Oropouche virüsü, Amerika kıtasında görülen bir virüs olarak en son Brezilya’da iki genç kadının hayatını kaybetmesine yol açtı.
Tembel hayvan ateşi olarak da bilinen virüse dair ilk vakalar Haziran ve Temmuz aylarında Avrupa’da da görüldü.
Bu aylarda İspanya, İtalya ve Almanya’da görülen 19 vakanın Küba ve Brezilya’ya seyahat eden kişiler olduğu ifade edildi.
Brezilya’da Temmuz ayı sonunda ülkenin kuzeydoğusunda yer alan Bahia eyaletinden iki genç kadının Oropouche nedeniyle hayatını kaybettiği açıklanmıştı.
Küba da virüsün neden olduğu ilk salgını kayda geçirdi.
Oropouche virüsü, sivrisinek ve küçük sineklerin ısırıklarıyla yayılıyor.
Oropouche, yaygın olarak Culicoides paraensis adlı minik sinek türü tarafından bulaştırılan bir virüs.
Bu sinek türü, Amerika'nın geniş bölgelerinde bol miktarda yer alıyor.
Kaç vaka kaydedildi?
İlk vakalar, 1955 yılında Karayipler’de bulunan Trinidad ve Tobago'daki Vega de Oropouche köyünde kaydedildi.
Virüs de ismini bu köyden aldı.
Son altmış yılda, araştırmacılar Brezilya'da bu virüsün neden olduğu hastalığın 500 binden fazla kişide görüldüğünü tahmin ediyor.
Ancak bu sayının düşük bir tahmin olduğu kabul ediliyor.
Bu yıl Brezilya'da yaklaşık 10 bin vaka kaydedildi; bu sayı 2023'te 800 olarak kayıtlara geçmişti.
Bu vakaların çoğu, Oropouche'un endemik olarak kabul edildiği Amazon bölgesinde gerçekleşti.
Brezilya dışında son yıllarda Oropouche virüsü, Peru, Kolombiya, Ekvador, Arjantin, Fransız Guyanası, Panama, Trinidad ve Tobago, Bolivya ve Küba'da da bir halk sağlığı sorunu haline geldi.
Oropouche nasıl bulaşıyor?
Virüs, enfekte bir kişiden başkalarına böcek ısırıkları yoluyla geçiyor.
Cilt teması veya hava yoluyla bulaştığına dair henüz bir kanıt yok.
Ancak Brezilya Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan bir raporda virüsün hamile kadınlardan bebeklerine geçebileceğine dair kanıtlar olduğu belirtildi.
Oropouche virüsünün gebelikler ve doğmamış çocuklar üzerindeki etkileri halen araştırılıyor.
Bu virüsün insanlarda daha çok görülmesinin nedenlerinin kentleşme, ormansızlaşma ve iklim değişikliğinin olduğu düşünülüyor.
Oropouche ayrıca maymunlar gibi primatlar ve tembel hayvanlarda da görülüyor.
Bilim insanları, bazı kuşları da etkileyebileceğinden şüpheleniyor.
Oropouche virüsünün belirtileri nedir?
Oropouche, enfekte olan insanlarda grip benzeri bir hastalığa neden oluyor, sivrisineklerle yayılan ve şiddetli grip benzeri semptomlara neden olan viral dang hummasına benzetilebilir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre belirtiler şöyle:
- Aniden başlayan yüksek ateş
- Baş ağrısı
- Gözlerin arkasında ağrı
- Eklem sertliği veya ağrısı
- Titreme
- Mide bulantısı
- Kusma
Bu belirtiler genellikle beş ila yedi gün arasında sürüyor.
Ancak Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne göre (CDC) hastaların % 60'ında belirtiler birkaç gün veya haftalar sonra yeniden ortaya çıkabiliyor.
Oropouche virüsü ne kadar ölümcül?
25 Temmuz'da Brezilyalı yetkililer, Oropouche virüsünden ilk ölümlerin yaşandığını kaydetti.
İkisinin de önceden sağlık sorunu olmayan yirmili yaşlarındaki kadınlar olduğu belirtildi.
Brezilya Sağlık Bakanlığı, virüsün anne karnındaki bebeklerde beyin kusurlarıyla da ilişkili olabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Virüsün bulaştığı annelerden çocuğu olan dört bebekte, genelde Zika virüsü ile ilişkilendirilen, bebeğin beyninin gelişimini durdurması, bu yüzden kafasının küçük olması anlamına gelen mikrosefali vakası görüldü.
Bir ölü doğum vakasının da Oropouche ile ilişkili olduğu düşünülüyor.
Ancak bu konuyla ilgili daha çok araştırmanın yapılması gerekiyor.
Oropouche virüsünün neden olduğu diğer olası ciddi sorunlar arasında, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların iltihaplanmasıyla oluşan beyin iltihabı ve menenjit yer alıyor.
Ancak iki ölümün kaydedilmesi beklenmiyordu. Daha önce gerçekleşen ölümlerin gözden kaçırılması ya da dang humması ile karıştırılması ihtimalleri üzerinde duruluyor.
Tedavisi nasıl?
Oropouche'un bir tedavisi yok.
Akademik tıp dergisi The Lancet Microbe'de yayımlanan bir makale, Oropouche salgınlarını "küresel sağlık için yeni bir tehdit" olarak sınıflandırıyor ve yeni tedaviler için yeterli araştırma yapılmadığını vurguluyor.
Brezilya Sağlık Bakanlığı, "hastaların dinlenmesi, semptomatik tedavi ve tıbbi izlenim yapılması gerektiğini" belirtiyor.
Doktorlar, ateş, ağrı ve bulantı gibi belirtileri hafifletmek için belirli ilaçlar verebiliyor.
Enfekte olanların böcek kovucu maddeleri kullanması, virüsün başkalarına yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Oropouche nasıl önlenebilir?
Oropouche'a karşı koruyucu bir aşı yok.
İnsanların kendilerini Oropouche'tan koruyabilmelerinin en iyi yolu, sinek ve sivrisinek ısırıklarından kaçınmak.
Uzmanlara göre aşağıdaki koruyucu tedbirler alınabilir:
- Sivrisineklerin, özellikle sineklerin yoğun olduğu bölgelerden kaçınmak
- Kapı ve pencerelere ince örgüler takmak
- Isırıkları önlemek için vücudun büyük kısmını kaplayan giysiler giymek
- Açıkta kalan cilde böcek kovucu sürmek
- Ev ve çevresini temiz tutmak, özellikle bitki veya hayvan bulunan dış mekanları temiz tutmak
- Böceklerin üreyebileceği durgun su ve ölü bitki örtüsü bulunan alanları boşaltmak
Deltametrin ve N,N-dietil-meta-toluamid (DEET) gibi belirli böcek öldürücülerin hastalığı taşıyan türlerin kontrolünde etkili olduğunu kanıtlandı.
Ormansızlaşma ve iklim değişikliği, Oropouche'un daha geniş bir alanda yayılma riskini artırıyor.