Obama yönetimi ‘Afganistan’ın Guantanamo’su’ denen Bagram’daki esirlerin ABD yargısına başvurma hakkının bulunmadığına hükmetti. Obama’ya Gitmo’yu ‘Cenevre Sözleşmelerine uygun’ diye niteleyen bir rapor da sunuldu.
ABD’nin imajını düzeltme adına yasadışılık ve işkence ile özdeşleşen Guantanamo’nun kapatılmasını emretmiş Başkan Barack Obama, sıra ‘Afgan Gitmo’su’ Bagram’a gelince selefi George W. Bush’la aynı çizgiye düştü. ABD Adalet Bakanlığı, ‘düşman savaşçı’ etiketiyle Kabil yakınlarındaki Bagram Hava Üssü’nde tutulan 600 esirin ‘tutukluluk hallerine karşı’ ABD’deki mahkemelere başvurmak gibi anayasal haklarının olmadığına hükmetti.
Geçen yıl Yüksek Mahkeme’nin Gimo’daki esirlerin ABD’deki mahkemelere gitme hakkını teslim etmesinden cesaret alan Bagram’daki dört esir, Washington Bölge Mahkemesi’nde esirliklerine itiraz etmişti. Mahkeme, Obama’nın Bush’un koyduğu kuralları değiştirebileceğini belirtip topu yeni yönetime atmıştı. Ancak Adalet Bakanlığı avukatları, Obama yönetiminin Bagram’daki esirlerin ‘gözaltı hallerine itiraz için ABD mahkemelerine başvuramayacağı’ yönünde karar aldığını açıkladı.
Adalet Bakan Yardımcısı Michael Hertz, mahkemeye gönderdiği yanıtta “Hükümet eski konumuna bağlı” diyerek Bagram esirlerine adalet yolunun hala kapalı olduğunu belirtti. Buna göre, Bagram denizaşırı savaş bölgesinde hala devam eden savaşla bağlantılı esirlerin tutulması gerekçesiyle Guantanamo’dan farklılık arz ediyor.
İşkence, intihar
Amerikan Medeni Haklar Birliği avukatı Jonathan Hafetz “Bush’un yasadışı cezaevleri politikasını benimsediler” tepkisini verirken, dört esir adına süreci takip eden Prof. Barbara Olshansky eski kuralların değişmemesinin hayalkırıklığı yarattığını belirtti. Bagram’daki şartların Gitmo’dan daha kötü olduğunu vurgulayan Olshansky, şunları anlattı: “Savaş hukuku ve insan hakları anlaşmalarını karşılamaktan çok uzak. Esirlerin lehte delil sunacakları askeri duruşma bile yok. İşkence ihtiharlara yol açıyor ve ABD bunu kabul ediyor. Durum bu kadar ağırken, ABD fazladan 1100 esiri tutmak için 60 milyon dolarlık yeni hapishane planlıyor.”
ABD yönetimi, bir yıl içinde kapatılması emri verdiği Gitmo’yu temize çıkartan bir rapor da hazırladı. Obama’nın kamptaki durumun 30 gün içinde gözden geçirilmesi talebi üzerine Pentagon’un görevlendirdiği Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Amiral Patrick Walsh, ‘Esirlere uluslararası standartlara göre muamele yapılıyor, Cenevre Sözleşmeleri’ne aykırı bir durum yok’ diyen bir raporla döndü. Raporda bir de tavsiye var: Esirlerin birbirleriyle konuşmaları ve topluca ibadet etmelerine daha fazla imkan tanınarak tecrit hafifletilsin. 85 sayfalık raporu, çok sayıda esiri temsil eden Anayasal Haklar Merkezi avukatı Gitanjali Gutierrez’in ‘hukukdışılığı aklama çabası’ diye niteledi. Medeni Haklar Birliği Başkanı Anthony Romero “Obama, Gitmo’nun hukukun ihlali olduğunu bizzat kabul etmişti. Bu nedenle Bush’un hukuku çiğneyen politikalarının hasır altı edilmesi son derece rahatsız edici” dedi. Uluslararası Af örgütü de hala insan hakları örgütlerinin bağımsız gözlem için tesise girip esirlerle görüşmesine izin verilmediğini, haliyle Pentagon’un raporuna şüpheyle baktıklarını kaydetti.
Açlık grevi, tüple besleme
Pentagon şartların iyileştirildiğinde ısrar etse de, avukatlar kampta kalan 245 esirden en az beşte birinin açlık grevinde olduğu, tüple zorla beslendikleri, dövüldükleri, hücrede tecrite maruz kaldıklarını ve ağır psikilojik vakıaların yaşandığını aktarıyor. Kapatılması sürecini hızlandırmak için ‘Guantanamo İnceleme Görev Gücü’ ekibi oluşturuldu.