Polonya'da Salı günü yürürlüğe giren ve Yüksek Mahkeme hâkimlerinin emeklilik yaşını 70'ten 65'e indiren yasaya ilişkin tartışmalar sürüyor. Mahkeme bünyesindeki 73 hâkimden başkan Malgorzata Gersdorf dâhil 27'sini zorunlu emekliliğe iten yasayı eleştirenler, sağcı hükümeti anayasayı ihlal etmek ve anayasal demokrasiyi yıkmaya çalışmakla suçluyor.
Polonya Anayasa Mahkemesi'nin kontrolünü hâlihazırda elinde bulunduran iktidarki Hukuk ve Adalet Partisi'nin (PiS) tüm özel hukuk ve kamu davalarının nihai temyiz mahkemesi olan ve seçim sonuçlarını da onaylayan Yüksek Mahkeme üzerinde de benzer bir konum elde etmesi muhalefetin tepkisine neden oluyor. Polonya hükümeti ise geçmişte "dokunulmaz hâkimler sınıfı" tarafından kontrol edilen yargı sistemini gerçekleştirdiği reformlarla düzelttiğini savunuyor. Hükümet, hâkimleri yasama ve yürütmenin kontrolü altına alarak mahkemeleri seçmenlere karşı sorumlu hâle getirdiğini belirtiyor.
"Amacım anayasayı korumak"
Yürürlüğe giren son yasayı protesto etmek üzere başkent Varşova'daki Yüksek Mahkeme binasının önünde toplanan binlerce kişi, zorunlu emeklilik kararına rağmen görevine devam etmek için ofisine giden Gersdof ile dayanışma gösterdi. Kendisine destek olmak için toplanan kalabalığa teşekkür eden 65 yaşındaki mahkeme başkanı, anayasaya göre altı yıllık görev süresinin 2020'ye kadar sürdüğünü belirtti.
Polonya anayasasını ve hukukun üstünlüğü ilkesini koruma amacıyla hareket ettiğini söyleyen Gersdorf, "Anayasanın ve anayasa ihlalinin iki ayrı şey olduğunu göstermek istiyorum... Polonya'nın yeniden hukuka kavuşacağına dair umudum hâlen var" dedi.
"Hâkimler görevden alınamaz!" ve "Anayasa!" sloganları atan protestocular ise daha sonra Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na yürüdü. Göstericiler yasanın hazırlayıcılarından olan Cumhurbaşkanı Andrzej Duda'ya tepkilerini gösteren protestoculardan Krzysztof Trzesniowski, "Polonya artık hukukla yönetilen demokratik bir ülke değil" dedi. 57 yaşındaki Trzesniowski, iktidar partisi tarafından kontrol edilen devlet televizyonunun gösteriyle ilgili geçtiği haberi cep telefonundan AP muhabirine gösterdi. Eyleme az sayıda protestocu katıldığı belirtilen bu habere tepki gösterirken İngiliz yazar George Orwell'in "1984" romanına atıfta bulunarak "Orwell" demekle yetindi.
Tatile çıkacak
Polonya'da 1989 yılında komünizmin devrilmesinde önemli rol oynayan işçi sendikası Dayanışma'nın eski üyelerinden olan Gersdorf, önümüzdeki haftadan itibaren tatile çıkacağını ve bu süre zarfında kendisine meslektaşı Jozef Iwulski'nin vekâlet edeceğini belirtti. Iwulski de Gersdorf'u doğrulayarak, "Mahkeme Başkanı'nın yerine gelmedim. Sadece kendisinin yokluğunda boşluğu dolduracağım" ifadesini kullandı.
Ancak Polonya Cumhurbaşkanı'nın yardımcılarından Pawel Mucha, Iwulski'nin Duda tarafından seçildiğini ve geçici başkan olarak görev yapacağını belirtti.
AB yaptırımı gelebilir
Polonya'da mahkemelerle ilgili yapılan düzenlemeler yargı bağımsızlığını sekteye uğrattığı endişesiyle uzun süredir Avrupa Birliği yetkilileri ve insan hakları örgütlerinin tepkisine neden oluyor. Avrupa Komisyonu tartışmalı Yüksek Mahkeme yasasıyla ilgili hafta başında Polonya aleyhinde bir ihlal davası açtı. Polonya, yargı sisteminde daha önce yaptığı değişiklikler yüzünden geçen yıl Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan bir başka hukuki süreç nedeniyle AB içindeki oy hakkını kaybetme riskiyle karşı karşıya.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki bugün Avrupa Parlamentosu'ndaki konuşmasında hükümetine yöneltilen eleştirileri yanıtlarken, "Hâkimler şu an geçmişte olduğundan daha bağımsız" diyerek yaptıkları düzenlemeleri savundu.
AFP,AP/CÖ,ÖA
© Deutsche Welle Türkçe