Mourad 22 yaşında. Köln'de bulunan 180 Derece Dönüş (180-Grad-Wende) İnsiyatifi'ne uğradığında başından geçenleri anlatıyor. Mourad, özellikle Köln İş ve İşçi Bulma Kurumu'nda ve bazı iş görüşmelerinde yaşadıklarını anlatırken kendine olan güveni sarsılmış gibi duruyor.
"Bir şekilde tüm kapılar yüzüme kapandı, hiçbir çözüm bulamadım" diyen Mourad, yaşamış olduğu bu geleceği görememe durumunu kötüye kullanan insanlar olduğunu söylüyor. Mourad sözlerini "Öyle bir durumdayken insan karşısına çıkan insanların iyi mi, kötü mü olduğunu sağlıklı değerlendiremiyor” şeklinde sürdürüyor.
Girişimin direktörü 30 yaşındaki sosyal bilimci Mimoun Berrissoun. Berrissoun, projenin hayata geçirildiği 2012 yılından beri yüzlerce gencin benzer durumları yaşadığını söylüyor. Gençleri radikalliğe itenin tam da bu tip durumlar olduğu görüşünde. Berrissoun "Hayatlarında ilerleyemediklerini fark ettiklerinde yanlış bir yola sapıyorlar” diyor. Berrissoun, bu gençlerin okulda arkadaş edinemedikleri, işşiz kaldıkları ya da toplu konut bölgelerinde çürüdüklerini söylüyor.
Kendi deneyimlerine dayanıyor
Berrissoun, genç göçmenlerin yaşadığı sorunları anlatırken çoğunlukla "biz” diyerek konuşuyor. İş arkadaşları ve ekibe yardımcı olan çok sayıdaki gönüllüler gençlerle eşit seviyeden iletişim kuruyor. 180 Derece Dönüş Projesi okul öğrencilerinden, stajyerlerden ve futbol takımı, camiler ve gençlik merkezlerindeki çevrelerinde potansiyel olarak tehlikeli olan gençlerle aynı ortamda bulunan farklı ülkelerin vatandaşı olan genç insandan oluşan bir ağa sahip.
Bu sebeple hedef grupları olan gençlerin yaşadıkları problemlere, onların yaşam tarzına ve dillerine de aşina olduğuklarının altını çiziyor Berrissoun. Berrissoun "Bu durum sizi otantik yapıyor” diyor.
Projeye katılanlar çevrelerindeki diğer insanların radikalleştiklerine dair işaretlere ilişkin eğitimden geçiyorlar. Kişi şiddet içerikli video izliyor mu? Başka bir dil kullanıyor mu? Uyuşturucu madde kullanıyor mu? Bu konularda katılımcı yakınındaki insanda bu konularda bir değişiklik olduğu sonucuna varıyorsa, buna dayanarak fazla vakit geçmeden müdahalede bulunabilir.
Sistem içerisinde çöküş?
Berrissoun'un "Özgeçmiş günleri” dediği günlerde Harun gibi gençler 180 Derece Dönüş'ün faaliyet gösterdiği büroya gelip iş başvuruları konusunda yardım alıyorlar. Bu, yürütülen önleyici çalışmalardam biri. İnisiyatifin direktörü, gençlerin bu konularda devletten de yardım olabileceklerini söylüyor. Ancak ona göre burada asıl soru devletin sunmuş olduğu yardım programlarının bu gençlere ulaşıp ulaşamadığı. Mourad da kendinin çoğu zaman anlaşılamadığını düşünüyor. Berrissoun "Eskiden insanlar çoğunlukla 'o, Türkler' ya da 'şu, Faslılar' diyerek konuşuyordu, bugün 'şu, Müslümanlar' deniyor" dedi. "Toplumda bir grup hakkında yürütülen tartışma o gruba özellikle de o burada doğup büyümüş grubun gençlerine dokunmadan geçmiyor” diyor. Eğer gençler topluma sırtlarını dönüyorlarsa bu çoğunlukla tepkisel bir reaksiyon olduğunu ifade eden Berrisoun, "böyle durumlarda radikal grupların 'sen bizdensin' mesajını iletmesi çok kolay oluyor" şeklinde konuşuyor.
Selefi grupların kıskacında
Akşamüstü Berrissoun gönüllü olarak yardım eden kişilerden biriyle bir araya geiyor. Gönüllünün açıkladıklarına göre gençlerden bir tanesi Selefi grupların içine kaymış durumda. Konu oldukça hassas olduğu için isim vermekten kaçınıyorlar. Berrissoun ve gönüllü çalışan, konusu geçen gencin bilgi almak için dinlediği radyo kanalını dinliyorlar. Söz konusu radyoda konuşan iki kişi doğrudan Suudi Arabistan'dan gelmiş. Berrissoun, konuşma içerik olarak dini ve muhafazar bir tonda ama açıkça şiddete çağrı bulunmuyor, diyor. Radyoda konuşma yapanlar IŞİD'e mesafeli.
"Bu küçük bir kötü durum” diyor Berrissoun. Yine de 180 Derece Dönüş'ün çalışanları genç ile bağlantıda kalmaya çalışacak. Onun bir konuşma grubuna katılmasını sağlamaya çalışacaklar. Böylece bu genci kendisiyle ortak dili konuşan, kendisi gibi giyinen insanlardan oluşan ve alternatif bir yaşam yolu keşfetmiş olan gençlerden oluşan bir gruba entegre etmek istiyorlar.
180 Derece Dönüş grubu gönüllü çalışacak kişilere ihtiyaç duyuyor. İnisiyatif sadece birkaç çalışanı sözleşme ile çalıştırabilecek kaynaklara sahip. "Yeterli kaynaklarımız olursa, daha fazlasını da yapabiliriz” diyor Berrissoun. Tüm Kuzey Ren Vestfalya eyaletini kapsayan bir ağ hakkında bilgi veriyor. Bonn ve Leverkusen gibi şehirlerde proje çoktan uygulamaya geçirilmiş. Birleşmiş Milletler'in eski genel sekreteri Kofi Annan da projenin destekçileri arasında bulunuyor. Kofi Annan'ın dahil olduğu vakıf 180 Derece Dönüş'ün çalışmalarını destekliyor ve kamusal alanda daha tanınır hale gelmeleri için çalışmalar yürütüyor.
Sosyal bilimci Berrisoun geleceğe yönelik umut dolu ve motivasyonu yüksek. Yine de daha çok ortak hareket edilmesini diliyor. Müslümanlar teröre ve radikalliğe karşı kesin bir tavır takınmalılar diyor. Öte yandan Alman toplumundan dışlayıcılık ile mücadele etmesini talep ediyor.
22 yaşındaki Mourad Köln'de bulunan bu insiyatifin yardımları sonucunda artık kendini daha iyi hissediyor. Kendini ileride başlayacağı öğrenimine hazırlayan bir staj yapıyor. "Mutluyum” diyor. Mutlu da gözüküyor. Şimdi 180 Derecelik Değişim'in kendisine yapmış olduğu yardımı başka insanlara da ulaştırabilmek için onlarla birlikte gönüllü olarak çalışıyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Nina Niebergall