtiyacı yok. Türkiye, Suriye'nin her yerini hedef alıyor."
"Müsade etmemiz söz konusu olmayacaktır"
Müslim’in seçimlerin mutlaka yapılacağına yönelik açıklaması AK Parti’nin MYK toplantısında da gündeme geldi. Toplantı sonrası konuya dikkat çeken Çelik, “Suriye PKK’si olan PYD unsurlarının seçim gerçekleştirme çabaları vardı. Hâlâ çeşitli arayışlar olduğunu görüyoruz. Bunlara karşı sert tutumumuzu tekrar ifade etmek isterim” dedi.
Çelik, şöyle devam etti: "Burada seçim faaliyeti PKK’nın güdümündeki seçim faaliyeti esasında teröristan kurulması anlamına gelir. Bu bir seçim de değildir zaten. Orada bir teröristan meydana getirmek için bir yöntemin istismar edilmesi demektir. Bu aynı zamanda Suriye’nin milli güvenliğini tehdit edecek bir gelişmedir, buna aynı şekilde cevap verilecektir.
BM Güvenlik Konseyi’nin kararına atıf yapılarak burada herhangi şekilde doğru, adil, şeffaf bir seçimin gerçekleşmeyeceği ifade edilmesi bizce doğrudur. Burnumuzun dibinde geçmişte yaşanan acıları yaşatacak gelişmelere müsaade etmemiz söz konusu olmayacaktır."
İki kez ertelendi
Kuzey Doğu Suriye Yüksek Seçim Komiserliği, 30 Mayıs’ta yapılması planlanan yerel seçimleri eksikliklerin tamamlanması nedeniyle 11 Haziran’a erteledi. Komiserlikten yapılan açıklamada, “Seçimlerin 30 Mayıs'ta yapılması kararlaştırılmıştı ancak çalışmalarımız sırasında; Kuzey ve Doğu Suriye’de belediye seçim hazırlıkları için belirlenen sürenin yeterli olmadığı görüldü" denilmişti.
Ankara’nın baskısı ABD yönetiminin uyarısı sonrası seçimlerin Ağustos ayına ertelendiği açıklandı ancak gün belirtilmedi. ABD Dışişleri Sözcüsünün “Suriye'nin kuzey ve doğu bölgelerinde seçim koşullarının bulunmadığı" ifadesinin de ertelenme nedenleri arasında olduğu kaydedildi.
ENKS boykot ediyor
PYD’nin kontrolü altındaki bölgelerde daha önce iki kez belediye seçimleri yapıldığına dikkat çeken siyasi gözlemciler yapılacak yeni seçimler için Afrin-Şehba, Minbic, Fırat, Cezire, Tabka, Rakka ve Deyrezor’da seçim komisyonlarının kapsamlı çalışma sürdürdüğü bildirdi.
Bölgede yaşayan sığınmacıların da oy kullanacağı açıklanan seçimi Kuzey Irak Kürt Yönetimi eski Başkanı Mesut Barzani paralelinde faaliyet sürdüren, çok sayıda parti ve grubu içinde barındıran Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ise boykot edeceğini açıklamıştı.
Planlamaya göre 3 milyondan fazla seçmeni bulunan bölgede seçimler sonrası her belediyenin farklı konseyleri oluşturulacak. Her seçim bölgesinde bir belediyeler birliği kurulacak ve bu birlik içerisinde tüm belediyeler temsil edilecek. İki yılda bir yapılacağı açıklanan seçimlerle belediye meclis üyeleri ile eş başkanlar seçilecek.
Daha önce iki kez seçim yapılmış
Kaynakların aktardığına göre bölgede bugüne kadar iki kez belediye seçimleri yapıldı. İlk belediye seçimleri 2015 yılında, ikinci seçimler ise 2017 yılında gerçekleştirildi. Yeni idari düzenlemeye göre Özerk Yönetim’in yetki alanına giren alanlar yedi ana bölge, altı büyük şehir, 40 ilçe ve 105 kasabadan oluşuyor. Eş başkanlardan biri Kürt, diğeri diğeri Arap, Türkmen veya Hristiyan olacak.
Kuzey Irak’ta hareketlilik
Kuzey Doğu Suriye’deki gelişmeleri yakından izleyen Ankara, seçimlerin iptal edilmesine yönelik ABD ve Rusya ile diplomatik girişimlerini en üst düzeye çıkarırken Kuzey Irak topraklarındaki askeri birlikler takviye ediliyor.
Bölgeden gelen görüntülerde ZAP ve Metina’yı da içine alan Amediye bölgesine kapsamlı askeri güç kaydrılması dikkat çekti. Çok sayıda askeri araç, bölgedeki karayolunda uzun kuyruk oluşturdu.
Dohuk’un Amediye ilçesi ve çevresine güç konuşlandırmaya devam eden TSK’nın, örgüte yönelik kapsamlı harekata hazırlandığı ileri sürülüyor. Bu kapsamda örgütün Zap ve Metina dağlarında belirlenen noktaları belirli aralıklarla vuruluyor.