Juna Moon
BBC Korece Servisi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bugün uzun süredir merakla beklenen gezisini gerçekleştirerek Kuzey Kore'ye gidecek. Kremlin, aylar süren spekülasyonlar sonrası iki gün sürecek ziyareti doğruladı.
Putin 24 yıl sonra ilk kez Kuzey Kore'nin başkenti Pyongyang'a ayak basacak. Rusya lideri Kuzey Kore'yi daha önce en son 2000'de ziyaret ettiğinde, Kuzey Kore'yi mevcut lider Kim Jong Un'un babası Kim Jong Il yönetiyordu.
Putin, Kim Jong Un'la son olarak Eylül ayında Rusya'nın Vladivostok kentinde görüştü ve Kuzey Kore liderinin davetini kabul etti.
İki lider arasında daha önce yapılan görüşmeler, Rusya-Kuzey Kore ilişkilerinin çerçevesini çizmeye yönelikti.
Putin'in Kuzey Kore ziyareti ise ilişkilerde ne çapta ilerleme sağlandığının gösterilmesi açısından önemli olacak.
Putin-Kim zirvesi küresel düzeyde dikkat çekiyor. Bunun nedeni, iki liderin görüşmesinde, Rusya ve Kuzey Kore arasındaki askeri işbirliği düzeyi konusunda yeni bir mutabakata varılabilecek olması.
İki ülkenin kültür, tarım, ekonomi, turizm gibi sektörlerde de ilişkilerini güçlendirmesi bekleniyor.
Göz önünde bulundurulması gereken bir diğer nokta da, Putin'in, Kuzey Kore'nin ileri düzeydeki silah ve nükleer programlarıyla ilgili olarak neler söyleyeceği.
Güney Kore'de Kuzey Kore Çalışmaları Üniversitesi'nden Dr Kim Dong-yup, zirvenin muhtemelen, gerçek sonuçlara yol açacak derin tartışmaların yapılacağı bir forumun ötesine geçeceğini söylüyor.
Rusya'nın Güney Kore ile ilişkileri yeniden tesis etme ihtiyacı göz önünde bulundurulduğunda, Kuzey Kore ile ilişkileri provokatif bir işbirliği şeklinde sürdürmesi pek olası değil.
Askeri ilişkiler: Rusya'nın silahlara, Kuzey Kore'nin teknolojiye ihtiyacı var
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali yaklaşık 2,5 yıldır sürüyor. Kuzey Kore ve Rusya bu süreçte askeri teçhizatta giderek birbirlerine daha fazla bağımlı hale geldi.
Kore Üniversitesi'nde Birleşme ve Diplomasi Bölümü'nden Profesör Dr Nam Sung-wook, Putin-Kim görüşmesinde önemli bir gündem maddesinin de, "Ne kadar Kuzey Kore yapımı silahın daha Rusya'ya gönderilmesi" olacağını söylüyor.
Dr Nam Sung-wook, görüşmelerde konvansiyonel silahları içeren kısa vadeli anlaşmaların da ötesine geçilebileceğine inanıyor. Rusya ve Kuzey Kore, daha yakın askeri işbirliği yapılmasında anlaşabilir, anlaşma ortak silah sistemleri geliştirilmesini de kapsayabilir.
Kuzey Kore'nin, Rusya'ya silah tedariği karşılığında, gıda ve yakıttan fazlasını talep etmesi bekleniyor.
Dr Nam'a göre Kuzey Kore, Mayıs ayında başarısızlıkla sonuçlanan askeri keşif uydusu fırlatma denemesi sonrası Rusya'dan, havacılık teknolojisinde teknik destek isteyebilir.
Bir uzay teknolojisi merkezi olarak Rusya'nın yardımı, Kuzey Kore'nin daha fazla uyduyu başarılı şekilde fırlatabilmesi için hayati önem taşıyor.
Kuzey Kore'nin ayrıca keşif uydularının çözünürlüğünü iyileştirmek ve nükleer denizaltılar geliştirmek için Rusya'dan destek istemesi bekleniyor.
