Türkiye dünyanın en fazla yolcu kapasitesine sahip havalimanlarından birini hizmete açmak için gün sayarken Polonya da benzer bir projeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor. Polonya hükümeti, başkent Varşova yakınlarına "Merkez Havalimanı" adı verilen proje kapsamında Avrupa'nın en büyük havalimanlarından birini inşa etmeyi planlıyor. Altyapı Bakanı Yardımcısı Mikolay Vild, yönettiği projeyi "Polonya'da modern tarihin en büyük girişimi" ve "Doğu'dan AB'ye açılan kapı" olarak tanımlıyor.
Yaklaşık 16,5 milyar euroluk projeye göre, 2027'de açılması planlanan havalimanı ilk etapta yılda 45 milyon yolcu kapasitesiyle hizmet verecek. Sonraki yıllarda ise bu sayının 100 milyona çıkarılması planlanıyor. Projenin ilk aşaması için öngörülen 8 milyar euroyu aşkın maliyet, Polonya'nın ulusal bütçesinin yüzde 10'undan fazlasına tekabül ediyor.
Üç bin hektarlık bir alan üzerine kurulması öngörülen havalimanının, Varşova ile Lodz kentleri arasında ve başkentteki ana tren garına 15 dakikalık mesafede inşa edilmesi planlanıyor. Polonya devletine bağlı LOT havayolu şirketinin hem yolcu sayısını hem de uzun uçuş kapasitesini arttırma hedeflerini de karşılaması beklenen havalimanının inşasına ise 2021 yılında başlanması amaçlanıyor.
Ancak projenin hayata geçirilmesi, Varşova'daki Frederic Chopin Havalimanı'nın kapatılması anlamına gelecek. Frederic Chopin, geçen yıl ulaştığı 15,75 milyonluk yolcu sayısıyla Orta ve Doğu Avrupa'nın en işlek havalimanı konumunda. Yetkililer, yerleşim bölgesinde olduğu için bu havalimanının genişletilmesinin zor olduğu düşüncesinde.
Hükümete göre, yeni bir havalimanı yapılmadığı takdirde Polonya'nın havacılık sektöründe Batı Avrupa ülkeleriyle rekabet etmesi ve "ikinci lige düşmemesi" imkânsız.
Projenin finanmasına dair belirsizlik
Ancak hükümet, proje için gerekli olan finansmanın nasıl sağlanacağı konusunda şu ana kadar net bir açıklama yapmadı. Devlete bağlı Polonya Kalkınma Fonu'nun (PFR) başındaki isim olan Pavel Boris, geçen yıl yaptığı açıklamada, devlet bütçesine yük olmayacak bir finansman planlarının bulunduğunu belirtmişti. Boris, PFR'nin projede kendi payına düşen sermayeye de hâlihazırda sahip olduğunu söyledi ancak başka detay vermedi.
Altyapı Bakanı Yardımcısı Vild ise projenin havalimanı dışındaki maliyetlerinin Avrupa Birliği fonlarıyla karşılanabileceğini söyledi.
Ancak Avrupa Komisyonu, havalimanı projelerini, devlet yardımı düzenlemeleriyle uyumu açısından yakından izliyor. Bu nedenle Lazarski Üniversitesi Havacılık Enstitüsü Başkanı Anna Konert'e göre söz konusu mega projenin AB fonlarından faydalanması imkânsız ve vatandaşlardan alınacak vergilerle karşılanması kaçınılmaz. Konert, "Tüm altyapı projelerinde olduğu gibi bu projede de çok fazla risk var... Maliyetler ve finansal karşılanabilirlik bunlardan bazıları" diyor.
Projeye yönelik eleştiriler
Projeyi eleştirenler, kullanılacak paranın otobanlara, demiryollarına ve Varşova'daki mevcut havalimanlarını geliştirmeye harcanmasının daha doğru olacağı görüşünde. Varşova belediye başkanlığı için aday olan Sivil Platform partili Rafal Trzaskovski ise Frederic Chopin Havalimanı'nın kapanması hâlinde başkentin gelişiminin bu karardan olumsuz etkileneceğini belirterek projeye karşı çıkıyor.
LOT havayolu şirketinin eski Denetim Kurulu Başkanı Jacek Krawczik, projenin mevcut maliyet hesaplamalarının yanlış olduğunu ve gerçek maliyetin daha yüksek olduğunu savunuyor. Krawczik, "Ama asıl önemli olan finansman değil, bu havalimanının gelecekte kârlı olup olmayacağından emin olmak" diye ekliyor.
Yeni havalimanının, 2004 yılında AB'ye giren ülkedeki büyüme kaydeden diğer havalimanlarının işlekliğini de azaltmasından endişe ediliyor. Krawczik, "Merkezi bir havalimanı fikri, Polonya'nın havacılıkta başarıyla geliştirdiği ademimerkeziyetçi modelle de çelişiyor" diyor.
LOT iflasın eşiğinden dönmüştü
Polonya'nın mega havalimanı projesinin en büyük destekçilerinden LOT havayolu şirketinin, 2018 yılını 9 milyon yolcu ile kapaması öngörülüyor. Avrupa'nın en büyük 19'uncu havayolu şirketi, 2012'de 130 milyon doları aşkın kamu yardımıyla iflastan kurtarılmıştı. LOT'un o dönem Türk Hava Yolları (THY) tarafından satın alınması için taraflar arasında uzun süre görüşmeler yürütülmüş ancak bu görüşmelerden herhangi bir sonuç çıkmamıştı.
İstanbul'daki üçüncü havalimanıyla yarışacak
Polonya'nın hayata geçirmeyi planladığı proje kapsamındaki havalimanı inşa edilirse, Avrupa'nın en işlek havalimanları arasında ilk sıralara yerleşecek. 2017 yılında Avrupa'nın en işlek havalimanı 78 milyon yolcuyla İngiltere'nin başkenti Londra'daki Heathrow Havalimanı olmuştu. Heathrow'u 70 milyon yolcu sayısıyla Fransa'nın başkenti Paris'teki Charles de Gaulle Havalimanı izlemişti.
Türkiye'nin İstanbul'da hizmete sunmaya hazırlandığı üçüncü havalimanı projesi kapsamında ilk aşamada yılda 90 milyon yolcu kapasitesine ulaşması hedefleniyor. 2023 yılı sonunda ise bu sayının 200 milyona çıkarılması planlanıyor.
Jo Harper,CÖ/BK
© Deutsche Welle Türkçe