Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, 2009 yılının ilk üç ayında, 2008 yılı sonuna göre yüzde 4,8 oranında gerileyerek 133 milyar 376 milyon dolara indi.
Merkez Bankası'nın verilerine göre, 2008 yılı sonu itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 140 milyar 148 milyon dolar idi.
Söz konusu tutarın 38 milyar 131 milyon doları finansal, 95 milyar 345 milyon doları ise finansal olmayan uzun vadeli kredi borçlarından oluştu.
2008 yılı sonunda 41 milyar 101 milyon dolar olan özel sektörün finansal kredileri yüzde 7,2 oranında azalarak 2009 yılı Mart ayında 38 milyar 131 milyona indi. Aynı dönemde özel sektörün yurt dışından sağladığı finansal olmayan krediler de yüzde 4 oranında gerileyerek 99 milyar 47 milyon dolardan 95 milyar 245 milyon dolar oldu.
Uzun vadeli borcun dağılımı
Özel sektörün bu yıl Mart sonu itibariyle, 38 milyar 131 milyon dolar olan uzun vadeli finansal borcunun 28 milyar 394 milyon doları banka kredilerinden oluşurken, 9 milyar 737 milyon doları da bankacılık dışı finansal kuruluşlara olan borçları içerdi. Bankacılık dışı finansal kuruluşların Mart ayı sonu itibarıyla 9 milyar 737 milyon dolar olan borcun 9 milyar 269 milyon doları kredilerden, 468 milyon doları da yabancı sermaye sayılan kredilerden oluştu.
Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli finansal olmayan kredi borçları 95 milyar 245 milyon dolar iken bunun 92 milyar 33 milyon doları krediler, 2 milyar 597 milyon doları yabancı sermaye sayılan krediler ve 615 milyon doları ise ticari kredileri içerdi.
2008 yılı sonunda 133 milyar 376 milyon dolar olan özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun 6 milyar 353 milyon doları resmi alacaklıları, 127 milyar 23 milyon doları da özel alacaklıları kapsadı.
Özel alacaklılarda 73 milyar 403 milyon dolar ile yabancı ticari bankalar ilk sırada yer alırken, bunu 38 milyar 704 milyon dolar ile yerleşik bankaların yurt dışı şube ve iştirakler, 6 milyar 134 milyon dolar ile bankacılık dışı finansal kuruluşlar, 8 milyar 782 milyon doları ile finansal olmayan izledi.
Alacaklıya göre dağılım
Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun borçluya göre alacaklı dağılımına bakıldığında 36 milyar 875 milyon doların 3 milyar 472 milyon doları resmi alacaklar, 33 milyar 403 milyon doları da özel alacaklardan oluştu.
Özel alacaklar bölümünde yer alan 33,4 milyar dolar olan borcun 19 milyar 949 milyon doları yabancı ticari bankalar, 7 milyar 990 milyon doları da yerleşik bankaların yurtdışı şube ve iştiraklerini kapsıyor.
En çok borç İngiltere'ye
Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun Mart sonu itibariyle ülkeler bazında dağılımı ise şöyle oldu:
"İngiltere 27 milyar 377 milyon dolar (yüzde 20,5), Bahreyn 17 milyar 590 milyon dolar (yüzde 13,2), Almanya 14 milyar 161 milyon dolar (yüzde 10,6), Malta 12 milyar 678 milyon dolar (yüzde 9,5), ABD 12 milyar 306 milyon dolar (yüzde 9,2) ve Lüksemburg 11 milyar 242 milyon dolar (yüzde 8,4)."
Öte yandan, özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2002 yılından 2008'e kadar hızlı bir yükseliş trendi sergilerken, 2009 yılından itibaren gerilemeye başladı.
Bu kapsamda özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu 2002 yılında 29 milyar 148 milyon dolar, 2003 yılında 30 milyar 79 milyon dolar, 2004'de 36 milyar 875 milyon dolar, 2005'de 50 milyar 542 milyon dolar, 2006'da 82 milyar 95 milyon dolar, 2007'de 121 milyar 441 milyon dolar ve 2008'de 140 milyar 148 milyon dolar oldu.
2009 yılı Ocak ayında 135 milyar 746 milyon dolar olan özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu Şubat ayında 133 milyar 464 milyon dolara ve Mart ayında da 133 milyar 376 milyon dolara geriledi.
Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun 83 milyar 75 milyon doları ABD dolarından, 33 milyar 112 milyon doları Euro 43 milyar 662 milyar dolar), 6 milyar 639 milyon doları da diğer dövizlerin ABD doları karşılığından oluştu.
Sektörel dağılım
2009 yılı Mart sonu itibarıyla 95 milyar 245 milyon dolar olan finansal olmayan kredilerde aslan payını 39 milyar 818 milyon dolar ile sınai sektör ve 55 milyar 70 milyon dolar ile de hizmetler sektörü aldı.
39 milyar 818 milyon dolar olan özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredinin 4 milyar 48 milyon dolarını madencilik ve taşocakçılığı sektörü, 28 milyar 220 milyon dolarını imalat sektörü, 7 milyar 550 milyon dolarını da elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı aldı.
Aynı dönemde, 55 milyar 70 milyon dolar olan hizmetler sektörünün aldığı uzun vadeli kredinin 7 milyar 842 milyon doları inşaat, 7 milyar 829 milyon doları toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve eşyaların onarımı, 15 milyar 624 milyon doları ulaştırma, depolama ve haberleşme, 17 milyar 259 milyon doları da gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri sektörlerini kapsadı.
Bu arada, Türkiye'de Mart sonu itibariyle bankalar hariç özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu 1 milyar 941 milyon dolar oldu.
Bunun 350 milyon doları bankacılık dışı finansal kuruluşların kısa vadeli kredi borcuyken, 1 milyar 591 milyon doları da finansal olmayan kuruluşların borcundan oluştu.
2008 yılı sonu itibariyle ise 1 milyar 941 milyon dolar olan bankalar hariç özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu Ocak ayında 2 milyar 150 milyon dolara çıktıktan sonra Şubat ayında 1 milyar 937 milyon dolara indi. Mart ayında tekrar 1 milyar 941 milyon dolara yükseldi.