Afganistan’da uzun yıllar Sovyet birliklerine karşı mücadele verdikten sonra Taliban’ın iktidarı ele geçirmesiyle 1997-2001 arasında Türkiye’ye kaçan 54 yaşındaki Özbek General Raşid Dostum’a bir kez daha Ankara’dan yardım eli uzatıldı.
Kabil’deki evinde hapis tutulan generalin Türkiye’ye getirilmesi için özel bir operasyon düzenlendi. Afgan ordusunun Genelkurmay Başkanlığını da yürüten Dostum, Afganistan’da muhalefetin en sert isimlerinden biri olarak tanınıyor.
Aslında 2004 yılındaki devlet başkanlığı seçiminde aday olan ve oyların yüzde 10’unu alan Dostum’un o dönemde arası Hamid Karzai ile çok iyiydi. Öyle ki Karzai tarafından Genelkurmay Başkanı olarak görevlendirildi. Fakat geçtiğimiz şubat ayında işler tersine döndü.
Başkanlık seçimlerinde Dostum’un danışmanlığını da yapan Türkmen Birliği’nin lideri Ekber Bey, 50 silahlı adamın saldırısına uğradı. Saldırının arkasında Özbek General’in adamlarının olduğu iddia edildi. Hakkında adam kaçırma, işkence, saldırı ve haneye tecavüz suçlamalarıyla soruşturma açılan Dostum görevinden alındı.
Polis evini kuşattı
Savcılık ayrıca Dostum’un dava sonuçlanana kadar ev hapsinde tutulmasına karar verdi. Ülkede Özbekler’in yaşadığı kuzey bölgelerinde büyük etkisi olan general ise soruşturmanın bir komplo olduğunu ve hükümetin ayağını kaydırmaya çalıştığını ileri sürdü.
Raşid Dostum Karzai ile...
Karzai yönetimini rütbelerinin iade edilmemesi halinde kuzey bölgelerinde isyan çıkarmakla da tehdit etti. Bu tehdidin ardından Dostum’un evine Afgan ordusunun ve polisinin bir baskın
düzenleyeceği ve generalin evinden alınarak hapse atılacağı söylentileri ayyuka çıktı. Hemen Özbek generale bağlı güçler tarafından Dostum’un evi koruma altına alındı. Afgan hükümeti Dostum için tutuklama emri çıkardıktan sonra polis evi kuşattı.
Sürgün’ü kabul etti
Ancak ulusal birlik hükümeti içindeki etkili Afgan bakanlar Üstad Rabbani ve Marshal Fehim’in karşı çıkmasıyla kuşatma kaldırıldı. Bu arada Karzai ile Dostum arasında da gizli pazarlıklar yapılmaya başlandı. Afgan medyasında çıkan iddialara göre Dostum, Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai’yle anlaşarak, hakkındaki soruşturmanın sona ermesi karşılığında ülkeyi terk etmeyi ve Türkiye’ye sürgüne gitmeyi kabul etti. Karzai, teklifin kabul edilmemesi durumunda ordunun generalin üzerine gidebileceği tehdidini de Dostum’a iletti.
Babacan talimat verdi
Ve anlaşmanın sağlanmasının ardından önceki gün öğleden sonra Dostum’u almak üzere Türk Dışişleri Bakanı Ali Babacan’ın talimatı doğrultusunda Ankara’dan kaldırılan özel bir uçak Kâbil’e indi. Dostum bu uçağa bindirilerek Afganistan’dan Türkiye’ye ailesinin yanına getirildi.
Dışişleri: Türkiye'de ev hapsinde değil
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Burak Özügergin, ise Dostum hakkında Afganistan'da devam eden bir yargı süreci olmadığını vurguladı ve Dostum'un Türkiye'de ev hapsinde bulunmadığını belirtti.
General Dostum'un halen eşi ve çocuklarının yaşadığı evde, ailesiyle birlikte olduğunu ifade eden Özügergin, "General Dostum Afganistan'daki Türk soylu toplumun onursal lideridir. Türkiye'de bazı temasları olabilir" dedi. Özügergin, Dostum'un Türkiye'ye ne şekilde ve ne zaman geldiğine ilişkin ise yorum yapmadı.
'Bayramdan sonra dönecek'
Bu arada, Dostum'un partisi olan Cümbüş Partisinin icra yürütme kurulu üyesi Enver Sedat da, Dostum'un Türkiye'ye gittiğini doğrulayarak, ziyaretin Dışişleri Bakanlığının davetiyle düzenlendiğini öne sürdü.
"Herhangi bir sürgün durumunun" söz konusu olmadığını vurgulayan Sedat, "Biz Afganistan'daki en büyük partilerden biriyiz. Bu çerçevede Dostum'un sürgünü söz konusu olamaz" dedi.
Sedat, Dostum'un bayramda ailesini ziyaret ettikten sonra, bayram sonrası Afganistan'a döneceğini belirtirken, Özbek generalin daha önce de davet üzerine Türkiye'yi ziyaret ettiğini sözlerine ekledi.
Çetin: Geleceğini duymuştum
NATO’un üst düzey sivil yetkilisi olarak Kabil’de bir dönem görev yapan eski Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, “General Dostum’un Türkiye’ye geleceğini duymuştum. Ama geldi mi bilmiyorum. Ben görüşmedim” dedi. Dostum’a uygulanan ev hapsinin sona erdiğini ve bu sorunun çözüldüğünü aktaran Çetin, “Bu sadece bir ziyaret mi, yoksa Türkiye’ye kalıcı olarak mı geldi?” sorumuza “Kalıcı olacağını zannetmiyorum. Ama önce görüşmem gerekir” karşılığını verdi.
Önce Sovyetlere sonra da Taliban’a karşı savaştı
Afganistan’da onlarca yıldır devam eden savaşlarda en acımasız savaş ağalarından biri olarak sivrilen Raşid Dostum, Afganistan’ın kuzeyindeki Özbek Türklerinin liderlerinden. Afgan Ordusu’na 1978‘de katıldı ve 1980’li yıllarda Sovyetlere karşı çarpıştı. Sovyetlerin ülkeyi terk etmesinden sonra bir müddet Afgan hükümeti saflarında kaldı, 1997’ye kadar da Taliban’la savaştı.
Oğlunun adı Mustafa Kemal
9 çocuklu Dostum, oğullarından birinin adını Mustafa Kemal koyacak kadar Türkiye hayranıydı. 90’lı yılların başında dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile de yakın ilişkiler içindeydi. Hatta Özal, kullandığı makam arabasını Dostum’a hediye etti.
Bir ara GATA’da da tedavi oldan Dostum’un Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndan emekli binbaşı ve MİT mensubu Kaşif Kozinoğlu ile de ilişkisi vardı. Taliban ülkenin kontrolünü ele geçirdiğinde Türkiye ile yakın ilişkisi onu kurtardı. Ailesiyle Ankara’ya kaçtı. 2001’de Afganistan’a dönerek Kuzey Güçleri ile Taliban rejiminin devrilmesinde etkili olan Özbek General, Mart 2005’te Karzai tarafından Amerikan ordusu kontrolündeki Afgan ordusunun genelkurmay başkanlığına getirildi. Ancak sembolik bir pozisyon olan bu görevinde Karzai ile ters düştü. Artık ailesiyle Türkiye’de... (Vatan)