TBMM Adalet Komisyonu perşembe günü AKP’nin OHAL sonrasına ilişkin önemli düzenlemeler getiren “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ni görüşecek.
Geçici maddeler hariç 18 maddeden oluşan teklifte, valilere, “kamu düzeni veya güvenliğin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu hallerde, 15 günü geçmemek üzere, ildeki belirli yerlere giriş ve çıkışı sınırlama yetkisi” dikkat çekiyor. ‘Askeri mahallere’ girişte ve çıkışta detektörden geçme şartı getiriliyor. Eğer detektör sinyal verirse üst arama koşulu da bulunuyor.
Kanunda MİT’in, bilgi edinme kanunu kapsamı dışında tutulması da kuruma sağlanan dokunulmazlık olarak yorumlanıyor.
CHP’li Zeynel Emre: AKP kendi emrindeki orduya bu kadar düzenlemeye rağmen güvenmiyor denilebilir
CHP İstanbul Milletvekili, Meclis Adalet Komisyonu Sözcüsü Zeynel Emre, teklife ilişkin görüşlerinde, “Türkiye demokratik hukuk devleti ise hukuk güvenliği ilkesini koymak lazım” dedi. Göreve iade edilen kamu görevlisinin durumu konusunda teklifteki kritik düzenlemeye dikkat çeken Emre, “İçişleri Bakanlığı ile Milli Savunma bakanlığı bünyesinde asker ya da polis olabilir ihraç edildi diyelim, bu ihraç edilenler OHAL komisyonu ya da her ne surette olursa göreve döndüler. Bu göreve dönenlere tazminat davası açamazlar deniyor, sadece o güne kadarki maaşı öderiz deniyor” diye konuşan Emre, bunun Anayasa ihlali olduğunu belirtti.
Emre’nin T24’e değerlendirmeleri şöyle:
“Düzenlemede, görevine iade edilseler dahi Milli Savunma Bakanlığı bünyesinde kurulacak araştırma komisyonlarda görev alırlar diyor. Çok başarı bir emniyet müdürü ihraç edildi, bunun sonunda adam suçsuz çıktı. Ancak, bu göreve dönen bu kişiye seni Emniyet müdürü yapamam deniyor ve Araştırma Merkezlerinde çalışır gibi bir anlayış geliyor. Türkiye demokratik hukuk devleti ise hukuk güvenliği ilkesini koymak lazım.”
“Böyle bir yetki olamaz”
“Ankara Valisi, şüpheli gördüğü birini 15 gün sokmuyor. Böyle bir yetki olamaz. Valilere bu yetki veriliyor bunu yeni çıkan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi birlikte yorumlandığınızda, valilerin atamasında tek yetkili Cumhurbaşkanı. Yüksek bürokrat olarak geçiyor, sözleşmeli olacak, 4 yıl görev yapacak cumhurbaşkanı bitip gittikten sona görev süreleri bitmiş olacak.
MİT’le ilgili düzenleme bilgi edindirme kanunu kapsamına çıkarıyor. Zaten MİT’e bu kanun kapsamında bir şey sorduğunda beklediğiniz şekilde zaten yanıt verilmiyordu.
Askeri personelin duyarlı cihazlardan geçmesi, üst araması ve gerektiğinde kolluk kuvvetlerinin gerektiği hallerde askeri mahalde arama yapabilmesi bunlar güvensizlik, korku üzerine yapılan işler. AKP kendi emrindeki orduya bu kadar düzenlemeye rağmen güvenmiyor denilebilir.”
Teklifte yer alan düzenlemeler
Teklifte yer alan düzenlemelerde bazıları şöyle:
- Görevine iade edilenlere kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenecek. Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacak. Bu personelin görevlerine iadesi, kamu görevinden çıkarıldıkları tarihte bulundukları yöneticilik görevi dışında öğrenim durumları ve kazanılmış hak aylık derecelerine uygun kadro ve pozisyonlara atanmak suretiyle de yerine getirilebilecek.
- Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'na "Önleme araması" başlığıyla eklenen maddeye göre, tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş sulh ceza hakimi kararı veya bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde askeri birlik komutanının veya askeri kurum amirinin ya da hukuk hizmetleri başkanı veya birim amirinin yazılı emri üzerine, askeri mahallerde kişilerin üstü, araçları, özel kağıtları ve eşyası aranabilecek, gerekli tedbirler alınacak, suç delilleri koruma altına alınacak.
- Arama talep yazısında, arama için makul sebeplerin oluştuğunun gerekçeleriyle birlikte gösterilmesi gerekecek. Arama kararında veya emrinde; aramanın sebebi, konusu ve kapsamıyla yapılacağı yer, zaman ve geçerli olacağı süre belirtilecek.
- Aramanın sonucu, arama kararı veya emri veren merci ya da makama bir tutanakla bildirilecek.
- Konutta ve yerleşim yerinde ve eklentilerinde önleme araması yapılamayacak.
- Valilere şüpheli gördüğü kişiyi, kişileri 15 gün şehirden atma veya sokmama yetkisi veriliyor. Valilere toplantı, açıklama, yürüyüş ve gösterileri engelleme yetkisi tanınıyor. Hava karardıktan sonra valilere toplantı, gösteri ve yürüyüşleri yasaklama hakkı tanınıyor.
- Bakanlar ve cumhurbaşkanı yardımcısı ancak cumhurbaşkanının izniyle soruşturulabilecek. Vekillere soruşturma iznini meclis başkanı, generallere, genelkurmay başkanı, bakan yardımcılarına bakanlar, valilere içişleri bakanı izin verecek.
- Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nda Anayasa Mahkemesinin kararları doğrultusunda değişiklik yapılıyor. Buna göre, kanunun "Toplantı ve gösteri yürüyüşü yer ve güzergahı" maddesine "vatandaşların günlük yaşamını aşırı ve katlanılamaz derecede zorlaştırmayacak." ibaresi eklenecek.
- Aynı kanunun 7. maddesi ise şöyle değiştiriliyor:
- "Açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşler gece vaktinin başlamasıyla dağılacak şekilde, kapalı yerlerdeki toplantılar ise saat 24.00'e kadar yapılabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşünün gece vaktinin başlamasından sonra devam edeceği hususu, geçerli neden gösterilerek bildirilmiş ise vatandaşların huzur ve sükunet içinde istirahatini aşırı ve katlanılamaz derecede zorlaştırmamak ve kamu düzeni ve genel asayişin bozulmasına neden olmamak şartıyla, açık yerlerde yapılan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin dağılma saati mahallin en büyük mülki amirinin kararıyla en geç saat 24.00'e kadar uzatılabilir."
- Teklifle, Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında KHK'nın Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'a, "Türk Silahlı Kuvvetleri ile genel kolluk kuvvetleri personeline ilişkin kararların uygulanması" başlığı ekleniyor.
- Terör örgütlerine veya MGK'ca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilmesiyle kamu görevinden, meslekten veya görevden çıkarılan ya da ilişiği kesilen subay, astsubay, uzman jandarmalar ile Emniyet Genel Müdürlüğünde emniyet hizmetleri sınıfına tabi olanlardan; mahkemelerce göreve iade kararı verilenler ile Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu tarafından başvurunun kabulü kararı verilenlerden, eski kadro, rütbe veya unvanına atanması ilgili bakan onayı ile uygun görülmeyenler, ilgisine göre Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı bünyelerinde kurulan araştırma merkezlerinde, istihdam edilecek.