Dr Nam, nükleer silahlarla ilgili herhangi bir görüşmenin kamuoyuna duyurulmasının mümkün olmadığına inanıyor.
Putin, Batılı ülkelerin silahlarının Ukrayna'da kullanılması ve Rusya anakarasını tehdit etmesi konusunda hassas. Daha önce bu durumda Rusya'nın gerekirse nükleer silahlarını kullanabileceğinin sinyalini verdi.
Ancak Dr Nam, Rusya ve Kuzey Kore'nin, Kore Yarımadası ve Kuzeydoğu Asya'da nükleer teknoloji bağlantılı işbirliğine veya nükleer silah paylaşımına gitmeleri halinde, komşu ülkelerin ve ABD gibi ülkelerin buna sert tepki göstereceğini söylüyor.
Dolayısıyla bu konuların Putin-Kim zirvesinde gündeme gelmesi pek mümkün görünmüyor.
Ekonomik ilişkiler: Rusya işgücü, Kuzey Kore döviz istiyor
Rusya ve Kuzey Kore muhtemelen ekonomik işbirliğini artırmayı da tartışacak.
Dong-A Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Diplomasi Bölümü'nden Profesör Dr Kang Dong-wan, Kuzey Kore'nin halen Rusya'dan en çok "işçilerin döviz gelirine" ihtiyaç duyduğunu söylüyor. Bu da Kuzey Kore'nin Rusya'ya daha fazla işçi göndermesi ihtimalini artırıyor.
Rusya'nın ise bunun karşılığında, savaşta yıkılan binaların yeniden inşası ve hasar alan altyapının yeniden tesisi ile ekonomisini canlandırmak için işgücüne ihtiyacı var.
Dr Kang, Putin ve Kim'in, Kuzey Kore'den göçmen işçilerin Rusya'ya getirilmesini tartışabileceklerini söylüyor.
Rusya, Ukrayna'daki savaştan sonra askerlerin seferber edilmesi ve gençlerin yurt dışına kaçışı nedeniyle ciddi bir işgücü sıkıntısıyla karşı karşıya.
Ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Kuzey Kore'ye yönelik yaptırımları, bu ülkeden işçilerin yurt dışında çalışmasını yasaklıyor ve tüm Kuzey Koreli işçilerin 22 Aralık 2019'a kadar ülkelerine geri gönderilmesini zorunlu kılıyordu.
Bu nedenle, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olan Rusya'nın Kuzey Koreli işçileri işe alma yönünde resmi adım atması halinde, bunun uluslararası toplumda büyük bir dalgalanmaya yol açması muhtemel. Bu durumda tüm gözler, Rusya ve Kuzey Kore'nin uluslararası tepkiler ve diplomatik baskılar karşısında ekonomik işbirliğini nasıl yönlendireceği üzerinde olacak.
Kültürel değişim: Kuzey Kore'ye turistik gezilerde patlama mı yaşanıyor?
Rusya, Covid-19 salgını nedeniyle Şubat 2020'de askıya alınan Kuzey Kore'ye yönelik turlara yeniden başladı.
Kuzey Kore ve Rusya arasındaki yolcu treni seferleri de yaklaşık 4 yıl aradan sonra ez 6 Haziran'da yeniden başladı.
Bu yıl Şubat-Mayıs döneminde 400'den fazla Rus turist Kuzey Kore'ye seyahat etti.
Rus seyahat acentesi Vostok Intur, internet sitesinde 750 dolara Kuzey Kore'ye 4-5 gecelik turlar satıyor.
Eylül ayına kadar sürecek tur; Paektu Dağı"na ziyareti, Kuzey Kore'nin tarihi yerlerine gezileri, Kore Savaşı'nın yıldönümünü kutlamalarını da kapsıyor.
BBC'ye konuşan Kuzey Kore Çalışmaları Üniversitesi'nden Professor Kim Dong-yup, "Turizm sadece bir döviz kazanma yolu değil. Aynı zamanda doğrudan alışveriş yoluyla insanlar arasında ilişkilerin geliştirilmesinde de önemli bir rol oynuyor" diyor.
