İki günlük NATO Zirvesi'ne hazırlık için İngiltere'de bulunan üst düzey diplomatlar, bu zirvenin tarihi bir zirve olarak anılacağı görüşünde birleşiyor. Tarihi çünkü NATO, Ukrayna krizi ve Rusya ile giderek artan kutuplaşma nedeniyle, öncelikleri konusunda bütünüyle bir değişiklik yapmayı hedefliyor.
Geçen 13 yıl içinde NATO, özellikle Afganistan misyonu ile ittifak bölgesi dışında kriz yönetimine odaklanmıştı. Şimdi tekrar Avrupa topraklarının savunulması söz konusu. 2014 yılı sonunda NATO'nun Afganistan misyonu sadece küçük bir eğitim misyonuyla sınırlı olacak. NATO'ya bağlı Müttefik Güçler Avrupa Yüksek Komutanlığı'nın başında bulunan General Philip Breedlove, şu bilgiyi verdi: "NATO'nun bir sonraki evresine hazırlanıyoruz. Yurt dışı misyonunda bulunan bir birlikten her zaman hazır bir birliğe dönüşeceğiz. Konuşlanmış birlikleri eve getiriyoruz. Böylece paradan da tasarruf ediyoruz ve bu parayı insanları bir araya getirmek için daha iyi bir eğitme yatırıyoruz.“
NATO devlet ve hükümet başkanları, İngiltere'de, reaksiyon kuvvetlerinin güçlendirilmesi ve Baltık devletleri ile Polonya'da silah ve teçhizat deposu açılması konularını karara bağlayacak. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, ayrıca öncü birliklerin oluşturulacağını söyledi: "Reaksiyon kuvvetlerimiz içinde çok kısa sürede harekete geçirilebilecek bir öncü birlik geliştirmek istiyoruz. Bu birlikler, çok ağır bir yükle yolculuk etmeyecek ancak gerektiğinde sert bir şekilde saldırabilecek.“
Öncü birliğin bir kaç yüz askerden oluşacağı ve iki üç gün içinde harekete geçebileceği bildirildi. Bu askerler dönüşümlü olarak üye ülkelerden gelecek.
Baltık ülkeleri ve Polonya, NATO'nun topraklarında sürekli asker bulundurmasını talep etmişti. Estonya Devlet Başkanı Thomas Hendrik Ilves, salı günkü açıklamasında doğudaki üyeler sürekli bir NATO üssüne sahip olmadığı takdirde “iki sınıflı bir NATO” konusunda uyarıda bulundu.
Batılı ülkeler ise bu talepleri reddediyor. Rasmussen, NATO'nun Rusya ve İttifak arasındaki prensip anlaşmasına riayet edeceğini söyledi. NATO, 1997 yılında tek taraflı yaptığı açıklamada, eski Varşova Paktı üye ülkelerinde kalıcı birlikler konuşlandırmayacağını duyurmuştu.
NATO'ya eleştiri
2010 yılında Lizbon'da düzenlenen NATO Zirvesi'ne Rusya Devlet Başkanı da katılmıştı. O dönem NATO-Rusya Konseyi kapsamında en üst seviyede görüşmeler düzenlenmişti. Rus Devlet Başkanı son zirveye davet edilmedi. Rasmussen, bir gazetecinin "Rusların bu karardan dolayı şaşırmış olup olmadığı" sorusuna gülerek "Hayır, hiç sanmıyorum" yanıtını vermişti. Eski NATO Generali Harad Kujat, Rusya ile ilişkilerin en dip noktaya geldiği eleştirisinde bulundu ve NATO'yu büyük hatalar yapmakla suçladı.
Kujat, "NATO-Rusya Konseyi aslında çatışmanın önlenmesi ve krizin üstesinden gelinmesi konusunda çok etkili bir araç. Ne yazık ki bu çok etkili enstrüman NATO tarafından hiç kullanılmadı. Durumun sakinleşmesi ve durumun istikrara kavuşmasına katkıda bulunabilirdi" şeklinde konuştu.
Zirvede mali konular da tartışılacak. ABD, yıllardır Avrupa ülkelerinin birkaç istisna dışında savunmaya çok az para harcamasından şikâyetçi. Harcamalar kısılıyor, Avrupa orduları silahsızlandırılıp yeniden yapılandırılıyor.