TMK’da yapılan değişiklikle, özel yetkili mahkemelerin yerini ağır ceza mahkemeleri alıyor. Terör, anayasal düzen ve devlete karşı işlenen suçlar ile uyuşturucu ve kaçakçılık suçlarıyla ilgili ağır ceza mahkemeleri ihtisas mahkemeleri olarak görevlendirilecek.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın kaldırılması yönünde verdiği talimat doğrultusunda özel yetkili mahkemeler (ÖYM) tarih oluyor. TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanan, 3. Yargı Paketi’ndeki Terörle Mücadele Kanunu’nda (TMK) yapılacak değişiklikle, özel yetkili mahkemelerin yerini ağır ceza mahkemeleri alacak.
Önder Yılmaz'ın Milliyet'teki haberine göre; Ağır ceza mahkemeleri yeni düzenlemelerle yola devam edecek. Balyoz, Ergenekon ve KCK gibi davalara bakan ÖYM’ler bu dosyaları karara bağlayıncaya kadar işlevlerini sürdürecek. AKP’nin hazırladığı diğer önergelerle de Balyoz davasındaki avukat krizi ve Kemal Aktaş’ın milletvekilliğinin düşürülmesini engellemesine ilişkin düzenlemeler gerçekleşecek.
Genel Kurul’da; icra kararları, danıştay yetkileri, basın suçları ve yargılamaya ilişkin önemli düzenlemeler içeren 3. yargı paketi temel kanun olarak 4 bölüm halinde dün görüşülmeye başlandı. ÖYM’lere ilişkin düzenleme çalışmaların Genel Kurul’da tasarı görüşmeleri yürütüldüğü sırada da devam etti. ÖYM’lere ilişkin düzenlemenin kendilerine verilmemesini eleştiren muhalefet partilerine sözlü bilgilendirme yapıldı.
Özgürlük hakimi uygulaması
Hazırlanan ÖYM düzenlemesi, tasarının, TMK’nın 10. maddesini düzenleyen 74. maddesinde gerçekleştirilecek. Önergeye göre, kaldırılacak olan ÖYM’lerin görevlerini Ağır Ceza Mehkemeleri üstlenecek. Terör, anayasal düzen ve devlete karşı işlenen suçlar ile uyuşturucu ve kaçakçılık suçlarıyla ilgili ağır ceza mahkemeleri ihtisas mahkemeleri olarak görevlendirilecek. Özgürlük hâkimi uygulaması devreye girecek. Buna göre, soruşturma ve kovuşturma sırasında tutukluluğun devamı, tutuklama, dinleme ve teknik takip gibi özgürlükleri sınırlayacı talepler, davaya bakan hakimler dışında, başka bir hâkim tarafından karara bağlanacak.
Mevcut davalara geçici madde
Hazırlanan başka bir önergeyle, ÖYM’lerin kaldırılmasının hala görüşmeleri sürdürülen Ergenekon, KCK ve Balyoz gibi davaların etkilenmemesi için tasarıya geçici madde eklenmesi öngörülüyor. Böylece mevcut ÖYM’ler, bu dava dosyalarını karara bağlayıncaya kadar mevcudiyetini sürdürecek. ÖYM’lerin kalkmasını içeren düzenlemenin yasalaşmasıyla birlikte bu mahkemeler baktıkları dosyalarla ilgili görevsizlik kararı veremeyecek ve mahkemelerde yeni dava açılamayacak. Ağır ceza mahkemeleri yeni düzenlemeler doğrultusunda hareket edecek.
Başbakan’ın iznine bağlanacak
Asker ve sivil bürokratlar hakkında soruşturma ve kovuşturma açılması iki gruba ayrıldı. Buna göre, Terör, darbe gibi anayasal düzene ve devlete karşı işlenen suçlar ile uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçlar izne tabi olmadan doğrudan soruşturulup kovuşturulabilecek. Bunların dışında kalan suçlar için genel hükümler doğrultusunda değerlendirme yapılacak. Böylece her kurumun teşkilat yasasında yer alan izin istemi devreye girecek.
