Sözcü yazarı Ege Cansen, 21 Ocak’ta hayatını kaybeden Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç’un yerine gelen, Rahmi Koç’un hayattaki en büyük oğlu Ömer Koç’un dışa dönük bir insan olmadığını ve çok dinleyip, az konuştuğunu yazdı.
Yaklaşık 15 yıl Ömer Koç’un da üyesi olduğu Koç Üniversitesi Mütevelli Heyeti’nin bir üyesi olduğunu ve bu yıllar içinde Ömer Koç’u izleme şansına sahip olduğunu belirten Cansen, yönetim kurulu başkanı ile CEO’nun farklı görevleri olduğunu hatırlatarak, “Yönetim kurulu başkanlığına (chairman) seçilen kişi, kendini derhal “başkan” (CEO-Chief Executive Officer) görme yanılgısına düşer. Bu hal, şirketi iki başlı hale getirir. Koç Grubu bu açmaza düşmemiştir” dedi.
Ege Cansen’in Sözcü’de “Koç Grubu ve Ömer Koç” başlığıyla yayımlanan (25 Şubat 2016) yazısı şöyle:
Efsanevi iş adamı Vehbi Koç’un torunu, en az 50 yıldır Koç Grubu’nun kilit şahsiyeti Rahmi Koç’un en büyük oğlu Mustafa Koç, hiç beklenmedik bir sırada aramızdan ayrıldı. Ondan boşalan Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı’na Rahmi Koç’un hayattaki büyük oğlu Ömer Koç geldi. Bu seçim, Ali Koç ile Ömer Koç arasında bir tercih değildir. Tamamen Koç kurallarına uygun bir görevlendirilmedir. Kendisini çok iyi tanıdığımı iddia edemem. Ama yaklaşık 15 yıldır Ömer Koç’un da üyesi (1 Ocak 2016’dan itibaren başkanı) olduğu Koç Üniversitesi Mütevelli Heyeti’nin bir üyesiyim. Bu yıllar içinde Ömer Bey’i izledim, gözledim ve mümkün mertebe anlamaya çalıştım. Ömer Koç, Amerika’da “Ivy League” diye bilinen 8 büyük üniversitesinden biri olan Columbia’dan lisans ve iş idaresi yüksek lisans dereceleri almıştır. Ömer Bey’in daha önemli özelliği tarihe ve sanata derinlemesine nüfuz etmiş olmasıdır. Bu alanlarda uzmanlarla rahat konuşabilir.
Diğer yabancı dillere ne kadar hâkim bilmiyorum ama onun İngilizce bilgisi yanında benimki tarzanca kalır. Tanıdığım kadarıyla Ömer Bey, dışa dönük bir insan değildir. Çok dinler, az konuşur. 54 yaşında olduğuna göre, en yüksek postta oturacak kadar hayat tecrübesine sahiptir. Bu donanımda bir kişinin başarılı olmaması için sebep yoktur.
Yönetim kurulu başkanı yönetim kurulunu yönetir
Hazır konu açılmışken “yönetim kurulu” ve “yönetim kurulu başkanlığı” denilen şeylerin ne olup olmadığına açıklık getireyim. Bellenmesi gereken ilk kural şudur: Yönetim kurulu, şirketi yönetmez; yönlendirir. Yönetim kuruluna İngilizce’de ‘board of directors’ denir. Bunun doğru tercümesi “yönlendiriciler kurulu”dur. Şirketi “murahhas aza”, “başkan” veya “genel müdür” unvanlı bir kişi yönetir. Esasen yönetim denilen eylem, bireyseldir. Telefona çıkamayan “şey” yönetici olamaz. Bir şirketin yöneticisi ile görüşmek istendiğinde, arayanın karşısına, paralel telefona bağlanmış sekiz kişi aynı anda ahizeyi kaldırıp “Buyurun; burası yönetim kurulu” diye çıkamaz. Yönetim Kurulu Başkanı’nın, bir başkası tarafından yerine getirilemeyecek asıl görevi, yönetim kurulunu çalıştırmaktır.
Yönetim kurulu başkanı, koltuk ısıtıcısı olmayan yönetim kurulu üyelerini, bir orkestra gibi idare edip “çok sesli senfonik aklı” ortaya çıkarmalıdır.
Chairman and CEO
Yukarıda anlattığım iş bölümü, maalesef insan tabiatına uymamaktadır. Yönetim kurulu başkanlığına (chairman) seçilen kişi, kendini derhal “başkan” (CEO-Chief Executive Officer) görme yanılgısına düşer. Mesela bu yamukluk THY’de bariz şekilde gözükmektedir. Bu hal, şirketi iki başlı hale getirir.
Bundan kurtulmak için “Yönetim kurulu başkanı ve genel müdür” (chairman and CEO) diye bir nebat icat edilmiştir. Mesela Muhtar Kent’in The Coca Cola Company’deki unvanı budur. Bizde de, yönetim kurulu başkanı-genel müdür çekişmesine son vermek için özellikle KİT’lerde bu ikili unvan sıkça kullanılmıştır. Bu geçimsizlik, şirketlerin genel müdürü, denetleyici ve dengeleyici bir organ olan “yönetim kurulu” olmaksızın, diktatörce idare edilmesi sonucunu doğurmuştur. Koç Grubu bu açmaza düşmemiştir.
Son söz: Ömer Koç, Yönetim Kurulu Başkanı’dır, CEO değil.