Dr Kim Dong-yup'a göre Rusya'dan Kuzey Kore'ye yapılan ziyaretler, iki ülke arasındaki dostane ilişkilerin gelişmesine yardımcı oluyor. Ziyaretlerin artması karşılıklı bağımlılığı artırıyor. Bu da askeri gerilimlerin azaltılmasına katkıda bulunabilir.
Dr Kim, yabancı turistlerin ziyaretlerinin, Kuzey Kore'nin uluslararası toplumda "kapalı ve tehlikeli bir ülke" olan imajını yumuşatmaya yardımcı olduğunu savunuyor.
Bu nedenle Kuzey Kore'de turizmi, ekonomik faydalarının ötesinde, sosyo-kültürel alışverişin ve ülkenin uluslararası imajının iyileştirilmesinin önemli bir aracı olarak görülüyor.
Ancak son dönemde Kuzey Kore'ye turların iptal edildiği bazı vakalar yaşandı. Bazı turistler Kore Yarımadası'nda gerilimin artmasından endişeli.
Rus seyahat acentası Vostok Intur, geçtiğimiz günlerde 31 Mayıs'ta yapılması planlanan 4 günlük Kuzey Kore turunun başvuru eksikliği nedeniyle iptal edildiğini bildirdi.
Kuzey Kore'nin sınırlı turizm altyapısı ve yabancıların serbest dolaşımına yönelik kısıtlamalar da, ülkede turizm sektörünün büyümesini engelliyor.
Profesör Kang, Kuzey Kore-Rusya zirvesinin iki ülke arasında turizm alanında daha fazla işbirliğini yapılmasının ele alınmasına fırsat sağlayabileceğine inanıyor.
Putin’in 24 yıl önceki ziyaretinden farklı olan ne?
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pyongyang'ı ilk kez 2000 yılında ziyaret etmiş ve dönemin Kuzey Kore lideri Kim Jong Il ile görüşmüştü. Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından, Rusya ve Kuzey Kore liderleri arasındaki ilk zirveydi bu.
O dönemde Rusya, uluslararası sahnede yeniden öne çıkmaya çalışıyordu. Kuzey Kore ise 1990'larda yaşadığı ve "Zorlu Yürüyüş" olarak da bilinen kıtlığın ardından dış dünyayla temaslarını artırmayı hedefliyordu.
Vladimir Putin ve Kim Jong Il, ikili işbirliği ve karşılıklı yardımın ana hatlarını çizen, Kuzey Kore füze sorununu ele alan, bir dostluk ve işbirliği anlaşmasının ayrıntılarını içeren Rus-Kore Ortak Deklarasyonu'nu kamuoyuna duyurmuştu.
Anlaşma, askeri işbirliği açısından, iki ülkenin bir saldırı veya tehlike durumunda derhal birbirleriyle temasa geçmesini öngörüyordu.
Uzmanlar, Vladimir Putin-Kim Jong Un zirvesinde, anlaşmanın yenilenebileceğini ve daha resmi bir ittifaka geçilebileceğini şüpheleniyor.
Dr Nam, "Geçmişte Putin'in Kuzey Kore ziyareti, Kuzey Kore'nin askeri provokasyonlarının sınırlı olduğu bir dönemde gerçekleşmişti. Ancak şimdi, Ukrayna'daki savaşın ardından Kuzey Kore ile Rusya arasındaki askeri ilişkiler de arttı" diyor ve ekliyor:
"Zirvenin geçmişe kıyasla çok daha yakın bir işbirliğiyle, neredeyse bir ittifakla sonuçlanması muhtemel."
Dr Nam'a göre, Putin'in son ziyaretten bu yana önemli bir fark da, Kuzey Kore'nin artık nükleer silahlara sahip olması:
"ABD merkezli tek kutuplu sistemin zayıflamasıyla uluslararası düzen yeniden şekillenirken, Rusya ve Kuzey Kore'nin ulusal çıkarlarına hizmet edecek yeni bir işbirliğinin yolları bulmaları bekleniyor.
"Kuzey Kore-Güney Kore hattında son dönemde gerginliğin artması göz önüne alındığında, Kuzey Kore'nin yeni bir diplomatik strateji geliştirmesi mümkün."