İzin sistemine dönülecek
Yürürlükteki Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 250. maddesine göre sıfat ve memuriyetleri ne olursa olsun herkes hakkında savcılar doğrudan soruşturma açabiliyor. Önergeyle yapılacak düzenleme, CMK’nın 250., 251. ve 252. maddeleri Terörle Mücadele Yasası’na aktarılacak. Görevi, sıfatı ve memuriyeti ne olursa olsun terör, anayasal düzene karşı suçlar ve uyuşturucu kaçakçılığı dışında herkes hakkında savcıların doğrudan soruşturma açması düzenlemesi metinden çıkarılacak. Böylece izin sistemine dönülmüş olunacak. Ancak yapılacak düzenleme eski Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ ve kuvvet komutanlarını etkilemeyecek. İzin sistemi, bundan sonraki davalarda uygulanabilecek.
Balyoz’da “avukat” krizine çözüm
Hazırlanan bir başka önergeyle Balyoz davasında yaşanan “avukat” krizi çözülüyor. Önerge, duruşmalarda hâkimler, cumhuriyet savcısı, zabıt katibi ve müdafilin hazır bulunmasını şart koşan CMK’nın 188. maddesini değiştiriyor.
Buna göre, yasa maddesine, “Ancak cumhuriyet savcısının esas hakkındaki mütalaasının zorunlu müdafiin de hazır bulunduğu duruşmada açıklanmış olması veya bu mütalaanın zorunlu müdafie yazılı olarak tebliğ edilmiş olması durumlarında, çocuklar hakkında görevlendirilmiş olanlar hariç olmak üzere, hukuken kabul edilebilir bir mazereti olmayan zorunlu müdafiinin yokluğunda da karar verilebilir” hükmü eklenerek, sanık avukatlarının duruşmalarda hazır bulunması şartı kaldırılacak. Çocuklar hakkında görevlendirilmiş olanlar hariç olmak üzere, hukuken kabul edilebilir mazereti olmayan zorunlu müdafiinin yokluğunda da mahkemelerin karar vermesinin yolu açılacak. İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi geçtiğimiz günlerde, protestoda bulunarak Balyoz Davası’nda duruşmaya girmeyen sanık avukatlarının yerine yeni avukat tayin etmediği ve anayasanın 138. maddesine aykırı davrandığı gerekçesiyle İstanbul Baro Başkanlığı’nda tayin işleriyle görevli kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulması için Silivri Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazı yazılması kararı vermişti. Avukat krizi nedeniyle davanın görüşmesi bir türlü geçilemiyor.
Aktaş krizi aşılacak
Pakette yapılacak bir başka değişiklikle, 2 yıllık hapis cezası kesinleşen Bağımsız Milletvekili Kemal Aktaş’ın milletvekilliğinin düşürülmesinin önü kesilecek. Hazırlanan önergeyle, CMK’nın hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını düzenleyen 231. maddesinde değişiklik yapılarak, ceza sınırı 2 yıldan 3 yıla çıkartılacak.
Böylece TBMM Başkanlığı, “hukuki inceleme yaptırıyoruz” diyerek Genel Kurul’da okutturmadığı Aktaş kararını, bu değişikliği lehe yorumlayarak dönem sonuna bırakabilecek.
Öcalan’a yeniden yargılama yolu mu?
TBMM’de AKP iktidarının bir önergeyle, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311. maddesine bir hüküm ekleyerek, karara bağlanan 221 dava için yeniden yargılama yolunun açacağı kaydedildi. CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk, 1 yıl önce yine gündeme getirilen bu düzenlemenin Abdullah Öcalan’a yeniden yargılanma yolunu açacağını, çünkü Öcalan’ın itirazının reddedildiğini yeniden yargılama talebinin esastan reddedilmediğini savundu. Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ ise Öcalan iddiaları için “böyle bir değişiklik hazırlığı yok” karşılığını verdi. 15 Haziran 2012 tarihi itibariyle yineden yargılama suretiyle icra edilmeyi bekleyen 209’u DGM’lerde askeri hakimlerin bulunmasına ilişkin olmak üzere toplam 221 karar bulunuyor.